Ocena gotowości mieszkańców do partycypacji w działaniach na rzecz ochrony krajobrazu Beskidu Śląskiego i Żywieckiego

• Autorzy: Sobala Michał

Identyfikatory

DOI

10.30450/201813

Warianty tytułu

EN

Assessment of residents’ readiness to participate in activities to protect the landscape in the Silesian and Żywiec Beskids

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

Zarządzanie krajobrazem wymaga uwzględnienia potrzeb i aspiracji lokalnych społeczności, stąd istotnego znaczenia nabiera partycypacja społeczna. Percepcja oraz cenione przez mieszkańców wartości warunkują ich opinie, postawy i zachowania, które mogą mieć kluczowe znaczenie dla skuteczności ochrony krajobrazu. Celem artykułu jest próba określenia gotowości mieszkańców wybranych miejscowości powiatu żywieckiego do partycypowania w działaniach na rzecz krajobrazu. Na badanym obszarze obserwuje się wzrost udziału mieszkańców w działaniach lokalnych, w tym prokrajobrazowych, co w dużej mierze można wiązań z silnym związkiem przynależności i przywiązania. Dalsze zwiększenie poziomu partycypacji społecznej może przynieść edukacja połączona z działaniami na rzecz wzmacniania postaw i ich przekładania na aktywny udział w życiu publicznym.

EN

Landscape management requires taking the needs and aspirations of local communities into account. Hence, social participation is of great importance. Perception and appreciated values determine the opinions and attitudes of residents. This may be crucial for the effectiveness of the implementation of landscape protection tasks. The research goal an attempt to determine the readiness of residents of selected villages of the Żywiecki poviat to participate in landscape activities. In the study area, there is an increase in the share of residents in local activities, including pro-landscape ones. This can be associated with a strong relationship of belonging and attachment. The challenge is to educate people in order to shape the cognitive component and strengthen attitudes and translate them into active participation in public life.

Słowa kluczowe

PL

partycypacja społeczna; edukacja krajobrazowa; zarządzanie krajobrazem; badania sondażowe; Karpaty; powiat żywiecki

EN

social participation; landscape education; landscape management; survey research; Carpathains; Żywiec poviat

• Wydawca: Komisja Krajobrazu Kulturowego Polskiego Towarzystwa Geograficznego
• Czasopismo: Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego
• Rocznik: 2018
• Tom: nr 40 (2)
• Strony: 5--23
• Opis fizyczny: Bibliogr. 38 poz., ryc., wykr., tab.

