Cyna i jej związki nieorganiczne : metoda oznaczania w powietrzu na stanowiskach pracy

• Autorzy: Surgiewicz J.

Identyfikatory

DOI

10.5604/1231868X.1205481

Warianty tytułu

EN

Tin and its inorganic compounds : method of determining in workplace air

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Cyna w temperaturze pokojowej jest miękkim, srebrzystoszarym metalem. W przemyśle cyna jest stosowana jako składnik stopów: łożyskowych, lutowniczych i odlewniczych oraz do wytwarzania powłok ochronnych naczyń cynowych i amalgamatów. Związki cyny są toksyczne. Wynikiem narażenia na cynę może być niekolagenowa pylica płuc – określana nazwą cynicy. Cyna i jej związki powodują podrażnienia skórne i przewlekłe zapalenie spojówek. Związki cyny kumulują się w organizmie. Wartość najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS) dla cyny i jej związków nieorganicznych została ustalona na poziomie 2 mg/m3. Celem pracy było opracowanie metody oznaczania stężeń cyny i jej związków nieorganicznych w powietrzu na stanowiskach pracy w zakresie od 1/10 do 2 wartości NDS zgodnie z wymaganiami zawartymi w normie europejskiej PN-EN 482:2012E. Opracowana metoda zastąpi metodę oznaczania cyny opisaną w normie PN-Z-04229-03:1996. Opracowana metoda oznaczania cyny i jej związków nieorganicznych polega na: pobraniu cyny i jej związków zawartych w powietrzu na filtr membranowy, mineralizacji filtra z zastosowaniem stężonego kwasu solnego i azotowego oraz oznaczaniu cyny w roztworze przygotowanym do analizy metodą płomieniową absorpcyjnej spektrometrii atomowej (AAS). Uzyskana krzywa kalibracyjna cyny w zakresie stężeń 5,00 ÷ 120,0 μg/ml charakteryzuje się wysoką wartością współczynnika korelacji (R2 = 1,0000) oraz odpowiada zakresowi stężeń 0,17 ÷ 4,17 mg/m3 cyny i jej związków w powietrzu dla próbki powietrza o objętości 720 l. Średnia wartość współczynnika wydajności mineralizacji wynosi 1,00. Metoda oznaczania cyny i jej związków nieorganicznych pozwala na oznaczanie najmniejszej ilości cyny i jej związków w powietrzu na stanowiskach pracy na poziomie 0,17 mg/m3. Charakteryzuje się dobrą dokładnością i precyzją, a także spełnia wymagania stawiane procedurom stosowanym do oznaczania czynników chemicznych w celu przeprowadzania oceny narażenia zawodowego. Opracowana metoda oznaczania cyny i jej związków nieorganicznych została zapisana w postaci procedury analitycznej, którą zamieszczono w załączniku.

EN

Tin at room temperature is a soft, silvery metal. In the industry it is used as a component of bearing, brazing and casting alloys and for the preparation of protective coatings, dishes and tin amalgam. Tin compounds are toxic. The result of exposure to tin can be a non-collagenous pneumoconiosis referred to as the cynics. Tin and its compounds cause skin irritation and chronic conjunctivitis. Tin compounds accumulate in the body. Exposure limit value (NDS) for tin and inorganic compounds is 2 mg/m3. The aim of this study was to develop a method for determining concentrations of tin and its inorganic compounds in workplace air in the range from 1/10 to 2 NDS values, in accordance with the requirements of Standard No. PN-EN 482:2012E. The developed method replaces the method described in Standard No. PN Z-04229-03:1996. The method involves collecting tin and its compounds from the air on a membrane filter, filter mineralization with concentrated hydrochloric acid and nitric acid, and determining tin in the solution prepared for analysis with flame atomic absorption spectrometry (AAS). The calibration curve obtained in the concentration range 5.00 ÷ 120.0 μg/ml has a high correlation coefficient (R2 = 1.0000) and corresponds to the concentration range of 0.17 ÷ 4.17 mg/m3 for a 720-L air sample. The average value of the efficiency factor of mineralization was 1.00. The developed method for determining tin and its inorganic compounds enables determination of the smallest amount in workplace air at the level of 0.17 mg/m3. The method is accurate, precise and it meets the criteria for procedures for determining chemical agents used to evaluate occupational exposure. The developed method of determining tin and its inorganic compounds has been recorded as an analytical procedure (see appendix).

Słowa kluczowe

PL

cyna; związki cyny; metoda oznaczania; absorpcyjna spektrometria atomowa; narażenie zawodowe

EN

tin; tin compounds; determination method; atomic absorption spectrometry; occupational exposure

• Wydawca: Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
• Rocznik: 2016
• Tom: Nr 2 (88)
• Strony: 113--127
• Opis fizyczny: Bibliogr. 15 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Surgiewicz J.

• Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy 00-701 Warszawa ul. Czerniakowska 16

Bibliografia

• 1. Encklopedia Techniki Chemia (1993) Warszawa, Wydawnictwa Naukowo-Techniczne.
• 2. NIOSH, National Institute for Occupational Safety and Health (2003a) Manual of analytical methods (NMAM). Elements by ICP 7300 (Nitric/Perchloric Acid Ashing). Fourth Edition. Salt Lake City.
• 3. NIOSH, National Institute for Occupational Safety and Health (2003b) Manual of analytical methods (NMAM). Elements by ICP 7301 (Aqua Regia Ashing). Fourth Edition. Salt Lake City.
• 4. NIOSH, National Institute for Occupational Safety and Health (2003c) Manual of analytical methods (NMAM). Elements by ICP 7303 (Hot Block/HCl/HNO3 Digestion). Fourth Edition. Salt Lake City.
• 5. OSHA (2006) Analytical chemical method. Method no. ID121. Metal and metalloid particulates in workplace atmospheres (atomic absorption). Division of Physical Measurements and Inorganic Ana-lyses OSHA Technical Center. Salt Lake City, Utah.
• 6. PN-EN 482:2012E Powietrze na stanowiskach pracy. Ogólne wymagania dotyczące procedur pomiarów czynników chemicznych.
• 7. PN-Z-04008-7:2002/Az1:2004 Ochrona czystości powietrza. Pobieranie próbek. Zasady pobierania próbek powietrza na stanowiskach pracy i interpretacji wyników.
• 8. PN-C-84905:1998 Gazy techniczne. Acetylen rozpuszczony.
• 9. PN-Z-04229-03:1996 Ochrona czystości powietrza. Badanie zawartości cyny i jej związków. Oznaczanie cyny i jej nieorganicznych związków na stanowiskach pracy metodą absorpcyjnej spektrometrii atomowej.
• 10. Rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej z dnia 6.06.2014 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy. DzU 2014, poz. 817.
• 11. Rozporządzenie ministra zdrowia z dnia 2.02.2011 r. w sprawie badańi pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy. DzU nr 33, poz. 166.
• 12. Price W. J.(1983) Spectrochemical analysis by atomic absorption. John Wiley & Sons. Pye Unicam Ltd. NewYork, Cambrydge.
• 13. Stetkiewicz J.(1995) Cyna i jej związki nieorganiczne, dymy i pyły z wyjątkiem wodorku cynowego. Dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych poziomów narażenia. Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy 12.
• 14. Surgiewicz J.(2000) Organiczne związki cyny – zagrożenia na stanowiskach pracy. Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy 3(25).
• 15. Surgiewicz J., Hibner Z.(2001) Cyna i jej nieorganiczne związki – zagrożenia zdrowia w różnych procesach przemysłowych na stanowiskach pracy. Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy 4(30).

Uwagi

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę.