Atlas Polski Continental dla automobilistów – pierwszy atlas samochodowy odrodzonej Polski

• Autorzy: Rutkowski J.

Warianty tytułu

EN

Continental Atlas of Poland for Automobilists – the first road atlas in the independent Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule, po przypomnieniu wcześniejszych, pochodzących z XIX i początku XX wieku map drogowych, głównie z terenu Królestwa Polskiego, omówiono Atlas Polski Continental dla automobilistów, wydany przez Continental Caoutchouc Compagnie Sp. z o.o. Warszawa. Był on pierwszą publikacją tego typu po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 roku. W atlasie nie podano daty wydania, dlatego w artykule przeprowadzono próbę jej ustalenia na podstawie treści: linii kolejowych, sieci osadniczej i granic administracyjnych. Można szacunkowo przyjąć, że atlas wydano na początku roku 1926, jednak na jednoznaczne określenie daty nie pozwalają niedociągnięcia dotyczące aktualności treści map. Atlas, wydany w nakładzie 10 000 egzemplarzy, składa się z 20 jednostronnie drukowanych arkuszy mapy w skali 1:1 000 000 pokrywających całą Polskę i fragmenty państw ościennych oraz mapy ogólnej pokazującej podział na arkusze. Zasadniczą treść map stanowi pięć kategorii dróg. Tłem dla obrazu dróg są linie kolejowe, miasta i wsie, sieć wodna oraz nieliczne szczyty i przełęcze. Objaśnienie znaków w legendzie dano w pięciu językach: polskim, rosyjskim, niemieckim, francuskimi i angielskim. W atlas wyraźnie widać zróżnicowanie gęstości i jakości dróg między obszarami dawnych zaborów pruskiego i austriackiego, a zaniedbanym pod względem infrastruktury drogowej zaborem rosyjskim.

EN

The 90th anniversary of the appearance of Atlas Polski Continental dla automobilistów ( Continental Atlas of Poland for Automobilists) published by Continental Caoutchouc Compagnie Ltd Warsaw is nearing. The Atlas was the first publication of its kind after Poland had regained its independence in 1918. After mentioning the earlier 19th and the beginning of 20th century road maps, mainly from the region known as the Kingdom of Poland being at the time under the rule of the Russian Empire, the author of the article discusses the Continental road atlas. The date of publishing the Continental road atlas is not known, nevertheless, the date may be estimated as the beginning of the year 1926. The atlas consists of 20 single-sided map sheets (foldouts) at the scale of 1:1,000,000, which cover the whole territory of Poland as well as some parts of neighboring countries, and a general map showing the division into sheets. The maps’ main contents consists of five categories of roads marked in red. Their background is composed of railroad lines, towns and villages in seven size classes according to the number of inhabitants, water network, some peaks and passes as well as mountain range names. Explanations of map symbols in the legend are given in Polish, Russian, German, French, English. The atlas very clearly shows the differences in the density and quality of roads between the regions of the Prussian and Austrian partitions and the road infrastructure- wise neglected Russian partition, especially its eastern part. Apart from mileage information for roads, the maps do not contain additional information specifically for motorists. They do not even show petrol stations or auto repair shops. What is really worth praise is the sole idea of creating such an automobile atlas and publishing it in 10,000 copies, a copy for every other Polish driver at the time! The fact speaks for the publisher’s, Continental Caoutchouc Compagnie’s, perspective. Despite numerous shortcomings discussed in the article, the Continental Atlas of Poland for Automobilists remains an unique work, which gave a beginning to a new kind of maps in Poland.

Słowa kluczowe

PL

historia; kartografia; polska kartografia międzywojenna; mapa drogowa; atlas samochodowy

EN

history; cartography; Polish interwar cartography; road map; road atlas

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Geograficzne. Oddział Kartograficzny
• Czasopismo: Polski Przegląd Kartograficzny
• Rocznik: 2015
• Tom: T. 47, nr 2
• Strony: 137--144
• Opis fizyczny: Bibliogr. 5 poz., zdj.

Twórcy

autor

Rutkowski J.

• Zakład Zbiorów Kartograficznych Biblioteki Narodowej

Bibliografia

• Ochman, P.G., 2000, Atlasy i mapy komunikacyjne królestwa Polskiego do końca XIX wieku. „Z Dziejów Kartografii” T. 10, Kartografia Królestwa Polskiego 1815–1915, s.168–190.
• Ostrowski, J.,1998, Pierwszy powojenny atlas samochodowy Polski. „Polski Przegl. Kartogr.” T. 30, nr 1, s. 26–28.
• Ostrowski, J., 2011, Kartografia w dorobku naukowym profesora Teofila Lijewskiego (w pierwszą rocznicę śmierci). „Polski Przegl. Kartogr.” T. 43, nr 4, s. 391–398.
• Wąsowicz, J., 1926, rec. Atlas Polski „Continental” dla automobilistów z 1 mapą ogólną oraz 20-oma mapami poszczególnymi. „Polski Przegl. Kartogr.” T. 2, nr 13–14, s. 138.
• Motoryzacja w Polsce w XX-leciu międzywojennym; http://oldtimery.com