Kalwaria na Austeinie w Grazu

• Autorzy: Chrząszczewski J.

Warianty tytułu

EN

The Calvary on the Austein hill in Graz

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Ta jedna z najbardziej znanych austriackich kalwarii jest położona w dolinie rzeki Mury, na i wokół wzgórza zwanego Austein. Zgodnie z miejscową legendą, owa skała łupkowa została upuszczona przez diabła spłoszonego procesją wielkanocną. Na przełomie XII i XIII wieku stała tam przypuszczalnie rycerska wieża mieszkalna, strzegąca przeprawy przez bród. W XVII wieku Austein był częścią dóbr Leuzendorf, należących do baronów Maschwanderów. W 1606 roku postawiono na jego szczycie trzy drewniane krzyże. Od tego czasu stopniowo wznoszono u podnóża Austeinu i na zboczach nowe statuy i kaplice: kaplicę Grobu Pańskiego (1654) wzorowaną na Grobie Chrystusa w Jerozolimie, kaplicę Góry Oliwnej (ok. 1659), kaplicę Naigrawania (ok. 1659), kaplicę Biczowania (ok. 1659), kaplicę Koronowania Cierniem (ok. 1659), kaplicę Marii Magdaleny (ok. 1659), kaplicę Upadku pod Krzyżem (ok. 1659), kaplicę Opłakiwania (ok. 1659), poprzedzające kalwarię Kolumny Siedmiu Boleści Marii (1659–1686), kaplicę Św. Dyzmy – później Matki Boskiej Pocieszycielki (1694–1701), kaplicę Trzech Marii (1720–1725), Święte Schody z grupą rzeźbiarską Ecce-Homo J.J. Schoya na tarasie przed kościołem kalwaryjskim (1723), trzy nowe krzyże na szczycie wzgórza (1764), wykonane z piaskowca figury Chrystusa niosącego krzyż i Matki Boskiej Boleściwej przed kalwarią (ok. 1765), kaplicę Św. Jana Nepomucena (2 połowa XIX w.), Grotę Św. Piotra (koniec XIX w.).

EN

That one of the most famous Austrian Calvary complexes is situated in the valley of the Mur river on and around the hill called Austein. According to local legend, that slate rock was dropped by a devil scared away by Easter procession. At the turn of the 13th century stood there probably a knight’s residential tower watching a river ford. In the 17th century was Austein a part of the estate Leuzendorf belonging to the Maschwander baronial family. In 1606, three wooden crosses were put on its summit. From then on many statues and chapels were gradually built at the foot and on the hillsides of Austein: the Sepulchre chapel (1654) reproducing the Holy Sepulchre of Jerusalem, the Olive Mount chapel (about 1659), the Deriding Christ chapel (about 1659), the Flagellation chapel (about 1659), the Crown of Thorns chapel (about 1659), the Mary Magdalene chapel (about 1659), the Fall under the Cross chapel (about 1659), the Bewailing chapel (about 1659), the Calvary preceding columns of the Seven Pains of Mary (1659–1686), the St Dismas – later the Mary Consolation chapel (1694– –1701), the Three Maries chapel (1720–1725), the Holy Stairs with the Ecce Homo sculpture group by J.J. Schoy on the balcony in the front part of the Calvary church (1723), three new crosses on the hill summit (1764), the sandstone statues of Jesus Christ carrying a cross and Mater Dolorosa in front of the Calvary (about 1765), the John Nepomuk chapel (the second half of the 19th century), the Peter’s cave (the end of the 19th century).

Słowa kluczowe

PL

architektura; sztuka sakralna; kalwarie w Europie; kalwarie austriackie; Graz

EN

sacred art; architecture; calvaries in Europe; Austrian calvaries; Graz

• Wydawca: Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej im. Tadeusza Kościuszki
• Czasopismo: Czasopismo Techniczne. Architektura
• Rocznik: 2012
• Tom: R. 109, z. 2-A
• Strony: 29--49
• Opis fizyczny: Bibliogr. 26 poz., il.

Twórcy

autor

Chrząszczewski J.

• Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków, Kraków

Bibliografia

• AMON K., Die Grazer Stadtpfarren, Graz 1980.
• Berg Calvarie Außer der Haubt-Statt Grätz an der Muhr von der Löbl.[ichen] Bruderschafft Mariae Reinigung in dem Ertz-Herzöglichen Collegio der Societet Jesu allda [...] 1659 (egzemplarz zachowany w Bibliotece Narodowej w Zagrzebiu).
• „Brief vom Kalvarienberg”, Graz, Weihnacht 1973, Herbst 1975, Oktober 1980, Oktober 1981.
• BRUNNER W., Der Grazer Kalvarienberg, Graz 1987.
• BRUNNER W., RENHART E. (red.), Steirische Kalvarienberge, Graz–Budapest 1990.
• Calvaria – Tod und Leben, Graz 1992.
• Grätzerische Wallfahrt auff den Berg Calvarie. Gott wolgefällige Denen Menschen aber höchster sprießliche Wallfahrt aus der Landsfürstlichen Haubt Stadt Grätz in Steyermark auff den nächst darbey ligenden von der Löbl. Bruderschafft Mariae Reinigung In dem Ertz-Herzögl. Collegio der Societet Jesu alda zur Fort pflanzung der Andacht Mariae mit anmuthigen Stationen und Capellen gezierten Berg Calvarie, Gratz 1688 (egzemplarz zachowany w Steiermärkische Landesbibliothek w Grazu).
• „Jahresberichte des Bundesdenkmalamtes”, Wien 1948, 1957, 1959, 1968.
• HECKL L., Gedenkbuch der Vorstadtpfarre Kalvarienberg zu Graz über die wichtigeren Angelegenheiten und merkwürdigen Ereignisse, welche sich daselbst seit dem Ursprunge des hiesigen Kalvarienberges zugetragen haben, Graz gegr. 1856 (rękopis w dwóch tomach w Pfarramt Kalvarienberg).
• HULA F., Die Totenleuchten und Bildstöcke Österreichs, Wien 1948.
• JANISCH J., Topographisch-statistisches Lexicon von Steiermark, Bd. 1, Graz 1885.
• KOPALIŃSKI W., Słownik mitów i tradycji kultury, Warszawa 1988.
• KRETZENBACHER L., St. Dismas der rechte Schächer, „Zeitschrift des historischen Vereins für Steiermark”, XLII, Graz 1951, s. 54 i 119-139.
• Lexikon christlicher Kunst, Freiburg im Breisgau 1980.
• MAIER R., Geschichtliches vom Grazer Kalvarienberg, „Volksblatt”, Graz 18 IV 1930.
• MAURIN V., Auf dem Kalvarienberg, „Steirerblatt”, Graz 23 III 1951.
• MITKOWSKA A., Kalwarie jako szczególny rodzaj kompozycji przestrzennych, „Kwartalnik Architektury i Urbanistyki”, t. XXVIII, z. 3, Warszawa 1983, s. 175-192.
• PIRCHEGGER H., Verschollene Burgen, „Volksblatt”, Graz 30 IX 1923.
• RENHART E. (red.), Der Grazer Kalvarienberg. Geschichte, Bedeutung und Anspruch, Graz 2003.
• SCHREINER G., Grätz, 1843.
• SCHWEIGERT H., Graz (Dehio-Handbuch: Die Kunstdenkmäler Österreichs), Wien 1979.
• St. Josephskalender, Graz 1950, 1952.
• STRIEßNIG-KALTENEGGER G., Die Kalvarienberge von Graz und St. Radegund (Diplomarbeit am Kunsthistorischen Institut der Karl-Franzens-Universität zu Graz), Graz 1985.
• WIENERREUTHER J.M., Steirische Innendekorationen von den ersten Deckengestaltungen italienischer Stukkateure im 16. Jh. bis zum 18. Jh., Phil. Diss., Graz 1952.
• WOISETSCHLÄGER I., KRENN P., Alte steirische Herrlichkeiten, 2. Aufl., Graz 1973.
• www.raumplanung.steiermark.at/cms/beitrag/10082934/2084265/