Kopalnia rudy żelaza „Triumwirat” w Krzykawie koło Sławkowa

• Autorzy: Kotarba W.

Warianty tytułu

EN

The iron ore mine “Triumwirat” in the village of Krzykawa near Sławków

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Wydobycie rudy żelaza w rejonie Zagłębia Dąbrowskiego było jednym z koniecznych warunków, oprócz dostępności węgla kamiennego, do rozwoju przemysłu hutniczego oraz maszynowego w Królestwie Polskim. Pod koniec XIX wieku, doświadczeni w pracy górniczej włościanie okolic Dąbrowy Górniczej, zaczęli poszukiwania rudy żelaza, na którą zapotrzebowanie wciąż wzrastało. Okolice wsi Krzykawa stały się jednym z obszarów poszukiwań. Ruda żelaza zalegała w tym rejonie już na głębokości 2–3 m. W ciągu 30 lat na terenie wsi zostało udokumentowanych kilka miejsc występowania rudy żelaza, na które przyznano nadania górnicze m.in. „Irena”, „Anna”, „Zosia”, Triumwirat”, Chwałow 1”, „Chwałow 2”, „Krzykawa”. Powstawały również kopalnie: Stanisława Dukata, „Anna i Irena”, „Triumwirat”, „Przemsza II”. Spowodowało to dynamiczny rozwój gospodarki industrialnej w tym rejonie, coraz więcej włościan podejmowało pracę w przemyśle, rolnictwo traktując jako dodatkową formę zarobku.

EN

Mining of the iron ore in the region of Zagłębie Dąbrowskie in the south of Poland – aside the exploitation of coal – was one of the key conditions for the development of steelwork and machinery industry in the Kingdom of Poland. By the 19th century the landowners from Dąbrowa Górnicza, already experienced in mining routines started a pioneering search for the ever increasing demand of iron ore. Krzykawa village and its close vicinity became one of the main scenes for such discoveries as the iron ore was deposited there at the depth of just 2–3 meters. During the period of approx. 30 years a number of discoveries of the iron ore were reported from the village and resulted in a number of mining charters including „Irena”, „Anna”, „Zosia”, Triumwirat”, Chwałow 1”, „Chwałow 2”, „Krzykawa” and other. Moreover, a few mines, such as Stanisław Dukat’s, „Anna i Irena”, „Triumwirat”, „Przemsza II” were established. This resulted in a dynamic development of the industry in this region, in which more and more landowners moved to industry, treating agriculture as their additional source of income.

Słowa kluczowe

PL

historia górnictwa; rudy żelaza; kopalnia Triumwirat; nadania górnicze w XIX wieku; Krzykawa; Zagłębie Dąbrowskie

EN

history of mining; iron ore; Triumwirat Mine; mining charters in the 19th century; Krzykawa; Zagłębie Dąbrowskie

• Wydawca: Stowarzyszenie Naukowo-Edukacyjne Terra Minera
• Czasopismo: Hereditas Minariorum
• Rocznik: 2014
• Tom: Vol. 1
• Strony: 47--60
• Opis fizyczny: Bibliogr. 23 poz., rys., tab., mapy

Twórcy

autor

Kotarba W.

