Reżim opadów i przepływów w zlewni rzeki Zagożdżonki po profile Płachty Stare i Czarna

• Autorzy: Hejduk A. , Kaznowska E. , Hejduk L. , Gładecki J.

Warianty tytułu

EN

Precipitation and discharge regime in Zagożdżonka catchment at Płachty Stare and Czarna Gauge stations

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Celem pracy jest ocena reżimu opadów i przepływów w okresie 2011–2015 na tle lat 1963–2015 (opady) i 1991–2015 (przepływy) w zlewni rzeki Zagożdżonki po profile Płachty Stare i Czarna. Okres badawczy obejmuje realizację w wyżej wymienionej zlewni dwóch projektów badawczych finansowanych przez Narodowe Centrum Nauki dotyczących wezbrań zimowych i niżówek. Charakterystyki opadów dokonano na podstawie analizy sum dobowych, miesięcznych, półrocznych i rocznych. Do oceny zmienności sum opadów miesięcznych i rocznych zastosowano kryterium KACZOROWSKIEJ [1962]. Wartości przepływów dobowych z wielolecia, odnotowanych w profilach pomiarowych Płachty Stare (1963–2015) i Czarna (1991–2015) stanowiły podstawę charakterystyki hydrologicznej. Stosując kryterium hydrologiczne zaproponowane przez OZGĘ-ZIELIŃSKĄ [1990], na hydrogramach przepływów wyodrębniono niżówki i wezbrania. Za dolną granicę wezbrania przyjęto przepływ NWQ (najniższy z maksymalnych przepływów rocznych), zaś za granicę niżówek przyjęto przepływ SNQ (średni z najniższych przepływów rocznych). Charakterystyki hydrologiczne lat 2011– 2015 odniesiono do wielolecia 1963–2015.

EN

The aim of the study was to evaluate precipitation and hydrological conditions in the period 2011–2015 against the background of long term data collected in the Zagożdżonka River catchment. Precipitation characteristics are based on the analysis of daily, monthly, semi-annual and annual totals. The criterion presented by KACZOROWSKA [1962] was used to evaluate the variability of monthly and yearly precipitation totals. Hydrological characteristic was based on daily flows data recorded in Płachty Stare (1963–2015) and Czarna (1992–2015) gauging station. Two extreme phenomena as flood and drought were identified using daily hydrograph. The threshold of SNQ (mean of the lowest annual flows) was used for flood identification, as well as the threshold of NWQ flow (the lowest of the highest annual flows) was used to identify droughts.

Słowa kluczowe

PL

niżówki; opady; przepływy; rzeka Zagożdżonka; wezbrania; zlewnia nizinna

EN

discharge; flood; lowland catchment; precipitations; streamflow drought; Zagożdżonka River

• Wydawca: Wydawnictwo ITP
• Czasopismo: Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
• Rocznik: 2018
• Tom: T. 18, z. 1
• Strony: 37--55
• Opis fizyczny: Bibliogr. 37 poz., rys.

Twórcy

autor

Hejduk A.

• Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, Wydział Budownictwa i Inżynierii Środowiska, Laboratorium – Centrum Wodne, ul. Nowoursynowska 159, 02-776 Warszawa

autor

Kaznowska E.

• Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, Wydział Budownictwa i Inżynierii Środowiska, Zakład Inżynierii Rzecznej

autor

Hejduk L.

• Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, Wydział Budownictwa i Inżynierii Środowiska, Zakład Inżynierii Rzecznej

autor

Gładecki J.

• Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, Wydział Budownictwa i Inżynierii Środowiska, Zakład Inżynierii Rzecznej

Bibliografia

• BAC S., KOŹMIŃSKI C., ROJEK M. 1993. Agrometeorologia [Agrometeorology]. Warszawa. PWN. ISBN 8301111143 ss. 250.
• BANASIK K. 1983. Rozmieszczenie użytków w zlewni jako czynnik minimalizujący natężenie transportu rumowiska w korycie rzecznym [Land use redistribution as factor minimalizing the sedyment transport in river channel]. Maszynopis. Warszawa. SGGW, Katedra Inżynierii Wodnej ss. 163.
• BANASIK K. 1994. Model sedymentogramu wezbrania opadowego w małej zlewni rolniczej [Sedimentgraph model of rainfall event in a small agricultural watetshed]. Rozprawy naukowe i monografie. T. 191. Warszawa. Wydaw. SGGW ss. 120.
• BANASIK K., BARSZCZ M., HEJDUK L. 2006. Importance of watershed lag times in IUSG development. W: Sediment dynamics and the hydromorphology of fluvial systems. Red. J.S. Rowan, R.W. Duck, A. Werritty. Proceedings of IAHS−ICCE Symposium. 2−7.07.2006 Dundee. IAHS Publications. No. 306 s. 574−581.
• BANASIK K., HEJDUK L., HEJDUK A., KAZNOWSKA E., BANASIK J., BYCZKOWSKI A. 2013. Wieloletnia zmienność odpływu z małej zlewni rzecznej w regionie Puszczy Kozienickiej [Long-term variability of runoff from a small catchment in the region of the Kozienice Forest]. Sylwan. Nr 157 (8) s. 578–586.
• BANASIK K., MITCHELL J.K., WALKER S.E., RUDZKA E. 1999. Comparison of nutrient outputs from two lowland watersheds with different agricultural practices. W: Impact of landuse change on nutrient loads from diffuse sources. Red. L. Heathwaite. Proceedings of IUGG 99. Symposium HS3. 18−30.07.1999 Birmingham. IAHS Publications. No. 257 s. 13−16.
• BARTNIK A., JOKIEL P. 2005. Niektóre problemy zmian i zmienności rocznego hydrogramu przepływu rzecznego na podstawie Pilicy w Przedborzu [Some problems of changes and variability of annual hydrograph of river flow- Pilica at Przedbórz]. Wiadomości IMGW. T. 28. Z. 2 s. 5–31.
• BOCHENEK W. 2012. Ocena zmian warunków opadowych na stacji naukowo-badawczej IGiPZ PAN w Szymbarku w okresie 40 lat obserwacji (1971–2010) i ich wpływ na zmienność odpływu wody ze zlewni Bystrzanki [Evaluation of precipitation at the IG&SO PAS research station in Szymbark during 40-year period (1971–2010) and its impact on the variability of water runoff from the Bystrzanka stream basin]. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie. T. 12. Z. 2 (38) s. 29–44.
• BYCZKOWSKI A., BANASIK K., HEJDUK L., MANDES B. 2001. Wieloletnie tendencje zmian procesów opadu i odpływu w małych zlewniach nizinnych (na przykładzie rzeki Zagożdżonki). W: Dynamika obiegu wody w zlewniach rzecznych [Long-term tendencies of changes of precipitation and outflow processes in small lowland catchments (on the example of the Zagożdżonka River. In: The dynamics of water circulation in river basins]. Red. J. Jaworski, J. Szkutnicki. Warszawa. PTGeof., IMGW s. 43–52.
• CHIEW F., SIRIWARDENA L. 2005. Trend/Change detection software. User guide. CRC for Catchment Hydrology, Australia [online]. [Dostęp 15.07.2015]. Dostępny w Internecie: www.toolkit.net.au/trend
• CIEPIELOWSKI A. (red.) 1995. Metodyka zagospodarowania zasobów wodnych w małych zlewniach rzecznych [Methodology of managing water resources in small river basins]. Warszawa. Wydaw. SGGW. ISBN 8300029427 ss. 152.
• CZARNECKA M., NIDZGORSKA-LENCEWICZ J. 2012. Wieloletnia zmienność sezonowych opadów w Polsce [Multiannual variability of seasonal precipitation in Poland]. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie. T. 12. Z. 2 (38) s. 45–60.
• HEJDUK A., BANASIK K. 2010. Suspended sediment concentration and yield in snowmelt flood events in a small lowland River. Annals of Warsaw University of Life Sciences – SGGW, Land Reclamation. No 42 (1) s. 61–68.
• HEJDUK A., BANASIK K. 2011. Recorded lag times of snowmelt events in a small catchment. Annals of Warsaw University of Life Sciences – SGGW, Land Reclamation. No 43 (1) s. 37–46. DOI 10.2478/v10060-008-0091-5.
• HEJDUK L., BANASIK K., HEJDUK A. 2010. Monitoring ilości i jakości wody w małej zlewni W: Hydrologia w inżynierii i gospodarce wodnej. [Monitoring of water quantity and quality for small catchment]. Red. B. Więzik. T. 1. Monografie Komitetu Inżynierii Środowiska Polskiej Akademii Nauk. Vol. 68 Krajowy Kongres Hydrologiczny s. 401–409.
• HEJDUK A., HEJDUK L. 2014. Thermal and snow conditions of winters and winter floods on example of Zagożdżonka River. Annals of Warsaw University of Life Sciences – SGGW, Land Reclamation. No 46 (1) s. 3–15.
• HEJDUK A., HEJDUK L. 2016. Variability of suspended sediment grain size distribution in winter floods. Annals of Warsaw University of Life Sciences – SGGW Land Reclamation. No 48 (2) s. 141–151.
