Anizotropowe właściwości tarciowe blach stalowych karoseryjnych

• Autorzy: Trzepieciński T.

Identyfikatory

DOI

10.5604/12345865.1116926

Warianty tytułu

EN

Anisotropic frictional properties of car body steel sheets

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W pracy przedstawiono analizę tribologiczną powierzchni blach stalowych badanych za pomocą tribotestera typu trzpień–tarcza. Badaniom poddano blachę stalową głębokotłoczną kategorii tłoczności B, blachę płytkotłoczną P oraz blachę na najtrudniejsze wytłoczki USB. Wykonano analizę topograficzną badanych próbek za pomocą maszyny pomiarowej Taylor Hobson Surtronic 3+. Badania wykazały cykliczność zmian wartości współczynnika tarcia wzdłuż obwodu próbki, co potwierdza anizotropowe cechy tribologiczne blach. Ze wzrostem granicy plastyczności badanych materiałów obserwuje się zwiększenie wartości współczynnika tarcia. Ponadto, zakres zmian wartości współczynnika tarcia ulega zmniejszeniu ze wzrostem obciążenia trzpienia tribotestera. Dominujący udział plastycznego odkształcenia nierówności powierzchni w całkowitym oporze przemieszczania trzpienia związany z cyklicznym kontaktem trących ciał powoduje, że z każdym obrotem próbki obserwuje się zmniejszenie efektu anizotropowości wartości współczynnika tarcia.

EN

The paper presents the tribological analysis of steel sheets surfaces used in automotive industry tested by using a pin-on-disc tribometer. Drawing quality, deep drawing quality steel sheets and USB steel destined for the most difficult to form drawpieces were used as test materials. The topographic analysis of the tested samples was carried out by using Taylor Hobson Surtronic 3+ instrument. The investigations show the periodicity of the friction coefficient variation along the circumference of the sample what confirms anisotropic tribological properties of the sheets. The increase in yield stress of the tested materials causes the increasing value of a friction coefficient. Furthermore, the range of the friction coefficient value variation decreases as the tribometer pin loading increases. The dominant share of plastic deformation of surface peaks in the total resistance of pin displacement, associated with the cyclic contact of friction bodies, causes that with each rotation of the sample, the decreasing anisotropic effect of the friction coefficient value is observed.

Słowa kluczowe

PL

tribologia; anizotropia tarcia; tarcie; tribotester; współczynnik tarcia

EN

tribology; frictional anisotropy; friction; tribometer; friction coefficient

• Wydawca: Wojskowa Akademia Techniczna im. Jarosława Dąbrowskiego
• Czasopismo: Biuletyn Wojskowej Akademii Technicznej
• Rocznik: 2014
• Tom: Vol. 63, nr 3
• Strony: 123--134
• Opis fizyczny: Bibliogr. 18 poz., wykr., il.

Twórcy

autor

Trzepieciński T.

• Politechnika Rzeszowska, Wydział Budowy Maszyn i Lotnictwa, Katedra Przeróbki Plastycznej, 35-959 Rzeszów, al. Powstańców Warszawy 8

Bibliografia

• [1] Trzepieciński T., Wybrane aspekty oceny tribologicznej blach odkształcanych plastycznie, Oficyna Wydawnicza Politechniki Rzeszowskiej, Rzeszów, 2013.
• [2] Gierzyńska M., Tarcie, zużycie i smarowanie w obróbce plastycznej metali, WNT, Warszawa, 1983.
• [3] Trzepieciński T., Bazan A., Analiza wpływu tarcia na zmianę topografii powierzchni wytłaczanych blach, Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Informatyki, 11, 1, 2012, 110-121.
• [4] Świątkowski K., Sposoby oceny wielkości tarcia na powierzchniach kontaktu niemetalicznego materiału modelowego i narzędzia, Obróbka Plastyczna Metali, 11, 1, 2000, 21-30.
• [5] Trzepieciński T., Badania oporów tarcia wywołanych działaniem progów ciągowych w procesie kształtowania blach, Rudy i Metale Nieżelazne, 55, 6, 2010, 345-349.
• [6] Trzepieciński T., Analysis of the friction influence on change of surface topography in strip drawing test, Tribologia, 44, 1, 2013, 125-134.
• [7] Lemu H.G., Trzepieciński T., Numerical and experimental study of frictional behavior in bending under tension test, Stroj. Vest. - J. Mech. Eng., 59, 1, 2013, 41-49.
• [8] Godfrey D., Friction oscillations with a pin-on-disc tribometer, Tribol. Int., 28, 1995, 119-126.
• [9] Stachowicz F., Trzepieciński T., Opory tarcia podczas kształtowania blach karoseryjnych, XIV Konferencja Międzynarodowa SAKON, Przecław, 2003, 297-302.
• [10] Mahrenholtz O., Bontcheva N., Iankov R., Influence of surface roughness on friction during metal forming processes, J. Mater. Proc. Technol., 159, 2005, 9-16.
• [11] Oczoś K.E., Liubimov V., Struktura geometryczna powierzchni, Oficyna Wydawnicza Politechniki Rzeszowskiej, Rzeszów, 2003.
• [12] Matuszewski M., Kierunkowość struktury geometrycznej powierzchni jako charakterystyczna cecha eksploatacyjna, Tribologia, 39, 2008, 105-114.
• [13] Trzepieciński T., 3D elasto-plastic FEM analysis of the sheet drawing of anisotropic steel sheet, Arch. Civ. Mech. Eng., 10, 2010, 95-106.
• [14] So H., Liu D.C., An elastic-plastic model for the contact of anisotropic rough surfaces, Wear, 146, 1991, 201-212.
• [15] So H., Characteristics of wear results tested by pin-on-disc at moderate to high speeds, Tribol. Int., 29, 1996, 415-423.
• [16] Czupryk W., Krawiec M., Wpływ nacisku i prędkości poślizgu na opory tarcia przy smarowaniu smarami plastycznymi w procesie tłoczenia blach, Tribologia, 39, 2008, 127-135.
• [17] Matuszak A., Factors influencing friction in steel sheet forming, J. Mat. Proc. Technol., 106, 2000, 250-253.
• [18] Thomas T.R., Rough surfaces, Imperial College Press, London, 1999.

Uwagi

PL

Praca powstała na podstawie badań własnych.