Instytut Fizyki Plazmy i Laserowej Mikrosyntezy – 40 lat badań dla zrównoważonego rozwoju

• Autorzy: Bielski M.

Warianty tytułu

EN

The Institute of Plasma Physics and Laser Microfusion - 40 years of research for sustainable development

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W roku 2016 mija 40 rocznica założenia Instytutu Fizyki Plazmy i Laserowej Mikrosyntezy w Warszawie. Został on utworzony w dniu 1 stycznia 1976 r. celem badania różnych metod i urządzeń do wytwarzania gorącej plazmy, w których mogą zachodzić reakcje syntezy termojądrowej (fuzji) jąder izotopów wodoru (reakcje DD - deuter-deuter albo DT - deuter-tryt). Badania plazmy laserowej realizowano także we współpracy z Instytutem Fizyki Rosyjskiej Akademii Nauk - RAN Moskwie (FIAN) kierowanym przez prof. N. Basowa laureata nagrody Nobla. W 2005 r. nastąpiło podpisanie z Komisją Europejską Kontraktu Asocjacyjnego. Na jego podstawie rozpoczęła się w Polsce działalność koordynowana przez IFPiLM Asocjacja EURATOM-IFPiLM grupująca kilkanaście polskich ośrodków zajmujących się badaniami i technologiami fuzyjnymi w układach z magnetycznym utrzymaniem plazmy (MCF) tzn. w tokamakach i w stellaratorach. Rozpoczęto od podstaw opracowywanie metod diagnostycznych dla układów MCF, stosowanie technik laserowych w technologiach fuzyjnych i badania efektów oddziaływania plazma – ściana także z użyciem układu PF-1000. Dla stellaratora W7-X (w Greifswald, Niemcy) przygotowano układy do diagnostyki rentgenowskiej, a dla układu JET oryginalny detektor promieniowania X (detektor GEM). IFPiLM uczestniczy w dużym projekcie dotyczącym opracowywania koncepcji radialnej kamery neutronowej dla budowanego tokamaka ITER (w Cadarache, Francja). W IFPiLM realizowane są modelowania numeryczne plazmy w układach MCF. Sukcesywnie zwiększa się udział naukowców z IFPiLM w badaniach na dużych tokamakach w Europie (głównie na układzie JET w Culham, Wielka Brytania). W programie EURATOM jest też projekt dotyczący fuzji laserowej (IFE) realizowany w IFPiLM. Od 2014 r. europejski program fuzyjny jest koordynowany przez konsorcjum EUROfusion. Program krajowy koordynuje IFPiLM w ramach Centrum – Nowe Technologie Energetyczne (CeNTE). Obok prac dotyczących fuzji laserowej w IFPiLM prowadzone są badania oddziaływań laserów dużej mocy z materią. Większość tych prac jest wykonywana w ramach konsorcjum LaserLab-Europe realizowanych głównie w Ośrodku Badawczym PALS w Pradze (Republika Czeska). Od 2007 r. w Instytucie rozpoczęto badania i budowę plazmowych napędów satelitarnych w ramach projektów międzynarodowych. W 2013 r. zbudowany w IFPiLM prototyp (silnik typu Halla) przeszedł pomyślnie testy w laboratoriach ESA w Holandii i w IFPiLM. Instytut podlega Ministerstwu Energii. Pierwszym dyrektorem Instytutu był prof. Sylwester Kaliski. Od października 2010 r. dyrektorem Instytutu jest dr hab. prof. Andrzej Gałkowski. W IFPiLM jest zatrudnionych 85 pracowników (w tym 10 profesorów i 25 doktorów).

EN

The year 2016 marks the 60th anniversary of the establishment of the Institute of Plasma Physics and Laser Microfusion in Warsaw (Poland). The newly-created institute realized research on the properties of laser-produced plasma, plasma generated in high-current discharges in plasma-focus devices, and compression of plasma using explosive materials. On 1 January 2007, the Euratom-IPPLM Association was established for coordination by the IPPLM over ten institutions all over Poland that carry out research in plasma physics and technology related to magnetic confinement fusion in the tokamaks and stellarators. New projects were initiated: study of plasma processes in tokamaks, research in fusion technology, development of diagnostics for tokamaks (JET, WEST and ITER), and for the stellarator W7-X. Since 2007, the IPPLM has participated in the European HiPER project, whose aim is to build a fusion infrastructure to demonstrate the effectiveness of laser fusion. After the year 2013, the research and development of fusion in Europe is coordinated by the consortium EUROfusion. The Polish fusion programme is presently coordinated by the IPPLM within the Center of New Technologies for Energy (CeNTE). Generally, the previously realised research is continued. Since October 2010, the director of the institute has been Prof. Andrzej Gałkowski. Currently, the Institute is employing 85 workers, including 45 researchers.

Słowa kluczowe

PL

Instytut Fizyki Plazmy i Laserowej Mikrosyntezy; fizyka plazmy; urządzenia badawcze; tematyka badań; współpraca międzynarodowa

EN

Institute of Plasma Physics and Laser Microfusion; plasma physics; research infrastructure; fields of research; international collaboration

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Nukleoniczne
• Czasopismo: Postępy Techniki Jądrowej
• Rocznik: 2016
• Tom: z. 3
• Strony: 2--4

Twórcy

autor

Bielski M.

• Przegląd Techniczny, Warszawa

Uwagi

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę.