35 lat reformowania górnictwa węgla kamiennego w Polsce

• Autorzy: Bednorz Jarosław

Identyfikatory

DOI

10.33223/ZN/2024/03

Warianty tytułu

EN

35 years of coal mining reformation in Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Transformacja ustrojowa w Polsce odbywa się na wielu płaszczyznach. Jednym z jej bez wątpienia istotnych elementów jest proces reformowania górnictwa węgla kamiennego trwający już 35 lat. Upadek poprzedniego systemu politycznego wymusił przeprowadzenie koniecznych zmian i postawił przed górnictwem wiele nowych wyzwań, zwłaszcza w kontekście przystąpienia w struktury UE. Zmieniające się przepisy prawa, wdrażane programy miały na celu przekształcenie i zmianę tej jednej z najbardziej trudnych do zreformowania branży i jej przekształcenie do zasad wolnego rynku. W ramach tego rozdziału przeprowadzona została krótka analiza przekształceń w sektorze górniczym. Zmiany organizacyjne, własnościowe oraz techniczne wpłynęły na efekty ekonomiczne oraz społeczne. Pojawiająca się kumulacja zagrożeń (kryzysy ekonomiczne, pandemia COVID, wojna w Ukrainie) stały się najlepszym wyznacznikiem tego, czy transformację sektora można uznać za udaną, czy jednak zakończyła się porażką.

EN

Political transformation in Poland takes place on multiple levels. One of its undoubtedly most important elements is the process of coal mining reforms, lasting 35 years to date. The fall of the previous political system has mandated making necessary changes and placed in front of coal mining many new challenges, especially in context of joining the EU. Changing laws and implementing programs served the goals of restructuring and altering of this most difficult to reform trade, and its change to meet the rules of free market. Within this chapter a brief analysis of alterations within the mining sector was performed. Organizational, ownership and technical changes had an impact on economic and social effects. The accumulation of threats (economic crisis, COVID–19 pandemic, war in Ukraine) has become the best benchmark for if the transformation of the sector was a success, or has it ended in failure

Słowa kluczowe

PL

kopalnie; górnicy; reforma; efekty; polityka społeczno-gospodarcza

EN

coal mines; miners; reform; effects; socio-economic policy

• Wydawca: Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
• Czasopismo: Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
• Rocznik: 2024
• Tom: nr 112
• Strony: 127--141
• Opis fizyczny: Bibliogr. 23 poz., wykr.

Twórcy

autor

Bednorz Jarosław

Bibliografia

• [1] Agencja sierpień 2023 – Agencja Rozwoju Przemysłu SA, Wyniki techniczno-ekonomiczne oraz inwestycje w górnictwie węgla kamiennego w Polsce w okresie styczeń-czerwiec 2023 r. Publikacja opracowana na zlecenie Ministra Aktywów Państwowych w ramach „Programu badań statystycznych statystyki publicznej” – badanie statystyczne „Górnictwo węgla kamiennego i brunatnego” prowadzone przez Ministra Aktywów Państwowych. Katowice, sierpień 2023 r.
• [2] Agencja luty 2023 – Agencja Rozwoju Przemysłu SA, Wyniki techniczno‐ekonomiczne działalności oraz inwestycje w górnictwie węgla kamiennego w Polsce w 2021 r. – przed badaniem sprawozdań finansowych przez biegłych rewidentów, Katowice, luty 2023 r.
• [3] Agencja listopad 2022 – Agencja Rozwoju Przemysłu SA, Wyniki techniczno‐ekonomiczne działalności oraz inwestycje w górnictwie węgla kamiennego w Polsce w 2021 r. po badaniu sprawozdań finansowych przez biegłych rewidentów, Katowice, listopad 2022 r.
• [4] Bednorz, J. 2014 – 25 lat transformacji polskiego górnictwa węgla kamiennego. [W:] J. Knopek, M.Sikora-Gaca, R. Gabryszak red., Polska w Europie 1989–2014, 25 lat po przemianach. Przykładowe obszary przekształceń gospodarczych, Instytut Polityki Społecznej I Stosunków Międzynarodowych, Monografia Nr 275, Politechnika Koszalińska, Koszalin, s. 61–80.
• [5] Bednorz, J. 2015 – Polityka społeczno-gospodarcza państwa wobec polskiego sektora górnictwa węgla kamiennego po 1989 roku. Praca doktorska (mat. niepubl.), Katowice.
• [6] Bednorz, J. 2022 – Wojna z węglem czy wojna o węgiel? Dylemat polskiej polityki węglowej na tle konfliktu w Ukrainie. Zeszyty Naukowe Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN 111, s 53–64.
• [7] Bilans 1988–2006 – Bilans zasobów kopalin i wód podziemnych w Polsce. Publikacje za lata 1988–2006.
• [8] Frużyński, A. 2012 – Kopalnie węgla kamiennego w Polsce. Łódź, s. 52–53.
• [9] IGSMiE PAN 2022 – IGSMiE PAN raport 2021. Górnictwo węgla kamiennego w Polsce. Kraków 2022 bez LW Bogdanka, Kraków.
• [10] Jackiewicz, A. 1959 – Górnictwo. Cz. I, Katowice, s 14.
• [11] Karbownik, A. i Bijańska, J. 2000 – Restrukturyzacja polskiego górnictwa węgla kamiennego w latach 1990–1999. Gliwice, s. 7.
• [12] Karbownik, M. i Turek, M. 2011 – Zmiany w górnictwie węgla kamiennego – geneza, przebieg, efekty. Przegląd Górniczy 67(7–8), s. 11–18.
• [13] Ministerstwo 2018 – Ministerstwo Energii, PROGRAM dla sektora górnictwa węgla kamiennego w Polsce. Program obejmuje okres do 2030 i prezentuje kierunki rozwoju sektora górnictwa węgla kamiennego w Polsce wraz z celami i działaniami niezbędnymi dla ich osiągnięcia. Dokument przyjęty przez Radę Ministrów w dniu 23 stycznia 2018 r., Warszawa.
• [14] Ministerstwo 2020 – Ministerstwo Aktywów Państwowych, Informacja o realizacji Programu dla sektora górnictwa węgla kamiennego w Polsce za 2020 r. wraz z propozycją korekt, Opracowanie obejmuje dane przedsiębiorstw górniczych w rozumieniu ustawy o funkcjonowaniu górnictwa węgla kamiennego (PGG SA, JSW SA, LW Bogdanka SA, Tauron Wydobycie SA, SRK SA, Węglokoks Kraj Sp. z o.o.) – po badaniu sprawozdań finansowych przez biegłych rewidentów, Warszawa, styczeń 2022 rok s. 117.
• [15] NIK 2017 – Najwyższa Izba Kontroli, Funkcjonowanie górnictwa węgla kamiennego w latach 2007–2015 na tle założeń programu rządowego. Warszawa 2017.
• [16] NIK 2022 – Najwyższa Izba Kontroli, Informacja o wynikach kontroli, Departament Gospodarki, Skarbu Państwa I Prywatyzacji, Przygotowanie i realizacja „Programu dla sektora górnictwa węgla kamiennego w Polsce”. Warszawa 2022.
• [17] Paszcza, H. 2010 – Procesy restrukturyzacyjne w polskim górnictwie węgla kamiennego w aspekcie zrealizowanych przemian i zmiany bazy zasobowej. Górnictwo i Geoinżynieria 34(3), s. 64–65.
• [18] PIG 2020 – Państwowy Instytut Geologiczny, Państwowy Instytut Badawczy, Węgiel Kamienny, Warszawa, s. 22.
• [19] Skibski i in. 2020 – Skibski, M., Osadnik, K. i Białas, M. 2020 – Górnictwo węgla kamiennego w Polsce w latach 1990–2020. Mining – Informatics, Automation And Electrical Engineering 4(544), s. 27–34.
• [20] Uszko, M. 2012 – Zarządzanie produkcją w kompanii węglowej SA. Górnictwo i Geologia 7(3), s. 147.
• [21] Ustawa grudzień 1988 – Ustawa z dnia 23 grudnia 1988 r o działalności gospodarczej (Dz.U. 1988, nr 41, poz. 324).
• [22] Ustawa 2011 – Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. – Prawo geologiczne i górnicze (Dz.U. 2011, nr 163, poz. 981).
• [23] Umowa 2021 – Umowa społeczna dotycząca transformacji sektora górnictwa węgla kamiennego oraz wybranych procesów transformacji województwa śląskiego.

Uwagi

Zagadnienia surowców energetycznych i energii w gospodarce krajowej. Bezpieczeństwo energetyczne Polski i UE w świetle obecnej sytuacji gospodarczej świata / red. tomu: Katarzyna Stala-Szlugaj, Zbigniew Grudziński