Polskie dylematy scalania gruntów i urządzania terenów wiejskich Część 2. Zalesianie nieużytków i nieefektywnych gruntów rolnych jest niezbędne w ochronie i odnowie biologicznie czynnej powierzchni ziemi w Polsce

• Autorzy: Siuta J. , Żukowski B.

Identyfikatory

DOI

10.12912/23920629/90247

Warianty tytułu

EN

Rural land consolidation and management – the Polish dilemmas. Part 2

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Struktura rolno-leśnej przestrzeni w Polsce jest wadliwa, zwłaszcza w środkowo-wschodniej jej części. Przejawia się to najbardziej na tle struktury pokrywy glebowej. Nawet najsłabszej jakości gleby piaskowe tworzą całkiem dobre siedliska leśne, podczas gdy w polowym i pastwiskowym użytkowaniu łatwo przeobrażają się w ruchome piaski. Bardzo niski poziom efektywności biologicznej najsłabszych gleb piaskowych sprawia, ze produkcja roślinna znajduje się już obecnie poniżej granicy ekonomicznej efektywności. W miarę modernizacji technologii i pomniejszania kosztów produkcji roślinnej, uprawa najsłabszych gleb pisakowych staje się zupełnie nieopłacalna. Wyróżniono kryteria oceny potrzeby zwiększenia lesistości – glebowe, ekonomiczne i rekreacyjne. Na podstawie wskaźników waloryzacji rolniczej przestrzeni produkcyjnej oraz lesistości w roku 1980 wyliczono procentowy niedobór lasów w gminach, który przedstawiono na mapie Polski w skali 1:1000000. Porównanie lesistości oraz jej niedoboru w roku 1980 z lesistością w roku 2016 dowodzi jednoznacznie, że lesistość wzrosła bardziej na obszarach o dużej i bardzo dużej lesistości, a w najmniejszym stopniu na obszarach o dużym i bardzo dużym niedoborze lasu, zwłaszcza w województwach łódzkim, lubelskim, mazowieckim i kujawsko-pomorskim.

EN

The structure of the agro-forest space in Poland is defective, especially in the central and eastern part of the country. This is visible, in particular, in the case of soil cover structure. Even the weakest quality sandy soils provide conditions to create quite good forest habitats, whereas under farm use they are easily transformed into moving sands. The very low level of biological effectiveness of the weakest sandy soils means that plant production is already below the limit of economic efficiency. As technology has been modernized and plant production costs reduced, cultivation of the poorest sand soils will become completely unprofitable. The criteria for assessing the need to increase forest cover can be built upon soil, economical and recreational reasons. On the basis of the indicators for valorizing the agricultural production space and forest cover in 1980, the percentage deficit of forest cover by municipality was calculated and presented in the map of Poland, in the scale of 1: 1,000,000. The comparison of forest cover and its deficit in 1980 with forest cover in 2016 clearly proves that the forest cover has increased more in the areas with high and very high forest cover, and to a lesser extent in the regions having high and very high forest deficit, especially in Łódzkie, Lubelskie, Mazowieckie and Kujawsko- Pomorskie provinces.

Słowa kluczowe

PL

lesistość w gminach; niedobór lesistości; nieefektywne grunty rolne; potrzeby dolesień

EN

forest cover by municipality; forest cover deficit; non-effective farmland; afforestation needs

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej
• Czasopismo: Inżynieria Ekologiczna
• Rocznik: 2018
• Tom: Vol. 19, nr 4
• Strony: 1--11
• Opis fizyczny: Bibliogr. 26 poz., tab., rys.

Twórcy

autor

Siuta J.

• Honorowy Prezes Polskiego Towarzystwa Inżynierii Ekologicznej, Instytut Ochrony Środowiska – Państwowy Instytut Badawczy, ul. Krucza 5/11, 05-548 Warszawa

autor

Żukowski B.

