Świadomość krajobrazu wśród uczniów w szkole podstawowej

• Autorzy: Syrek Daniel

Identyfikatory

DOI

10.30450/202107

Warianty tytułu

EN

Landscape awareness of students in primary schoo

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

Celem artykułu jest analiza świadomości krajobrazu uczniów klas IV-VIII szkoły podstawowej w świetle holistycznej koncepcji zaproponowanej przez T. Chmielewskiego, U. Mygę-Piątek i J. Solona (2015). Autor uważa, iż zapisy podstawy programowej pozwalają na kształtowanie holistycznego podejścia do krajobrazu, a tym samym na kształtowanie świadomości na jego temat. Z uwagi na pandemię Covid-19, poprawność tezy zweryfikowana została badaniami ankietowymi przeprowadzonymi drogą internetową. Grupę badawczą stanowiło 407 uczniów szkół podstawowych z całej Polski. Wyniki pozwalają stwierdzić, iż rozwój świadomości krajobrazowej w klasach IV-VIII przebiega poprawnie, jednak konieczne jest uporządkowanie wiedzy teoretycznej uczniów w aspekcie terminologii i klasyfikacji krajobrazów. Ich rozróżnianie i wiedza na temat roli człowieka w kształtowaniu otoczenia konieczna jest do dalszego rozwoju świadomości krajobrazu wśród najmłodszych. Istotne wydaje się także nakierowanie uczniów na dostrzeganie multisensoryczności krajobrazów. Osiągnięcie tego celu z pewnością wymaga dużego nakładu pracy ze strony nauczycieli i szczegółowego zapoznania się z holistyczną koncepcją krajobrazu.

EN

The aim of the article is to analyze the landscape awareness of studentsin grades IV - VIII of primary school in the holistic concept proposedby T. Chmielewski, U. Myga-Piątek and J. Solon (2015). The author believes that the core curriculum allow for the development of a holistic approachto the landscape and shaping awareness about it. Due to the Covid-19 pandemic, the correctness of the thesis was verified by questionnaire surveys conducted via the Internet. The research group consisted of 407 primary school students from all over Poland. The results show that the development of landscape awareness in grades IV-VIII is correct. However, it is necessary to organize the theoretical knowledge of students in terms of terminology and classification of landscapes. Their typology and knowledge about the role of man in shaping the environment is necessary for the further development of landscape awareness. It also important is direct students to perceive the multisensory nature of landscapes. Achieving this goal requires a lot of work from teachers and carefully studyof the holistic concept of landscape.

Słowa kluczowe

PL

świadomość krajobrazowa; holistyczna koncepcja krajobrazu; edukacja krajobrazowa; badania ankietowe; podstawa programowa; szkoła podstawowa

EN

landscape awareness; holistic concept of landscape; landscape education; public opinion poll; core curriculum; primary school

• Wydawca: Komisja Krajobrazu Kulturowego Polskiego Towarzystwa Geograficznego
• Czasopismo: Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego
• Rocznik: 2021
• Tom: nr 46 (2)
• Strony: 47--64
• Opis fizyczny: Bibliogr. 41 poz., rys., wykr.

Twórcy

autor

Syrek Daniel

• University of Silesia in Katowice, Faculty of Natural Sciences, Poland

Bibliografia

• Babbie E., 2004: Badania społeczne w praktyce. PWN, Warszawa.
• Bailly A.S., 1981: Geografia percepcji w świecie frankofońskim w perspektywie historycznej. Geographia Helvetica.
• Bernat S., 2015: Dźwięk w krajobrazie. Podejście geograficzne. Audiosfera. Koncepcje – Badania – Praktyki 2, UMCS, Lublin.
• Berry B., 1980: Creating future geographies. Annals of the Association of American Geography 70, 4.
• Cole J.P., 1973: Percepcja w geografii. Perspectives in Geographical Education. Oliver and Boyd.
• Chałubińska A., 1959: Różne drogi nauczania geografii. PZWS, Warszawa.
• Dewey J., Bentley A.F., 1949: Knowing and the Known. Beacon 334, MA, Boston.
• Dylikowa A. (ed.), 1990: Dydaktyka geografii w szkole podstawowej. WSiP, Warszawa.
• Farina A., Belgrano A., 2004: The eco-field: a new paradigm for landscape ecology. Ecological Research 19, 1.
• Flis J., 1977: Szkolny słownik geograficzny. WSiP, Warszawa.
• Flis J., 1982: Pojęcia i ich kształtowanie w toku nauczania geografii w szkole ogólnokształcącej. WSP, Kraków.
• Flis J., 1983: Opisy krajobrazu. Geografia w Szkole 1.
• Hibszer A., 1995: Człowiek architektem krajobrazu. WSiP, Warszawa.
• Hibszer A., 2000: „Mała ojczyzna” w edukacji szkolnej – rozważania o przeszłości i perspektywach edukacji regionalnej. Problemy środowiska i jego ochrony 8. Uniwersytet Śląski, Katowice.
• Hibszer A., 2004: Koncepcja poznawania „małej ojczyzny” (najbliższej okolicy i własnego regionu) w szkolnej edukacji geograficznej. Region i edukacja regionalna – zarys problematyki. Bernardinum, Pelplin.
• Hibszer A., Szkurłat E., 2018: Krajobraz w nowej podstawie programowej geografii. Zmiana rangi i koncepcji edukacji krajobrazowej. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego 40 (2).
• Kistowski M., 2018: Rozumienie krajobrazu przez geografów – przyrodników. Politechnika Gdańska, Gdańsk.
• Kopczyński K., 2009: Edukacyjne walory krajobrazu kulturowego. Problemy Ekologii Krajobrazu, t. 25.
• Kozłowska-Rajewicz A., Hibszer A., 2005: Strategie nauczania przyrody. Nauczanie przyrody – wybrane zagadnienia. Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli, Warszawa.
• Meier C., Bucher A., Hagenbuch R., 2010: Landscape, Landscape Awareness and Landscape Identity as Potentials for Regional Development – An Empirical Case Studey in Southern Glarus, Switzerland. GAIA – Ecological Perspectives for Science and Society, 19 (3).
• Myga-Piątek U., 2001: Spór o pojęcie krajobrazu w geografii i dziedzinach pokrewnych. Przegląd Geograficzny, t. 73, z. 1-2.
• Myga-Piątek U., 2008: Współczesne badania nad krajobrazem a praktyka szkolna. Polska dydaktyka geografii. Idee-tradycje-wyzwania. Prace Wydziału Nauk o Ziemi UŚ 47, Sosnowiec.
• Myga-Piątek U., 2012: Krajobrazy kulturowe – aspekty ewolucyjne i typologiczne. Uniwersytet Śląski, Katowice.
• Myga-Piątek U., 2015: Pamięć krajobrazu – zapis dziejów w przestrzeni. Studia Geohistorica 3.
• Myga-Piątek U., 2016: Krajobraz jako autentyk, makieta, hybryda. Rozważania o roli krajobrazu we współczesnej turystyce. Turystyka Kulturowa 1.
• Nęcki Z., 2004: Transakcje środowiskowe – człowiek w otoczeniu przyrody czy cywilizacji. Ekologia społeczna. Stowarzyszenie Ekopsychologia, Kraków.
• Pawłowska K. (red.), 2010: Zanim wybuchnie konflikt; idea i metody partycypacji społecznej w ochronie krajobrazu i kształtowaniu przestrzeni. Fundacja Partnerstwo dla Środowiska, Kraków.
• Pawłowska K., 2012: Partycypacja społeczna w podejmowaniu decyzji dotyczących przyrody w mieście. Politechnika Krakowska, Kraków.
• Pocock, D.C.D., 1974: The nature of environmental perception. Occasional Publications (New Series) 4. University of Durham, Durham.
• Pukowiec-Kurda K., 2018: Świadomość krajobrazowa mieszkańców. Przykład Górnego Śląska i Zagłębia Dąbrowskiego. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego 40 (2), Sosnowiec.
• Purcell A. T., Lamb R. J., Mainardi Person E., Falchero S., 1994: Preference or preferences for landscape? Journal of Environmental Psychology 14 (3). Sydney University, Sydney.
• Rodaway P., 1994: Sensous Geographies. Body, Sense and Place, London-New York.
• Smardon R.X., 1975: Assessing visual-culturai values of inland wetlands in Massachusetts. Landscape Assessment: Values, Perceptions and Resources. Dowden, Hutchinson and Ross, Stroudsburg.
• Szczepańska M., 2014: Świadomość i aktywność społeczna w zakresie kształtowania i ochrony krajobrazu kulturowego obszarów wiejskich. Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna 26.
• Szczęsna J., 2010: Koncepcja edukacji krajobrazowej na poziomie szkolnym w odniesieniu do kierunków nauki o krajobrazie. Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.
• Szkurłat E., 2007: Psychologiczne i kulturowe uwarunkowania percepcji środowiska. Percepcja współczesnej przestrzeni miejskiej, Warszawa.
• Szkurłat E., Hibszer A., Angiel J., 2016: Zarys koncepcji szkolnej edukacji geograficznej. Geografia w Szkole 5.
• Szpunar M., 2007: Badania Internetu vs. badania w Internecie, czyli jak badać nowe medium – podstawowe problemy metodologiczne. Uniwersytet Warszawski, Warszawa.
• Wieber J.C., 2006: Landscape as information source for studies of connections between nature and societies. Regionalne studia ekologiczno-krajobrazowe, Problemy Ekologii Krajobrazu t. XVI/1. Uniwersytet Warszawski, Warszawa.
• Wieber J.C., 2007: Les diverses approches du concept de paysage: dispersion ou complémentarité? Znaczenie badań krajobrazowych dla zrównoważonego rozwoju. Uniwersytet Warszawski Warszawa.
• Wuttke G., 1965: O początkach nauczania geografii. PZWS, Warszawa.