Calikowscy - krakowscy wytwórcy przyrządów naukowych

• Autorzy: Wyka Ewa

Identyfikatory

DOI

10.4467/0023589XKHNT.19.015.10345

Warianty tytułu

EN

The Calikowski family - makers of scientific instruments in Krakow

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

The article presents biographical entries and professional achievements of three makers of scientific instruments from the Jagiellonian University in Krakow, who were related with each other: Roman Calikowski (1886-1940), his brother Ludwik Calikowski (1889-1961) and Roman’s son Roman Julian (1915-1986). These mechanics worked at the Jagiellonian University between 1904 and 1962/1963. Two brothers, Roman and Ludwik, were associated with the University throughout their professional life. During their tenure, the University’s research in the field of low temperatures continued, which was initiated in 1883 by Zygmunt Wróblewski (1845-1888) and Karol Olszewski (1846-1915). The main scientific achievement of these researchers was the liquefaction of oxygen, nitrogen and other solid gases. In the late 19th century, Kraków was an important center of cryogenic research, in which the mechanics played important role. Roman Calikowski made instruments for liquefying gases according to the design of Karol Olszewski. Liquefiers from his workshop were ordered, inter alia, by universities in Chicago, Mumbai and Madrid. A few instruments from his workshop have been preserved in the collections of the Jagiellonian University. Ludwik Calikowski worked as a maker of scientific instruments in a university cryogenic laboratory. He served and maintained the apparatus for liquefying gases and made instruments, although none have survived to this day. Roman Julian Calikowski took over the workshop after his father. Until 1950 he ran his own company, which made simple small microscopes, surveing instruments, psychotechnical devices and other instruments. After moving to Warsaw, he devoted himself to scientific work. Roman Calikowski’s products, especially cryogenic apparatus, represented a high level of workmanship and safety. This is evidenced by numerous orders for its liquefiers submitted by foreign laboratories. The company of Roman Julian Calikowski, apart from a wide range of instruments it offered, used to repair photographic and measuring equipment.

Słowa kluczowe

PL

mechanik uniwersytecki; Uniwersytet Jagielloński; skraplarka gazów; instrumenty kriogeniczne; przyrządy naukowe; wytwórczość przyrządów; Calikowscy

EN

maker of scientific instruments; Jagiellonian University; gas liquefier; cryogenic instruments; scientific instruments; Calikowski; making scientific instruments

• Wydawca: Instytut Historii Nauki im. L. i A. Birkenmajerów Polskiej Akademii Nauk
• Czasopismo: Kwartalnik Historii Nauki i Techniki
• Rocznik: 2019
• Tom: T. 64, nr 2
• Strony: 79--103
• Opis fizyczny: Bibliogr. 20 poz., faks., fot. (w tym kolor.), portr.

Twórcy

autor

Wyka Ewa

• Instytut Historii Nauki im. L. i A. Birkenmajerów PAN
• Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego

Bibliografia

• Materiały archiwalne
• Arch. UJ (Archiwum UJ), sygn. SII 620, teczki osobowe: Roman Calikowski, Ludwik Calikowski, Leon Kowalski, Karol Jetleb.
• Arch. UJ. SII 815 Fizjologia 1849-1937.
• Arch.M.Kr. (Archiwum Miasta Krakowa) Miejski Zarząd Przemysłu w Krakowie sygn. 29/1186/351.
• Rodzinne zbiory Anny Calikowskiej i Marii Magdaleny Calikowskiej przekazane do Archiwum UJ w 2018 r.
• Kolekcja Romana Calikowskiego 1940-1956, Fundacja Ośrodka KARTA, Warszawa, zesp. PL_0001_OK_0910.
• Materiały archiwalne w zasobach Muzeum UJ, niezinwentaryzowane.
• Literatura przedmiotu
• Burczyk-Marona D., Kuzyk H., K. Olszewski, Z. Wróblewski. 100-lecie skroplenia tlenu. Katalog wystawy, Kraków 1983.
• Dąbrowski P. Z., Nauka o dziecku, Lwów-Warszawa, 1926.
• Gablankowski M., Mechanicy Uniwersytetu Jagiellońskiego (1787-1939), Praca magisterska, Kraków 2004.
• Gablankowski M., Mechanicy Uniwersytetu Jagiellońskiego [w:] Polscy wytwórcy aparatury naukowej, red. A. Strzałkowski, Kraków 2006 (Monografie Polskiej Akademii Umiejętności, t.10), s. 45-60.
• Franaszek P., Collegium Witkowskiego, „Alma Mater. Miesięcznik Uniwersytetu Jagiellońskiego” nr 155, 2013 s. 15-25.
• Franaszek P., Collegium Witkowskiego, Kraków 2014.
• Jaroszyński T., Metody badań psychologicznych w szkole, Warszawa 1925.
• Olszewski K., Przyrządy do skroplenia powietrza i wodoru, „Rozprawy Wydziału Matematyczno-Przyrodniczego Akademii Umiejętności”, Seria A, tom 2. Dział A, 1902, s. 457- 470.
• Pankalla A., Gołębiewska A., Urządzenia psychotechniczne Instytutu Psychologii w Poznaniu z lat 1915-2005. Katalog wystawy pt. Gabinet psychotechniczny, Poznań 2009.
• Relacje pracowników Uniwersytetu Jagiellońskiego o ich losach osobistych i dziejach uczelni w czasie drugiej wojny światowej, oprac. J. Michalewicz, Kraków 2005.
• Uniwersytet Jagielloński, Złota Księga Wydziału Chemii, t. 1, red. E. Szczepaniec-Cięciak, Kraków 2000.
• Wojtaszek Z., Kuzyk H., Morzyniec A., Dubowy J., Łopata K., Karol Olszewski, Warszawa-Kraków 1990 (Zeszyty Naukowe UJ, t. 899).