"Statek kosmiczny Ziemia". "Maltuzjanizm" oraz "neomaltuzjanizm" lat 60. i 70. XX wieku i ich krytycy – niezakończona debata

• Autorzy: Ciążela H.

Identyfikatory

DOI

10.29119/1641-3466.2018.123.7

Warianty tytułu

EN

"Spaceship Earth". "Malthusianism" and "Neomalthusianism" of the 1960s and 1970s, and their critics – an unfinished debate

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Jedną z najważniejszych dyskusji wokół kwestii prognozowania przyszłości, której dziedzictwo do dzisiaj ciąży nad tą problematyką, stała się dyskusja wokół tzw. maltuzjanizmu i neomaltuzjanizmu. Jej punktem wyjścia stały się publikacja Paula R Ehrlicha The Population Bomb i pierwszego Raportu dla Klubu Rzymskiego Granice wzrostu. Obie te publikacje za główny czynnik nadciągającej katastrofy globalnej uważały eksplozję demograficzną pociągającą za sobą wyczerpywanie zasobów planety. Postulatem wynikającym z przywołanych publikacji była idea rygorystycznej kontroli rozwoju gospodarczego i demograficznego planety. Wywołało to gwałtowny sprzeciw i radykalną krytykę zarówno stanowiska określanego jako neomaltuzjanizm, jak i praktycznych postulatów z niego wynikających. Zwycięstwo teorii i praktyki opartej na przekonaniu o istnieniu samokorygujących mechanizmów żywiołowego rozwoju jest przesłanką obecnej postaci problemów globalnych. W artykule dokonano próby odpowiedzi na pytanie o dalsze konsekwencje podjętych niegdyś decyzji.

EN

One of the most important discussions on forecasting the future, which heritage has up till now had a strong influence on the subject matter, is the debate on the so-called Malthusianism and Neo-Malthusianism. The discussion began with the publication of Paul R. Ehrlich’s The Population Bomb and the Rome Club Report The Limits to Growth, both of which argued that the main factor of the upcoming global catastrophe was a demographic explosion and stemming from it depletion of the natural resources of the planet. A postulate that came as a consequence of the aforementioned publications was an idea of rigorous control of the economic and demographic development of the globe. It caused a fierce opposition and radical criticisms of the both, the position defined as Neo-Malthusianism, and the practical postulates arising from it. The victory of the theory and practice based on the conviction about the existence of self-correcting mechanisms of the vigorous development is a premise of the current global problems. The article attempts to provide a response to a question regarding further consequences of past decisions.

Słowa kluczowe

PL

maltuzjanizm; neomaltuzjanizm; rozwój zrównoważony; neoliberalizm

EN

Malthusianism; Neo-Malthusianism; sustainable development; neoliberalism

• Wydawca: Wydawnictwo Politechniki Śląskiej
• Czasopismo: Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie / Politechnika Śląska
• Rocznik: 2018
• Tom: z. 123
• Strony: 89--101
• Opis fizyczny: Bibliogr. 29 poz.

Twórcy

autor

Ciążela H.

• Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej

Bibliografia

• 1. d'Ancona M., (2018). Postprawda, tłum. M.Sutowski, Warszawa: Wyd. Krytyki Politycznej.
• 2. Bińczyk E., (2018). Epoka człowieka. Retoryka i marazm antropocenu, Warszawa: PWN.
• 3. Boserup, E., (1965). The conditions of agricultural growth: the economics of agrarian change under population pressure. London: Allen & Unwin.
• 4. Ciążela H., (2006). Problemy i dylematy etyki odpowiedzialności globalnej, Warszawa: Wyd. APS.
• 5. Ciążela H.(2015). Wokół biologii, ekonomii i moralności. Miejsce Thomasa Roberta Malthusa w historii etyki /w:/ Filozofia - Etyka - Ekologia. Profesorowi Włodzimierzowi Tyburskiemu w darze, pod r.ed. P. Domerackiego, A. Grzelińskiego i R. Wiśniewskiego, Toruń: Wyd. Nauk. UMK.
• 6. Ciążela H., (2000). Z zagadnień recepcji darwinizmu społecznego w Polsce. Narodziny filozofii politycznej Narodowej Demokracji, Zeszyty Naukowe WSPS. Prace badawcze Katedry Nauk Społecznych Nr 2, red. L. Malinowski, M. Orłowska, Warszawa, Wyd. WSPS.
• 7. Człowiek i jego środowisko. Raport sekretarza generalnego ONZ U Thanta z dn. 26. V. 1969 r., (1971) /w:/ J. Zieliński (wybór tekstów), Dajcie szansę Ziemi, brak tłumacza, Warszawa: KiW.
• 8. Ehrlich P. R., (1968) The Population Bomb, New York: Ballantine Books.
• 9. Ferry L., Capelier C., (2017). Filozofia. Najpiękniejsza historia, tłum. E. i A. Aduszkiewiczowie, Warszawa: Wyd. Czarna Owca.
• 10. Frase P., (2018). Cztery przyszłości. Wizje świata po kapitalizmie, tłum. M. Szlinder, Warszawa: PWN.
• 11. Fuller B. R.(1969) Operating Manual for Spaceship Earth, New York: Simon &Schuster.
• 12. Furtado C., (1982). Mit rozwoju gospodarczego, tłum. H. Mirecka, Warszawa: PWE.
• 13. Heilbroner R, (1993). Wielcy ekonomiści. Czasy - życie - idee, tłum. A. Ehrlich, Warszawa: PWE.
• 14. Jacobs D.W., (2016). R. Buckminster Fuller: Historia (i tajemnica) wszechświata, tłum. M. Zaremba, Kraków: Księgarnia Akademicka, (wydanie dwujęzyczne z wersją angielską: D. W. Jacobs, The History (and Mystery) of the Universe).
• 15. Jelewska A., (2014) Ekotopie. Ekspansja technokultury, Poznań, Wyd. Nauk. UAM.
• 16. Klein N., (2016). To zmienia wszystko. Kapitalizm kontra klimat, tłum. H. Jankowska, K. Makaruk, Warszawa: Warszawskie Wydawnictwo Literackie MUZA S. A.
• 17. Malthus T.R.(2007). Prawo ludności, tłum. K. Stein, Warszawa Jirafa Roja.
• 18. Meadows D. L, Meadows D. H., Randers J., Behrens III W. W., (1973) Granice wzrostu, tłum. W. Rączkowska, S. Rączkowski, Warszawa: PWE.
• 19. Nasza wspólna przyszłość. Raport światowej Komisji do spraw Środowiska i Rozwoju, (1991) tłum. U. Grzelońska, E. Kolanowska, Warszawa PWE.
• 20. Nietzsche F., (2004). Pisma pozostałe, wybór i tłum. B. Baran, Kraków: inter esse.
• 21. Oreskes N. Conway E. M., (2017). Upadek cywilizacji zachodniej. Spojrzenie z przyszłości, tłum. E. Bińczyk, J.Gużyński, K. Tarkowski, Warszawa: PWN.
• 22. Peccei A., (1987). Przyszłość jest w naszych rękach , tłum I. Wojnar, Warszawa: PWN.
• 23. Peterson del Mar D., (2010), Ekologia, tłum. J. Karłowski, Poznań: Zysk i Ska.
• 24. Seymour--Smith M.(2001): Prawo ludności, Thomas Robert Malthus 1798, wyd. poprawione1803 /w:/ Tenże, 100 najważniejszych książek świata, tłum. J. Mikoś, , Warszawa: Bertelsmann Media.
• 25. Simon J. L., (1981). The Ultimate Resource, Princeton: Princeton University Press.
• 26. Turney J., (2001). Ślady Frankensteina. Nauka. genetyka i kultura masowa, tłum. M. Wiśniewska, Warszawa; PIW.
• 27. Ward B., (1966). Spaceship Earth, New York: Columbia University Press.
• 28. Ward B., (1983) Dom człowieka, tłum. T. Zalewski, K. Murawska, Warszawa: PIW.
• 29. https://marginalrevolution.com/marginalrevolution/2010/02/revisiting-simonehrlich.html (dostęp 11 sierpnia 2018.).

Uwagi

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2019).