Od gotyku do neogotyku – przemiany architektury kościoła parafialnego pw. św. Michała Archanioła w Świebodzinie między XV stuleciem a połową XIX wieku

Legendziewicz, Andrzej

doi:10.48234/WK74GOTHIC

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Od gotyku do neogotyku – przemiany architektury kościoła parafialnego pw. św. Michała Archanioła w Świebodzinie między XV stuleciem a połową XIX wieku

Autorzy

Legendziewicz Andrzej

Treść / Zawartość

Pełne teksty:

Pobierz

Identyfikatory

DOI

10.48234/WK74GOTHIC

Warianty tytułu

From Gothic to Gothic Revival: changes in the architecture of the parish church of St. Michael the Archangel in Świebodzin introduced between the fifteenth century and the mid-nineteenth century

Języki publikacji

PL EN

Abstrakty

Tematem artykułu jest przedstawienie historii powstania oraz przekształceń średniowiecznej architektury kościoła parafialnego w Świebodzinie od XV do schyłku XIX wieku. Na wstępie omówiono źródła, literaturę oraz ikonografię archiwalną. Bazując na pionierskich badaniach, wydzielono najstarszą fazę świątyni z początku XV wieku i zasięg jej przekształceń w ciągu XV stulecia. Omówiono prace zrealizowane w latach 1541–1555 obejmujące wprowadzenie sklepień, a także z lat 1855–1857 pod kierunkiem A. Langera, kiedy wprowadzono neostylowy wystrój szczytów elewacji zachodniej. W podsumowaniu zwrócono uwagę na charakterystyczny plan, dekorację sieciową sklepień oraz bardzo udaną restaurację neogotycką.

The article presents the history of the creation and transformation of the medieval architecture of the parish church in Świebodzin from the fifteenth to the end of the nineteenth century. At the beginning, the sources, literature and archival iconography are discussed. Based on pioneering research, the oldest phase of the church, from the beginning of the fifteenth century, and the range of its transformations during the fifteenth century, are distinguished. The works carried out in the years 1541–1555, including the introduction of vaults, and the works carried out in the years 1855–1857 under the direction of A. Langer, when the neo-style decoration of the gables of the western facade were introduced, are discussed. In the summary, attention is paid to the characteristic plan, the net decoration of the vaults and the very successful Gothic Revival restoration.

Słowa kluczowe

Śląsk architektura Świebodzin kościół gotyk neogotyk Aleksis Langer

Silesia architecture Świebodzin church Gothic Gothic Revival Aleksis LangerSilesia Aleksis Langer

Wydawca

Zarząd Główny Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków

Czasopismo

Wiadomości Konserwatorskie

Rocznik

2023

Tom

Nr 74

Strony

20--35

Opis fizyczny

Bibliogr. 30 poz., fot.

Twórcy

autor

Legendziewicz Andrzej

Wydział Architektury Politechniki Wrocławskiej

https://orcid.org/0000-0002-9228-296X

Bibliografia

Archiwalia / Archive materials
1. Kostenanschlag zur Wiederherstellung der durch Blitz zerstörten und beschädigten Thürme der Katholischen Kirche zu Schwiebus, Archiwum Archidiecezjalne we Wrocławiu, brak sygn.
2. Wernher Friedrich Bernhard, Topographia Seu Compendium Silesiae. Pars V, IV F 113 b vol. 3, Biblioteka Uniwersytetu Wrocławskiego, domena publiczna.
Teksty źródłowe / Source texts
3. Codex Diplomaticus Silesiae, t. 16: Regesten zur schlesischen Geschichte 1301–1315, red. Colmar Grünhagen, Conrad Wutke, Breslau 1898.
4. Codex Diplomaticus Silesiae, t. 29: Regesten zur schlesischen Geschichte 1334–1337, red. Conrad Wutke, Erich Randt, Hans Bellée, Breslau 1923.
5. Lehns und Besitzurkunden Schlesiens und seiner einzelnen Fürstenthümer im Mittelalter, t. 1, red. Colmar Grünhagen, Hermann Markgraf, [w:] Publicationen aus den Königlichen Preussischen Staatsarchiven, t. 7, Leipzig 1881.
6. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola, Warszawa 1890.
Opracowania / Secondary sources
7. Blunck Erich, Jung Wilhelm, Solger Friedrich, Spatz Willy, Klinkenborg Marie, Die Kunstdenkmäler der Provinz Brandenburg, t. 6: Die Kunstdenkmäler des Kreises Crossen, cz. 6, Berlin 1921.
8. Jarzewicz Jarosław, Architektura średniowieczna Pomorza Zachodniego, Poznań 2019.
9. Jarzewicz Jarosław, De constructione ecclesiae. O artystycznych i społecznych uwarunkowaniach budowy kościoła św. Jakuba w Nysie, „Artium Quaestiones” 1997, nr VIII, s. 27–59.
10. Katalog dokumentów miasta Świebodzina oraz ziemi świebodzińskiej z Archiwum Państwowego w Zielonej Górze (XVI–XIX wiek), red. Tomasz Kałuski, Świebodzin– Zielona Góra 2018.
11. Knispel Samuel Gotthilf, Geschichte der Stadt Schwiebus von Ihren Ursprung an bis auf das Jahr 1763, Züllichau 1765.
12. Kowalski Stanisław, Zabytki architektury województwa lubuskiego, Zielona Góra 2010.
13. Kowalski Stanisław, Zabytki środkowego Nadodrza. Katalog architektury i urbanistyki, Zielona Góra 1976.
14. Kubach Hans Erich, Die Bau- und Kunstdenkmäler des Deutschen Ostens. Reihe B, Band 3, Die Kunstdenkmäler des Kreises Oststernberg, Stuttgart 1960.
15. Legendziewicz Andrzej, Kolegiata pw. św. Jakuba i św. Agnieszki w Nysie. Wyniki badań architektonicznych, Wrocław 2018, mps w Archiwum Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Opolu.
16. Legendziewicz Andrzej, Kościół parafialny pw. św. Michała Archanioła w Świebodzinie. Wyniki badań architektonicznych, mps w Archiwum Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Zielonej Górze, Wrocław 2021.
17. Legendziewicz Andrzej, Błaszczyk Karol, Research on the architecture of the Assumption of the Blessed Virgin Mary Parish Church in Szprotawa, „Architectus” 2018, nr 1(53).
18. Małachowicz Maciej, Badania architektoniczne fary gubińskiej w 2008 roku. Stan badań fary gubińskiej, [w:] Lubuskie materiały konserwatorskie, red. Barbara Bielinis-Kopeć, t. 5, Zielona Góra 2008.
19. Mittelalterliche Wandmalerei in Brandenburg. Band 1: Der Südosten – Uckermark, Barnim, Oderland, red. Detlef Karg, Worms 2010.
20. Mittelalterliche Wandmalerei in Brandenburg. Band 2: Der Nordosten – die Brandenburgische Lausitz, red. Detlef Karg, Worms 2021.
21. Pilch Jerzy, Kowalski Stanisław, Leksykon zabytków architektury Pomorza Zachodniego i ziemi lubuskiej, Warszawa 2012.
22. del la Riesta Pablo, Die Revolte der Gotik. Architektur der Spätgotik in Mitteleuropa, Lindenberg i. Allgäu 2018.
23. Sztuka gotyku. Architektura, rzeźba, malarstwo, red. Rolf Toman, Köln 1998.
24. Wendland David, Steinerne Ranken, wunderbare Maschinen: Entwurf und Planung Spätgotischer Gewölbe und ihrer Einzelteile, Petersberg 2019.
25. Zabłocka-Kos Agnieszka, Sztuka – wiara – uczucie. Alexis Langer – śląski architekt neogotyku, Wrocław 1996.
26. Zerndt Gustav, Geschichte von Stadt und Kreis Schwiebus, t. 1–3, Schwiebus 1909–1925.
Źródła elektroniczne / Electronic sources
27. https://fotopolska.eu/143354,foto.html?o=b117686; domena publiczna (dostęp: 7 III 2022).
28. https://fotopolska.eu/Kosciol_sw._Michala_Archaniola_Swiebodzin (dostęp: 7 III 2022).
29. https://polska-org.pl/7239903,Swiebodzin,Kosciol_sw_Michala_Archaniola.html (dostęp: 7 III 2022).
30. https://polska-org.pl/9051070,foto.html?idEntity=9044199; domena publiczna (dostęp: 7 III 2022).

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MEiN, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2024).

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-42cef194-3ed9-4166-b076-d84d5a870c51