Municipal waste management in municipalities in Poland – towards a circular economy model

• Autorzy: Kotlińska Janina , Żukowska Helena

Identyfikatory

DOI

10.34659/eis.2023.85.2.565

Warianty tytułu

PL

Gospodarka odpadami komunalnymi w gminach w Polsce – w kierunku modelu gospodarki o obiegu zamkniętym

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The aim of the study was to answer the question of to what extent it is possible in Poland to reach the target recycling rates and landfill of municipal waste by 2035 and build a circular economy model (CEM) by 2050. The authors will continue research in this area. In the article, the authors: 1) diagnose EU and Polish legislation in the given area, 2) review the literature with regard to the circular economy, 3) analyse municipal waste streams in Poland and present their forecasts for the period of Poland’s approach to the CEM. The data were taken from the public statistics and refer mainly to the period 2013-2021. The study used the method of literature analysis and legal regulations, as well as methods of descriptive analysis and linear extrapolation. The results obtained, albeit aggregated, suggest that it is possible to reach the EU-targeted recycling and landfill level for municipal waste in Poland by 2035 and the CEM by 2050.

PL

Rozważania w opracowaniu dotyczą poziomu recyklingu i składowania odpadów komunalnych w Unii Europejskiej. Celem opracowania jest odpowiedź na pytanie, na ile możliwe jest w Polsce osiągnięcie w 2035 roku zakładanego w UE poziomu recyklingu oraz poziomu składowania odpadów komunalnych, a w konsekwencji zbudowanie do 2050 roku modelu gospodarki o obiegu zamkniętym (GOZ). Autorki będą kontynuować badania w tym zakresie. W artykule autorki: 1) dokonują przeglądu literatury w odniesieniu do koncepcji gospodarki o obiegu zamkniętym, 2) diagnozują prawodawstwo UE i Polski we wskazanym zakresie, 3) analizują strumienie odpadów komunalnych w Polsce i prezentują ich prognozy w okresie zbliżania Polski do modelu GOZ. Analizowane dane pochodzą z zasobów statystyki publicznej Głównego Urzędu Statystycznego, a dotyczą zasadniczo lat 2013-2021 i w mniejszym zakresie danych Eurostatu. W opracowaniu zastosowano metodę analizy literatury oraz regulacji prawnych, także metody analizy opisowej wybranych wielkości (analiza struktury, dynamiki, trendu) i ekstrapolację liniową. Uzyskane wyniki, co prawda zagregowane, pozwalają stwierdzić, że możliwe jest osiągnięcie w Polsce w 2035 roku zakładanego w UE poziomu recyklingu i poziomu składowania odpadów komunalnych, a w 2050 roku dojście do GOZ.

Słowa kluczowe

EN

circular economy; municipal waste; municipality; recycling; landfill

PL

gospodarka o obiegu zamkniętym; odpady komunalne; gmina; recykling; składowanie odpadów

• Wydawca: Polskie Stowarzyszenie Ekonomistów Środowiska i Zasobów Naturalnych
• Czasopismo: Economics and Environment
• Rocznik: 2023
• Tom: No. 2
• Strony: 175--197
• Opis fizyczny: Bibliogr. 48 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Kotlińska Janina

• The John Paul II Catholic University of Lublin, Institute of Economics and Finance, Department of Finance and Accountancy

• https://orcid.org/0000-0003-4206-0450

autor

Żukowska Helena

• The John Paul II Catholic University of Lublin, Institute of Economics and Finance, Department of Finance and Accountancy

• https://orcid.org/0000-0003-0730-195X

Bibliografia

• 1. Ustawa z dnia 1 lipca 2011 r. o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw. Dz. U. z 2011 r. Nr 152, poz. 897.
• 2. Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Dz. U. z 2022 r., poz. 2519 ze zm. (po polsku).
• 3. Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach. Dz. U. z 2022 r. poz. 699 ze zm. (po polsku).
• 4. Ustawa z dnia 17 grudnia 2020 r. o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw. Dz. U. z 2020 r., poz. 2361.
• 5. Andersena, MS (2007). Wprowadzenie do ekonomiki środowiskowej gospodarki o obiegu zamkniętym. Nauka o zrównoważonym rozwoju, 2, 133-140. https://doi.org/10.1007/s11625-006-0013-6
• 6. Blok, V. i Gremmen, B. (2016). Innowacje ekologiczne: biomimikra jako nowy sposób myślenia i działania ekologicznego. Journal of Agricultural and Environmental Ethics, 29(2), 203-217. https://doi.org/10.1007/s10806-015-9596-1
• 7. Braughart, M., McDonough, W. i Bollinger, A. (2007). Projektowanie „od kołyski do kołyski”: tworzenie zdrowych emisji – strategia na rzecz ekologicznie efektywnego projektowania produktów i systemów. Journal of Cleaner Production, 15(13-14), 1337-1348. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2006.08.003
• 8. Akademia Okrągła. (2022). Gospodarka o obiegu zamkniętym: niektóre definicje. https://www.circular.academy/circular-economy-some-definitions/
• 9. Decyzja Wykonawcza Komisji (UE) 2019/1885 z dnia 6 listopada 2019 r. ustanawiająca zasady obliczania, weryfikacji i raportowania danych dotyczących składowania odpadów komunalnych zgodnie z Dyrektywą Rady 1999/31/WE oraz uchylająca decyzję 2000/738/WE, Pub. L. nr 32019D1885, 290 Dz.U. L (2019). https://eur-lex.europa.eu/legal-content/en/TXT/?uri=CELEX%3A32019D1885
• 10. Dyrektywa Rady 75/442/EWG z dnia 15 lipca 1975 r. w sprawie odpadów, Pub. L. nr 31975L0442, 194 Dz.U. L (1975). http://data.europa.eu/eli/dir/1975/442/oj
• 11. Dyrektywa Rady 91/156/EWG z dnia 18 marca 1991 r. zmieniająca dyrektywę 75/442/EWG w sprawie odpadów, Pub. L. nr 31991L0156, 078 Dz.U. L (1991). http://data.europa.eu/eli/dir/1991/156/oj
• 12. Uchwała Rady z dnia 24 lutego 1997 r. w sprawie wspólnotowej strategii gospodarki odpadami, Pub. L. nr 31997Y0311(01), 76 Dz.U. C (1997). https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX%3A31997Y0311%2801%29
• 13. Cullen, J. (2017). Gospodarka o obiegu zamkniętym: teoretyczny punkt odniesienia czy perpetuum mobile? Journal of Industrial Ecology, 21(3), 483-486. https://doi.org/10.1111/jiec.12599
• 14. Den Hollander, MC, Bakker, Kalifornia i Hultink, EJ (2017). Projektowanie produktu w gospodarce o obiegu zamkniętym: Opracowanie typologii kluczowych pojęć i terminów. Journal of Industrial Ecology, 21(3), 517-525. https://doi.org/10.1111/jiec.12610
• 15. Dyrektywa 2002/96/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 stycznia 2003 r. w sprawie zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego (WEEE), Pub. L. nr 32002L0096, 037 Dz.U. L (2002). http://data.europa.eu/eli/dir/2002/96/oj .
• 16. Dyrektywa 2003/108/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 8 grudnia 2003 r. zmieniająca dyrektywę 2002/96/WE w sprawie zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego (WEEE), Pub. L. nr 32003L0108, 345 Dz.U. L (2003). http://data.europa.eu/eli/dir/2003/108/oj
• 17. Dyrektywa 2006/12/WE Parlamentu Europejskiego i Rady UE z dnia 5 kwietnia 2006 r. w sprawie odpadów, Pub. L. nr 32006L0012, 114 Dz.U. L (2006). http://data.europa.eu/eli/dir/2006/12/oj
• 18. Dyrektywa 2008/98/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 19 listopada 2008 r. w sprawie odpadów oraz uchylająca niektóre dyrektywy, Pub. L. nr 32008L0098, 312 Dz.U. L (2008). http://data.europa.eu/eli/dir/2008/98/oj
• 19. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2018/850 z dnia 30 maja 2018 r. zmieniająca dyrektywę 1999/31/WE w sprawie składowania odpadów, Pub. L. nr 32018L0850, 150 Dz.U. L (2018). http://data.europa.eu/eli/dir/2018/850/oj
• 20. Fundacja Ellen MacArthur. (2012). W stronę gospodarki o obiegu zamkniętym: ekonomiczne i biznesowe uzasadnienie przyspieszonej transformacji. https://www.ellenmacarthurfoundation.org/assets/downloads/publications/Ellen-MacArthur-Foundation-Towards-the-Circular-Economy-vol.1.pdf
• 21. Komisja Europejska. (2014). Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów. W stronę gospodarki o obiegu zamkniętym: program zero waste dla Europy, wyd. L. nr 52014DC0398. https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=celex%3A52014DC0398
• 22. Komisja Europejska. (2015). Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów. Zamknięcie koła – plan działania UE dotyczący gospodarki o obiegu zamkniętym z załącznikiem, wyd. L. nr 52015DC0614. https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX%3A52015DC0614
• 23. Komisja Europejska. (2018). Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów w sprawie ram monitorowania gospodarki o obiegu zamkniętym, Pub. L. nr 52018DC0029. https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=COM%3A2018%3A29%3AFIN
• 24. Eurostat. (2022, 30 listopada). Baza danych. https://ec.europa.eu/eurostat/web/main/data/database
• 25. Geng, Y., Sarkis, J., Ulgiati, S. i Zhang, P. (2013). Pomiar gospodarki o obiegu zamkniętym w Chinach. Nauka, 339(6127), 1526-1527. https://doi.org/10.1126/science.1227059
• 26. GUS. (2022, 10 sierpnia). Bank danych lokalnych. https://bdl.stat.gov.pl/bdl/start
• 27. Heszmati, A. (2015). Przegląd gospodarki o obiegu zamkniętym i jej wdrażania. IZA Discussion Papers, 9611. Instytut Badań nad Pracą (IZA), Bonn. https://www.econstor.eu/handle/10419/130297 .
• 28. Hryb, W. i Ceglarz, K. (2021). Odpady komunalne w obiegu zamkniętym. Gliwice: Wydawnictwo Politechniki Śląskiej. (po polsku).
• 29. Jerzmański, J. (2011). Gospodarka odpadami komunalnymi – nowe zasady. Przegląd Komunalny, 9, 83-98. (po polsku).
• 30. Kirchherr, J., Reike, D. i Hekkert, M. (2017). Konceptualizacja gospodarki o obiegu zamkniętym: analiza 114 definicji. Zasoby, ochrona i recykling, 127, 221–232. https://doi.org/10.1016/j.resconrec.2017.09.005
• 31. Kulczycka, J. (2018). Wskaźniki obiegu zamkniętego dla Unii Europejskiej i Polski. Gospodarka w teorii i praktyce, 53(4), 81-93. https://dx.doi.org/10.18778/1429-3730.53.05 (w języku polskim).
• 32. Kulczycka, J. (red.). (2019). Gospodarka o zamkniętym w polityce i badaniach naukowych. Kraków: Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energia PAN. (po polsku).
• 33. Lifset, R. i Graedel, TE (2002). Ekologia przemysłowa: cele i definicje. W RU Ayres i L. Ayres (red.), A Handbook of Industrial Ecology (s. 3-15). Wydawnictwo Edwarda Elgara.
• 34. Lyle, JT (1996). Projektowanie regeneracyjne na rzecz zrównoważonego rozwoju. Wiley’a.
• 35. Mathews, J. i Tan, H. (2016). Gospodarka o obiegu zamkniętym: wnioski z Chin. Natura, 531, 440-442. https://doi.org/10.1038/531440a
• 36. McDonough, W. i Braungart, M. (2002). Od kołyski do kołyski: zmiana sposobu, w jaki tworzymy rzeczy. Prasa North Point.
• 37. Mhatre, P., Gedam, V., Unnikrishnan, S. i Verma, S. (2021). Gospodarka o obiegu zamkniętym w środowisku zabudowanym – przegląd literatury i rozwój teorii. Journal of Building Engineering, 35, 101995. https://doi.org/10.1016/j.jobe.2020.101995
• 38. Park, JY i Chertow, MR (2014). Ustalenie i przetestowanie wskaźnika „potencjału ponownego wykorzystania” w zakresie gospodarowania odpadami jako zasobami. Journal of Environmental Management, 137, 45-53. https://doi.org/10.1016/j.jenvman.2013.11.053
• 39. Pauli, Georgia (2010). Niebieska gospodarka: 10 lat, 100 innowacji, 100 milionów miejsc pracy. Publikacje Paradygmatu.
• 40. Pin, X. i Hutao, Y. (2007). Ponowne odczytanie gospodarki w stanie stacjonarnym: spokojne myślenie o gorącej gospodarce o obiegu zamkniętym. Ludność Chin, zasoby i środowisko, 17(3), 20-23. https://doi.org/10.1016/S1872-583X(07)60012-6
• 41. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 25 maja 2012 r. w sprawie zmniejszenia składowanych ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przeznaczonych do składowania oraz sposobu obliczania redukcji ilości tych odpadów. Dz. U. z 2012 r. poz. 676.
• 42. Rozporządzenie Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 3 sierpnia 2021 r. w sprawie sposobu obliczania poziomów przygotowania do ponownego użycia i recyklingu odpadów komunalnych. Dz. U. z 2021 r., poz. 1530.
• 43. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 15 grudnia 2017 r. w sprawie poziomów ograniczeń składowania odpadów komunalnych ulegających biodegradacji. Dz. U. z 2017 r., poz. 2412.
• 44. Stahel, WR (2006). Ekonomia wydajności. Palgrave’a Macmillana.
• 45. Stahel, WR (2016). Gospodarka o obiegu zamkniętym. Natura, 531, 435-438. https://doi.org/10.1038/531435a
• 46. Thomas, JS i Birat, JP (2013). Metodologie pomiaru zrównoważonego rozwoju materiałów – skupienie się na aspektach recyklingu. Badania i technologia metalurgiczna, 110(1), 3-16. https://doi.org/10.1051/metal/2013054
• 47. Tisserant, A., Pauliuk, S., Merciai, S., Schmidt, J., Fry, J., Wood, R. i Tukker, A. (2017). Odpady stałe i gospodarka o obiegu zamkniętym: globalna analiza przetwarzania odpadów i śladów odpadów. Journal of Industrial Ecology, 21(3), 628-640. https://doi.org/10.1111/jiec.12562
• 48. Zhu, Q., Geng, Y. i Lai, KH (2010). Praktyki gospodarki o obiegu zamkniętym stosowane przez chińskich producentów różnią się pod względem współpracy w łańcuchu dostaw zorientowanej na środowisko i konsekwencji dla wydajności. Journal of Environmental Management, 91(6), 1324-1331. https://doi.org/10.1016/j.jenvman.2010.02.013

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2024).