• HEJDUK L., IGRAS J. (red.) 2011. Dobre praktyki ochrony zlewni rzecznych w świetle Dyrektywy Azotanowej i innych standardów Unii Europejskiej [Best management practices in river catchment protection in scope of Nitrate Directive and other UE standards]. Warszawa. Wydaw. SGGW. ISBN 8375832626 ss. 123.
• IMGW 2012. Biuletyn Państwowej Służby Hydrologiczno-Meteorologicznej. Rok 2012 [Bulletin of Institute of Meteorology and Water Management – National Research Institute (IMGW-PIB)]. Warszawa. Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej – PIB. Nr 13(124) ss. 60.
• IMGW 2015. Biuletyn Państwowej Służby Hydrologiczno-Meteorologicznej. Rok 2015 [Bulletin of Institute of Meteorology and Water Management – National Research Institute (IMGW-PIB)]. Warszawa. Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej – PIB. Nr 13(163) ss. 66.
• KACZOROWSKA Z. 1962. Najsuchsze i najwilgotniejsze pory roku w Polsce w okresie 1900–1959. Przegląd Geofizyczny. R. 7 (15). Z. 3 s.175–183.
• KASZEWSKI B. 2006. Próba oceny zmian klimatu na Lubelszczyźnie w drugiej połowie XX wieku. W: Klimatyczne aspekty środowiska geograficznego [The attempt of climate changes assessment in the Lublin region in the second half of the 20th century]. Red. J. Trepińska, Z. Olecki. Kraków. Wydaw. IGiGP UJ s. 127–138.
• KAZNOWSKA E., BANASIK K. 2009. Ocena intensywności niżówek rzecznych w małej zlewni rolniczej Niziny Mazowieckiej w ostatnich 45 latach [Intensity of streamflow droughts in small agricultural catchment of Mazowiecka Lowland in last 45 years]. Acta Scientiarum Polonorum. Formatio Circumiectus. Vol. 8 (3–4) s. 5–16.
• KAZNOWSKA E., BANASIK K. 2011. Streamflow droughts and probability of their occurrence in a small agricultural catchment. Annals of Warsaw University of Life Sciences SGGW, Land Reclamation. No 43(1) s. 57–69.
• KAZNOWSKA E., BANASIK K., HEJDUK A., HEJDUK L. 2016. Zasoby wodne małej zlewni Niziny Mazowieckiej. W: Innowacyjne metody gospodarowania zasobami wodnymi w rolnictwie [Water resources in a small catchment of Mazowian Lowlands. In: Innovative methods of water resources management in agriculture]. Red. W. Dembek, J. Kuś, M. Wiatkowski, G. Żurek. Brwinów. CDR s. 91–103.
• KAZNOWSKA E., HEJDUK A., HEJDUK L. 2015. Charakterystyka występowania wezbrań i niżówek w małej zlewni Niziny Mazowieckiej [Characteristic of occurrence of floods and streamflow droughts in a small Mazovian Lowland catchment]. Woda-Środowisko- Obszary Wiejskie. T. 15. Z. 3 (51) s. 45–59.
• KUNDZEWICZ Z.W. 2008. Hydrological extremes in the changing world. Folia Geographica. Ser. Geographica Physica. Vol. 39 s. 37–52.
• KUNDZEWICZ Z.W., MATCZAK P. 2012. Climate change regional review: Poland. Wiley Interdisciplinary Reviews: Climate Change. Vol. 3. Iss. 4 s. 297–311. DOI 10.1002/wcc.175.
• LENARTOWICZ M., GUTRY-KORYCKA M. 2009. Regionalne uwarunkowania reakcji rzek na deszcze nawalne w warunkach rzeczywistych i w perspektywie globalnego ocieplenia klimatu [Regional conditioning of the rivers response to heavy rainfall in actual conditions and in the perspective of global warming]. Prace i Studia Geograficzne.T. 43 s. 49–79.
• ŁABĘDZKI L. 2006. Susze rolnicze. Zarys problematyki oraz metody monitorowania i klasyfikacji [Agricultural droughts. An outline of problems and methods of monitoring and classification]. Rozprawy naukowe i monografie. Nr 17. Falenty. Wydaw. IMUZ. ISBN 83-88763-58-X ss. 107.
• OZGA-ZIELIŃSKA M. 1990. Niżówki i wezbrania – ich definiowanie i modelowanie [Droughts and floods – their defining and modeling]. Przegląd Geofizyczny. Nr 33 s. 1–2.
• PIĘTKA I. 2009. Wieloletnia zmienność wiosennego odpływu rzek polskich [Long-term variations of spring runoff of Polish rivers]. Prace i Studia Geograficzne. Nr 43 s. 88–95.
• SCHMUCK A. 1969. Meteorologia i klimatologia dla WSR [Meteorology and climatology for WSR]. Warszawa. PWN ss. 316.
• SZWED M., PIŃSKWAR I., KUNDZEWICZ Z., GRACZYK D., MEZGHANI A. 2017. Changes of snow cover in Poland. Acta Geophysica. Vol. 65 s. 65–76.
• ŚREDNICKI M., LESZCZYŃSKA I., KŁYKOCIŃSKA A. 2011. Baza danych GIS dla zlewni rzeki Zagożdżonki, Zwoleńki i Gzówki [GIS database for Zagożdżonka, Zwoleńka and Gzówka catchment]. Warszawa. Firma 24 GIS.
• WRZESIŃSKI D. 2016. Zmiany reżimu odpływu rzecznego w Polsce [Changes in the flows regime in rivers in Poland]. Monografie Komitetu Gospodarki Wodnej PAN. Z. 39 s. 63–75.
• ZHANG X., AMIRTHANATHAN G., BARI M., LAUGESEN R., SHIN D., KENT D., MACDONALD A., TURNER M., TUTEJA N. 2016. How streamflow has changed across Australia since the 1950s: evidence from the network of hydrologic reference stations. Hydrology and Earth System Sciences. Vol. 20 s. 3947–3965.

Uwagi

PL

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2018).