• Muzeum Miejskie „Sztygarka”, ul. Legionów Polskich 69, 61-300 Dąbrowa Górnicza

Bibliografia

• 1. DUKAT S., 1915. Dobrowolna umowa pomiędzy Stanisławem Dukatem a Bruno Adolfem Reinsch z dnia 2 grudnia 1915r. w sprawie przejęcia Szybu Nr. 4. Arch. Państw. w Katowicach, Okręgowy Urząd Górniczy, sygn. 840/171: s. 102–104 i 107–108. Dąbrowa Górnicza.
• 2. DUKAT S., 1921. Prośba Stanisława Dukata do Urzędu Górniczego w Dąbrowie w sprawie zapłaty za Szyb Nr. 4. Arch. Państw. w Katowicach, Okręgowy Urząd Górniczy, sygn. 840/171: s. 105–106. Dąbrowa Górnicza.
• 3. MOLENDA J., 1923. Materiały dotyczące wypadku, w Kopalni Rudy Żelaza „Anna i Irena”, w miesiącu lipcu 1918 roku, pana Molendy Jakuba. Polska Ruda Żelazna Spółka Akcyjna – Kopalnia „Triumwirat” w Krzykawie. Arch. Państw. w Katowicach, Okręgowy Urząd Górniczy, sygn. 840/172: s. 332–336. Dąbrowa Górnicza.
• 4. ROGALEWICZ F.A., 1928. Katalog Planów i Akt Archiwum Górniczego w Dąbrowie Górniczej T.1. (maszynopis). Arch. Państw. w Katowicach.
• 5. SUJKOWSKI W., 1919. List pana Sujkowskiego z dnia 28 grudnia 1919 r. do Urzędu Górniczego w Dąbrowie. Arch. Państw. w Katowicach, Okręgowy Urząd Górniczy, sygn. 840/703: s. 163–165. Dąbrowa Górnicza.
• 6. SUJKOWSKI W., 1921. Spis aktów dotyczących nadań na rudę żelazną „Triumwirat”, „Anna”, „Irena”, otrzymanych z Archiwum Urzędu Likwidacyjnego w Dąbrowie. Arch. Państw. w Katowicach, Okręgowy Urząd Górniczy, sygn. 840/703: s. 135–138. Dąbrowa Górnicza.
• 7. SUJKOWSKI W., 1922. Nadanie „Triumwirat” na rudę żelazną w Krzykawie. Referat dla Komisji Rekursowej z dnia 14 stycznia 1922. Arch. Państw. w Katowicach, Okręgowy Urząd Górniczy, sygn. 840/703: s. 84–89. Dąbrowa Górnicza.
• 8. SUJKOWSKI W., 1930. Obliczenie ½% korcowego wynagrodzenia przypadającego właścicielom gruntów wchodzących w skład nadania „Triumwirat”. Arch. Państw. w Katowicach, Okręgowy Urząd Górniczy, sygn. 840/172: s. 57–58. Dąbrowa Górnicza.
• 9. SUJKOWSKI W., 1938. Wypowiedzenie umowy dzierżawnej nadania „Triumwirat” przez Polską Rudę Żelazną S.A. z powodu wyczerpania złóż. Arch. Państw. w Katowicach, Okręgowy Urząd Górniczy, sygn. 840/703: s. 171–172. Dąbrowa Górnicza.
• 10. TRIUMWIRAT, 1919. Protokół z dnia 18 listopada 1919 roku o przejęciu kolejki wąskotorowej Krzykawa – Sławków przez Dyrekcję Kolejową Radomską. Arch. Państw. w Katowicach, Okręgowy Urząd Górniczy, sygn. 840/171: s. 127–128. Dąbrowa Górnicza.
• 11. TRIUMWIRAT, 1921a. Pismo Urzędu Górniczego w Dąbrowie Górniczej do Ministerstwa Przemysłu i Handlu, Urząd Górniczy z dnia 31 października 1921r. Arch. Państw. w Katowicach, Okręgowy Urząd Górniczy, sygn. 840/703: s. 103. Dąbrowa Górnicza.
• 12. TRIUMWIRAT, 1921b. Pismo 7101 Wisz./PH. Z dnia 24 października 1921 Urzędu Górniczego w Dąbrowie do Ministerstwa Przemysłu i Handlu. Arch. Państw. w Katowicach, Okręgowy Urząd Górniczy, sygn. 840/172: s. 169. Warszawa.
• 13. TRIUMWIRAT, 1921–1924. Sprawozdania Statystyczne miesięczne z kopalni „Triumwirat” za lata 1921–1925. Arch. Państw. w Katowicach, Okręgowy Urząd Górniczy, sygn. 840/172: s. 1–377. Dąbrowa Górnicza.
• 14. TRIUMWIRAT, 1921–1925. Vademecum Kopalni Rudy Żelaznej „Triumwirat”. Arch. Państw. w Katowicach, Okręgowy Urząd Górniczy, sygn. 840/172: s. 208–209. Dąbrowa Górnicza.
• 15. TRIUMWIRAT, 1923. Wyższy Urząd Górniczy do Okręgowego Urzędu Górniczego w Dąbrowie o wyznaczeniu kuratora nad majątkiem kopalni „Anna i Irena” nr. 3420 z dnia 3 listopada 1923r. Polska Ruda Żelazna Spółka Akcyjna – Kopalnia „Triumwirat” w Krzykawie. Arch. Państw. w Katowicach, Okręgowy Urząd Górniczy, sygn. 840/172: s. 317. Dąbrowa Górnicza.
• 16. TRIUMWIRAT, 1924a. Opis robót górniczych do projektu robót na rok 1924. Polska Ruda Żelazna Spółka Akcyjna – Kopalnia „Triumwirat” w Krzykawie. Arch. Państw. w Katowicach, Okręgowy Urząd Górniczy, sygn. 840/172: s. 219–224 i 227–232. Dąbrowa Górnicza.
• 17. TRIUMWIRAT, 1924b. Opisanie do projektu ustawienia „Haszpla” benzynowego na Kopalni „Triumwirat”.Arch. Państw. w Katowicach, Okręgowy Urząd Górniczy, sygn. 840/172: s. 79–80. Dąbrowa Górnicza.
• 18. Plan nadania górniczego na rudę żelaza „Anna” w Krzykawie. Arch. Państw. w Katowicach, sygn. 392/2262: s. 3.
• 19. Plan nadania górniczego na rudę żelaza „Irena” w Krzykawie. Arch. Państw. w Katowicach, sygn. 392/2519.
• 20. Plan nadania górniczego na rudę żelaza „Triumwirat” w Krzykawie. Arch. Państw. w Katowicach, sygn. 840/703: s. 174.
• 21. Plan i projekt robót górniczych na 1924 r. Arch. Państw. w Katowicach, sygn. 840/172, s. 218.
• 22. Projekt ustawienia benzynowego „haszpla” na szybach Nr. 2, Nr. 3 i Nr. 5. Arch. Państw. w Katowicach, sygn. 840/171: s. 82.
• 23. Przekrój po linii Szybów Nr. 5 i Nr. 2 – Kopalnia Rudy Żelaza „Triumwirat” w Krzykawie. Arch. Państw. w Katowicach, sygn. 840/172: s. 217.