Neotectonics induced by ice-sheet advances in NE Poland

• Autorzy: Morawski Wojciech

Identyfikatory

DOI

10.2478/v10118-009-0004-z

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

Differences in the geological structure of the hard-rock substratum of the Warmia and Mazury regions (NE Poland) resulted during the Pleistocene in different reactions on the load exerted by the land-ice masses. In the (western) Warmia province, vertical glacio-isostatic movements caused cyclic erosional events affecting the relatively thick sedimentary cover, which became more compacted. In contrast, the thinner sedimentary cover of the rigid crystalline basement favoured quiet sedimentation in the (eastern) Mazury province. The zone in between these two areas runs NNE-SSW for some 80 km. It is several kilometres wide and is composed of landforms that owe their origin to the sedimentary infilling of crevasses. This intermediate zone formed an interlobe are between the two huge ice lobes that covered the Warmia and Mazury areas during the last ice age. The basement of the zone coincides with the crystalline craton slope, which is accompanied to the west by a parallel marginal trough. Cyclic advances and retreats of the Pleistocene ice sheet induced neotectonic mobility. Glacio-isostatic processes resulted in the intermediate zone in block movements (uplift and subsidence) that affected the whole Cenozoic succession, creating mainly vertical discontinuity zones. Glacio-isostasy also induced vertical tectonic movements within the older deposits, reaching down to the crystalline basement. A tectonic graben thus developed. It is bounded by flexures ac-companied on both sides by positive structures that may indicate transpressional movements with a strike-slip stress component.

Słowa kluczowe

EN

neotectonics; glacioisostasy; glaciotectonics; geophysical investigations; Pleistocene; NE Poland

PL

neotektonika; glaciizostazja; glacitektonika; badania geofizyczne; plejstocen; Polska

• Wydawca: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza. Instytut Geologii
• Czasopismo: Geologos
• Rocznik: 2009
• Tom: Vol. 15, No. 3-4
• Strony: 199--217
• Opis fizyczny: Bibliogr. 25 poz.

Twórcy

autor

Morawski Wojciech

• Polish Geological Institute, Rakowiecka 4, 00-975 Warsaw, Poland

Bibliografia

• Boulton, G.S. & Dobbie, K.E. , 1993. Consolidation of sediments by glaciers: relation between sediment geotechnics, soft-bed glacier dynamics and subglacial ground-water flow. Journal of Glaciology 39, 26-44.
• Dadlez, R. & Jaroszewski, W., 1994. Tektonika. PWN.
• Jarosiński, M., 1999. Badania współczesnych naprężeń skorupy ziemskiej w głębokich otworach wiertniczych w Polsce metodą analizy struktur breakouts. Instrukcje i metody badań geologicznych 56, 1-147.
• Jaroszewski, W., 1991. Rozważania geologiczno-strukturalne nad genezą zaburzeń glacitektonicznych (Considerations on the origin of glaciotectonic structures). Annales Societatis Geologorum Poloniae 61, 153-206.
• Kenig, K., 1998. Petrogaficzne podstawy stratygrafii glin morenowych Polski północno-wschodniej (Petrographic foundations of till stratigraphy of northeastern Poland). Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego 380, 1-99.
• Kotański, Z., 1977. Rozwój paleotektoniczny wyniesionej części starej platformy w Polsce w wałdaju i w kambrze (Palaeotectonic development of the uplifted part of the old (EastEuropean) platform in Poland, during the Valdaian and the Cambrian), Biuletyn Państwowego Instytutu Geol.ogicznego 303, 15 - 40.
• Książkiewicz, M., Oberc, J. & Pożaryski, W., 1974. Mapa tektoniczna Polski (Tectonic Map of Poland). Wydawnictwa Geologiczne.
• Morawski, W., 2003. Reconstruction of ice-sheet movement from the orientation of linear glacial landforms and glaciotectonic deformations near Kronowo (western Mazury, Poland). Geological Quarterly 47, 339-356.
• Morawski, W., 2004. Struktury glacitektoniczne południowej Warmii. (Glaciotectonic structures of the southern Warmia region - Poland), Prace Państwowego Instytutu Geologicznego 181, 109-142.
• Morawski, W., 2005a. Warmińska prowincja paleogeograficzna plejstocenu (południowo-wschodnia Polska) (The Warmia Palaeographic Province of the Pleistocene - NE Poland), Przegląd Geologiczny 53, 477-488.
• Morawski, W., 2005b. Reconstruction of ice sheet movement from the orientation of glacial morpholineaments (crevasse landforms): an example from northeastern Poland. Geological Quarterly 49, 403-416.
• Morawski, W., 2009a. Szczegółowa mapa geologiczna Polski w skali 1:50 000 ark. Biskupiec (Detailed Geological Map of Poland, 1:50,000, sheet Biskupiec). Polish Geological Institute.
• Morawski, W., 2009b. Szczegółowa mapa geologiczna Polski w skali 1:50 000 ark. Dźwierzuty (Detailed Geological Map of Poland, 1:50,000, sheet Dźwierzuty). Polish Geological Institute.
• Morawski, W., 2009c. Objaśnienia do szczegółowej mapy geologicznej Polski w skali 1:50 000 ark. Dźwierzuty (Explanations to Detailed Geological Map of Poland, 1:50,000, sheet Dźwierzuty). Polish Geological Institute.
• Morawski, W., 2009d. Differences in the regional stratigraphy of NE Poland caused by vertical movements due to glacioisostasy. Geologos 15, 235-250 (this issue).
• Morawski W., Jóźwiak, W., Krzywiec, P., Marks, L., Petecki, Z. & Twarogowski, J., 2004. Kompleksowe zastosowanie metod geofizycznych do badań osadów kenozoicznych na przykładzie południowej Warmii (Integrated geophysical study of the Cenozoic complex as exemplified from southern Warmia region - Poland). Prace Państwego Instytutu Geologicznego 181, 143-164.
• Piwocki, M., 2004. Paleogen i neogen południowej Warmii (Paleogene and Neogene of southern Warmia region - Poland). Prace Państwowego Instytutu Geologicznego 181, 73 - 80.
• Rotnicki, K., 1976. The theoretical basis for and a model of the origin of glaciotectonic deformations. Quaestiones Geographicae 3, 103-139.
• Słodkowska, B., 2009. Palynology of the Palaeogene and Neogene from the Warmia and Mazury areas (NE Poland). Geologos, 15, 219-234 (this issue).
• Tyski, S. [Ed.], 1969. Synekliza perybałtycka. 1. Budowa geologiczna. Prace geostrukturalne Instytutu Geologicznego. Warszawa
• Tyski, S., 1974. Obszar wyniesiony platformy wschodnio europejskiej. [In:] W. Pożarski (Ed.) - Budowa geolo¬giczna Polski Tektonika, cz. 1. Niż Polski. Wydawnictwa Geologiczne.
• Wiejacz, P., 2004. Preliminary investigation of the September 21 2004, earthquakes of Kaliningrad region, Russia. Acta Geophysica Polonica 52, 425-441.
• Wyrzykowski, T., 1985. Mapa prędkości współczesnych pionowych ruchów skorupy ziemskiej na obszarze Polski. Instytut Geodezji i Kartografii. Warszawa.
• Uścinowicz, S., 2003. Relative sea level changes, glacio-isostatic rebound and shoreline displacement in the Southern Baltic. Polish Geological Institute Special Paper 10, 1-80.
• Zuchiewicz, W., Badura, J. & Jarosiński, M., 2007. Neotectonics of Poland: an overwiev of active faulting. Studia Quaternaria 24, 5-20.

Uwagi

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2019).