Bibliografia

• 1. Dembińska M. 1970. Las średniowieczny – eksploatacja rabunkowa czy gospodarka? Kwart. HKM, t. 15, nr 1: 3-14.
• 2. Dunin-Wąsowicz T. 1974. Zmiany w topografii osadnictwa wielkich dolin na niżu środkowo polskim w XIII wieku. Wyd. Ossolineum, 175 s.
• 3. Eckholm E.P. 1978. Ziemia którą tracimy Stres środowiskowy a perspektywy wyżywienia świata. PWE. Warszawa, 332 s.
• 4. Fonder W. 2002. Organizacyjne i ekonomiczne aspekty zwiększania lesistości w Polsce. Post. Nauk Roln. nr 3: 41-50.
• 5. Gorzelak A. (red.) 1999. Zalesienie terenów porolnych. IBL. Warszawa, 172 s.
• 6. Grzywacz A. 2002. Problemy zalesień w wielofunkcyjnym rozwoju obszarów wiejskich. Post. Nauk Roln. nr 3: 5-18.
• 7. Krajowy Program Zwiększania Lesistośći (KPZL) 2003, 2005, 2009. Warszawa.
• 8. IUNG 1981. Waloryzacja rolniczej przestrzeni produkcyjnej Polski według gmin, Puławy, 248 s.
• 9. IUNG 1993. Waloryzacja rolniczej przestrzeni produkcyjnej Polski według gmin (suplement), Puławy, 175 s.
• 10. Irga J. 2004. Zawartość składników mineralnych w wodach drenażowych z użytków rolnych w Polsce. Monografie i Rozprawy Naukowe 13, IUNG w Puławach, 123 s.
• 11. Łonkiewicz B. 1996. Problemy lesistości w planowaniu regionalnym. Prace IBL, ser. B, 27: 5-33.
• 12. Łukaszewicz J., Mikułowski M. 2002. Problemy zalesiania nieefektywnych gruntów rolnych. Inżynieria Ekologiczna nr 6: 31-37.
• 13. Maruszczak H. 1950. Stan i zmiany lesistości województwa lubelskiego w latach 1830-1930. Annales UMCS w Lublinie, vol. V, ser. B, nr 5.
• 14. Ostrowski J. 1971. Ewolucja struktury użytkowania gruntów na tle wylesienia terenu i aktualny stan gleb ornych powiatu Piaseczno (praca doktorska). IUNG Puławy.
• 15. Partyka T. 1973. Wstępna prognoza użytkowania ziemi z punktu widzenia leśnictwa i ochrony środowiska naturalnego. Sylwan nr 3.
• 16. Pruchniarski T.H. 2000. Krajowy program zwiększania lesistości. Poradnik od A do Z. PWRiL. Warszawa. 223 s.
• 17. Siuta J. 1974. Kształtowanie przyrodniczych warunków rolnictwa w Polsce. PWN Warszawa, 357 s.
• 18. Siuta J. 1996. Ekologiczno-produkcyjne wymogi zalesienia nieefektywnych gruntów rolnych. Prace IBL ser. B, nr 27: 5-19.
• 19. Siuta J., Zielińska A., Makowiecki K., Sroka L. 1987. Potrzeby dolesień, mapa Polski, w skali 1:1000000. Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa.
• 20. Siuta J., Żukowski B. 2017. Porównanie struktury przestrzennej potrzeby dolesienia gmin w roku 1980 w Polsce z lesistością w roku 2016. Inżynieria Ekologiczna, 18(5), 40-57.
• 21. Smykała J. 1998. Historia, rozmiar i rozmieszczenia porolnych w okresie powojennym (1045-1987). Leśne zagospodarowanie gruntów porolnych. PTL Warszawa, 5-15.
• 22. Strzelecki W., Sobczak R. 1972. Zalesianie nieużytków i gruntów trudnych do odnawiania. PWRiL. Warszawa, 352 s.
• 23. Strzemski M. 1961. Przemiany środowiska geograficznego Polski jako tła przyrodniczego rozwoju rolnictwa na ziemiach polskich od początków trzeciego tysiąclecia p.n.e. do naszych czasów.. Kwart. HKM t. 9, nr 3: 334-349.
• 24. Śląski K. 1966. Eksploatacja lasów w Polsce od X do XV wieku. Studia z dziejów Gospodarstwa Wiejskiego, t. 7, 8.
• 25. Zając S., Kwiecień R. 2002. Główne kierunki modyfikacji Krajowego programu zwiększania leskości. Post. Nauk Roln. 3: 51-61.
• 26. Żabko-Potopowicz A. 1968. Zarys historii wylesień w Polsce do 1 wojny światowej w powiązaniu ze stosunkami rolniczymi. Studia z dziejów Gospodarstwa Wiejskiego, t. 8.

Uwagi

PL

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2018).