Wpływ tężni na wartości średnioroczne stężenia kationów w kompleksie sorpcyjnym i roztworze glebowym czarnych ziem w Inowrocławiu

• Autorzy: Krzyżaniak-Sitarz M.

Warianty tytułu

EN

Influence of graduation towers on average annual cations content in sorption complex and soil solution of black earths in the Town of Inowroclaw

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Badaniami objęto gleby zlokalizowane w Parku Zdrojowym w Inowrocławiu, będące pod stałym wpływem tężni. Stałe oddziaływanie aerozoli unoszących się z tężni może na tyle zmodyfikować skład chemiczny gleb, że przestaną one w niedalekiej przyszłości funkcjonować jako czarne ziemie, a staną się glebami słono-sodowymi czy glebami antropogennymi słonymi. Ten specyficzny czynnik antropogenny powoduje wzrost stężenia kationów wapniowych i sodowych, zmieniając tym samym istotnie skład kompleksu sorpcyjnego analizowanych gleb. Analizy zawartości poszczególnych kationów w kompleksie sorpcyjnym wykazały wyraźną dominację jonów wapnia (91,42÷333,35 mmol(+)·kg–1), który w kilku profilach uzyskał często dwu- lub nawet trzykrotnie większe wartości stężenia niż w kujawskich czarnych ziemiach niepoddanych antropopresji. Kolejne miejsce w obsadzie kompleksu sorpcyjnego zajmował sód (16,28÷73,46 mmol(+)·kg–1). Badane gleby przyjmowały w większości poziomów wartości pośrednie stężenia sodu wymiennego, to znaczy charakteryzowały się kilkakrotnie większym stężeniem kationów sodowych w stosunku do niezasolonych czarnych ziem, jednak mniejszymi wartościami stężenia Na+ niż w glebach poddanych silnej antropopresji przez przemysł sodowy. Pozostałe badane pierwiastki (Mg2+, K+) charakteryzowały się małym stężeniem zarówno w kompleksie sorpcyjnym, jak i roztworze glebowym i nie wykazywały cech akumulacji w którymkolwiek z poziomów genetycznych.

EN

The research concerns soils located in the Inowrocław Spa Park, under continuous influence of graduation towers. Such a continuous impact of aerosols may modify chemical composition of soils, and may lead to transformation of black earths into salt-affected anthropogenic soils in the nearest future. This specific anthropogenic factor effected the increase of calcium and sodium cations content, significantly changing the composition of soil sorption complex of the analyzed soils. The results of separate cations content in sorption complex showed the domination of calcium cations (91.42÷333.35 mmol(+)·kg–1), which in several soil profiles attained a two or even three times higher value than in Cuiavian black earths under no anthropogenic influence. Sodium came second in content series of cations (16.28÷73.46 mmol(+)·kg–1). In most of the horizons of the investigated soils the content of these exchangeable cations was on average level. It means that the content of sodium cations was several times higher than in the black earths not affected by salt, yet lower than in soils under the influence of sodium industry. The rest of the analyzed cations (Mg2+, K+) were characterized by low concentration both in soil sorption complex and in the soil solution and did not show accumulation characteristics in any genetic horizons.

Słowa kluczowe

PL

czarne ziemie; właściwości fizykochemiczne; antropopresja; tężnie

EN

black earth; physical and chemical properties; anthropopressure; graduation tower

• Wydawca: Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
• Czasopismo: Proceedings of ECOpole
• Rocznik: 2011
• Tom: Vol. 5, No. 1
• Strony: 263--268
• Opis fizyczny: Bibliogr. 9 poz., tab., rys.

Twórcy

autor

Krzyżaniak-Sitarz M.

• Katedra Kształtowania i Ochrony Środowiska, Uniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy, ul. Sucha 9, 85-789 Bydgoszcz, tel. [phone], fax [phone]

Bibliografia

• [1] Dąbkowska-Naskręt H.: Zagrożenie degradacją i zanieczyszczeniem czarnych ziem kujawskich. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln., 1998, 460, 661-671.
• [2] Latour T., Czajka K., Drobnik M. i Sziwa D.: Badania mikroklimatu w strefie przytężniowej w Inowrocławiu. PZH, Zakład Tworzyw Uzdrowiskowych, Poznań 2004.
• [3] Krzyżaniak-Sitarz M.: Wpływ antropopresji na właściwości fizykochemiczne gleb w Parku Zdrojowym w Inowrocławiu. Ekol. Tech., 2008, 16(4), 181-189.
• [4] Cieśla W.: Właściwości chemiczne czarnych ziem kujawskich na tle środowiska geograficznego. Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Pr. Kom. Nauk Roln. i Leśnych, 1961, 8, 4-98
• [5] Rytelewski J., Kasińska D., Poradziński M., Przedwojski R., Wróbel R.: Chemizm gleb rozmieszczonych wzdłuż rurociągów solankowych w rejonie Inowrocławia. Zesz. Nauk. ART, Olsztyn, Rolnictwo 1988, 45, 35-41.
• [6] Rytelewski J., Przedwojski R. i Poradziński M.: Wpływ zakładów chemicznych na zasalanie gleb. Mat. Konferencyjne Problematyka gleb zasolonych na Kujawach w aspekcie ich rekultywacji. Inowrocław 1986, 1, 14-33.
• [7] Czerwiński Z., Pracz J. i Piątek A.: Wpływ odpadów z Janikowskich Zakładów Sodowych na tereny rolnicze. Roczn. Glebozn., 1984, 35(3/4), 87-105.
• [8] Kwasowski W.: Zasolenie gleb i skład jonowy soli łatwo rozpuszczalnych w wodzie w rejonie wpływu elektrociepłowni Siekierki. Roczn. Glebozn. 1996, 47, 145-152.
• [9] Hulisz P., Pokojska U. i Posadzy W.: Skutki awarii rurociągu solankowego Góra - Mątwy i metody przeciwdziałania degradacji gleb. Inż. Ekol., Kształtowanie środowiska, PTIE, 2001, 5, 63-69.