Twórcy

autor

Sobala Michał

• University of Silesia, Faculty of Earth Sciences, Sosnowiec, Poland

Bibliografia

• Babbie E., 2007: Badania społeczne w praktyce. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa: 659 pp.
• Bell P.A., Greene Th.C., Fisher J.D., Baum A., 2004: Psychologia środowiskowa. GWP, Gdańsk: 774 s.
• Bernat S., 2008: Inicjatywy publiczno-prywatne w zakresie kształtowania krajobrazu dźwiękowego w Polsce. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego PTG 10: 507-514.
• Böhm A., 2008: Między mandatem a partycypacją społeczną. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego PTG 10: 515-524.
• Chmielewski T.J., Śleszyński P., Chmielewski S., Kułak A., 2018: Ekologiczne i fizjonomiczne koszty bezładu przestrzennego. Prace Geograficzne 264: 127 pp.
• De Young R., Duncan A., Frank J., Gill N., Rothman S., Shenot J., Shotkin A., Zweizig M., 1993. Promoting source reduction behawior: The role of the motivational behawior. Environment and Behavior 10: 419-431.
• Fishbein M., Ajzen I., 1975. Belief, attitude, intention, and behawior: An introduction to theory and research. Reading, PA, Addison-Wesley: 578 pp.
• Frączek P., 2010: Wybrane uwarunkowania występowania syndromu NIMBY [in:] Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy. Spójność społeczno-ekonomiczna a modernizacja gospodarki (ed.): M.G. Woźniak, Zeszyt No. 17, Wydawnictwo UR, Rzeszów: 314-324.
• Gontowska S., Kwaśniewski R., 2018: Opłata reklamowa jako instrument ochrony krajobrazu – uwagi de lege lata i de lege ferenda. Zeszyty Naukowe Zbliżenia Cywilizacyjne 14, 1: 50-67.
• Grzeszkiewicz-Radulska K., 2012: Metody badań pilotażowych. Acta Universitatis Lodziensis Folia Sociologica 42, 113-141.
• Klamut R., 2013: Aktywność obywatelska jako rodzaj aktywności społecznej – perspektywa psychologiczna. Studia Socjologiczne 208: 187-203.
• Kraus S.J., 1995: Altitudes and the Prediction of Behavior. A meta-analysis of the Empirical Literature. Personality And Social Psychology Bulletin 21: 58-75.
• Krok E., 2015: Budowa kwestionariusza ankietowego a wyniki badań. Zeszyty Naukowe US, Studia Informatica 34: 55-73.
• Lewicka M., 2004: Identyfikacja z miejscem zamieszkania mieszkańców Warszawy: determinanty i konsekwencje [in:] Społeczna mapa Warszawy (eds): J. Grzelak, T. Zarycki, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe Scholar: 273-315.
• Maslow A.H., 1954: Motivation and Personality, Harper, New York: 369 pp.
• Michalska A., 2002: Psychospołeczne więzi z miejscem zamieszkania na przykładzie wybranych osiedli łódzkich i wsi Brudzewice. Studia Regionalne i Lokalne 1, 8: 79-100.
• Muir R., 2000: The New Reading the landscape. Fieldwork in landscape history. Exeter, University of Exeter Press: 256 pp.
• Musiał W., Wojewodzic T., 2008: Przesłanki upadku ekonomicznego gospodarstw rolniczych na obszarach górzystych. Problemy Zagospodarowania Ziem Górskich 55: 19-31.
• Olech A., Sobiesiak-Penszko P., 2013: Partycypacja publiczna w Polsce. Diagnoza i rekomendacje, Analizy i opinie, numer specjalny 3: 1-24.
• Pawłowska K., 2002: Idea swojskości krajobrazu kulturowego [in:] Ochrona dziedzictwa kulturowego: zarządzanie i partycypacja społeczna. (eds): K. Pawłowska, M. Swaryczewska, Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków: 95-102.
• Pawłowska K. (ed.), 2010: Zanim wybuchnie konflikt: idea i metody partycypacji społecznej w ochronie krajobrazu i kształtowaniu przestrzeni. Dlaczego?: 146 pp.
• Pietras M., Myga-Piątek U., 2005: Własność prywatna, własność publiczna: o znaczeniu posiadania dla kształtowania krajobrazu oraz relacji człowieka z miejscem i przestrzenią. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego PTG 4: 13-25.
• Plit J., 2016: Krajobrazy kulturowe Polski i ich przemiany. Prace Geograficzne 253: 302 pp.
• Podedworna H., 2008: Przedmowa [in:] Społeczne aspekty zrównoważonego rozwoju wsi w Polsce. Partycypacja lokalna i kapitał społeczny (eds.): H. Podedworna, P. Ruszkowski. Wyd. Nauk. Scholar, Warszawa: 9-16.
• Podolska A., Serafin L., Orzechowska-Szajda I., 2015: Contemporary Tendencies in Shaping Rural Front Gardens on the Example of the Winners of the Contest for “The Most Beautiful Village of Lower Silesia 2012 and 2013”. Architektura Krajobrazu 47, 2: 70-83.
• Potteiger M., Purinton J., 1998: Landscape narratives. Design practices for telling stories. John Wiley & Sons, New York: 352 pp.
• Raszeja E., 2013: Ochrona krajobrazu w procesie przekształceń obszarów wiejskich. Wyd. UP, Poznań: 242 pp.
• Siemiński W., 2007: Cele i zasady partycypacji społecznej w planowaniu przestrzennym – przegląd literatury. Człowiek i Środowisko 31, 1-2: 37-59.
• Sobala M., 2018 a: The social perception of landscape changes in the Silesian and Żywiec Beskids and its conservation. Dissertations of Cultural Landscape Commission 39, 1: 173-187.
• Sobala M., 2018b: Pasture landscape durability in the Beskid Mountains (Western Carpathians, Poland). Geographia Polonica 91, 2: 197-215.
• Sobala M., Myga-Piątek U., 2016: The optimization of rural landscape in the light of the idea of sustainable development – the example of Poland. Quaestiones Geographicae 35, 3: 61-73.
• Sobala M., Ochwat-Marcinkiewicz M., 2016: Podnoszenie świadomości, edukacja i udział społeczeństwa [in:] Wspólnie dla zrównoważonego rozwoju Karpat. Poradnik o Konwencji Karpackiej (ed.): K. Szpara, Stowarzyszenie Ekopsychologia, Zakliczyn: 221-239.
• Solon J., Borzyszkowski J., Bidłasik M., Richling A., Badora K., Balon J., Brzezińska-Wójcik T., Chabudziński Ł., Dobrowolski R., Grzegorczyk I., Jodłowski M., Kistowski M., Kot R., Krąż P., Lechnio J., Macias A., Majchrowska A.,Malinowska E., Migoń P., Myga-Piątek U., Nita J., Papińska E., Rodzik J., Strzyż M., Terpiłowski S., Ziaja W., 2018: Physico-geographical mesoregions of Poland: Varificaion and Adjustment of boundaries on the basis of contemporary spatial data. Geographia Polonica 91, 2: 143-170.
• Starkel L., Pietrzak M., Łajczak M.,2007: Wpływ zmian użytkowania ziemi i wzrostu częstotliwości ekstremalnych opadów na obieg wody i erozję oraz ochronę zasobów przyrodniczych Karpat, Problemy Zagospodarowania Ziem Górskich, 54: 19-31.
• Szczepańska M., 2015: Stan wiedzy prokrajobrazowej studentów na tle treści kształcenia. Studia Obszarów Wiejskich 40: 141-157.
• Śleszyński P., 2015: Błędy polskiej polityki przestrzennej i krajobrazowej oraz propozycje ich naprawy. Problemy Ekologii Krajobrazu 45: 27-44.
• The UNECE Convention on Access to Information, Public Participation in Decision-making and Access to Justice in Environmental Matters (Journal of Law 2003 no 78 item. 706).
• Tyburski W., 2011: Ekoestetyka [in:] Zasady kształtowania postaw sprzyjających wdrażaniu zrównoważonego rozwoju (ed.): W. Tyburski, Wyd. nauk. UMK, Toruń: 159-196.

Uwagi

PL

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2019).