About the process of investment and realization of postwar sacred buildings

• Autorzy: Gil-Mastalerczyk J.

Warianty tytułu

PL

O procesie inwestycyjno-realizacyjnym powojennych przedsięwzięć sakralnych

• Języki publikacji: EN PL

Abstrakty

EN

After 1945, the situation of the Catholic Church in Poland has undergone radical changes. In years 1945-2000 there was a very dynamic time for systemic economic change in our country, determining the formation of architecture also influencing its aesthetic qualities. This applies especially to religious architecture, whose free development during this period was strongly disturbed. New conditions in which investors had to operate the church - makers after 1945 the construction of temples, significantly influenced the possibility of proper functioning and development of the sacral. This article attempts to analyze the basic mechanisms directly affecting the process of investment-realization and, consequently, the evolution of architectural forms of contemporary churches, performed in the Archdiocese of Cracow in 1945-2000.

Słowa kluczowe

EN

church architecture; church; investment process; realization process

PL

architektura sakralna; kościół; proces inwestycyjny; proces realizacji

• Wydawca: Wydawnictwo Politechniki Świętokrzyskiej
• Czasopismo: Structure and Environment
• Rocznik: 2014
• Tom: Vol. 6, no. 1
• Strony: 19--29
• Opis fizyczny: Bibliogr. 27 poz., fot., rys.

Twórcy

autor

Gil-Mastalerczyk J.

• Kielce University of Technology

Bibliografia

• [1] Gil-Mastalerczyk J., O przemianach architektury sakralnej Archidiecezji Krakowskiej w latach 1945-2000, doctoral dissertation under the direction of Dr. hab. Eng. architect Andrzej Białkiewicz, prof. PK, Cracow 2013; After a thorough examination of sacral the Archdiocese of Cracow in the years 1945-2000, adopted three characteristic of the architecture of sub-periods: I.) years from 1945 to 1970, II.) Years from 1971 to 1989, III.) 1990-2000.
• [2] Za: M. J. Żychowska, Powojenna architektura sakralna, [w:] Architektura sakralna w kształtowaniu tożsamości kulturowej miejsca Sacred architecture In shaping the identity of place, praca zbiorowa pod redakcją Elżbiety Przesmyckiej, Wydawnictwo Politechniki Lubelskiej, Lublin 2006, s. 288. Źródło: W. Łysiak, Rys dziejów architektury powojennej. Etap I - Odbudowa (1945-1950) oraz Etap II - „Soc-klasycyzm (1950-1956) oraz Etap III - Pogoń za nowoczesnością (1957-1970), Stolica 1981, nr 45, 46, 47, s.14.
• [3] In the years 1945-1951 for the case of architecture, urban planning, construction, municipal and housing was responsible - Ministry of Reconstruction, from the year 1949-1951 - Ministry of Construction, and in later years this structure underwent many divisions - in several ministries, until the year 1985 when it re-combined and created one institution: in 1985-1987 - Ministry of Housing, Spatial Planning and Public Utilities, and since 1987 - the Ministry of Planning and Construction, source: A. Basista, Betonowe dziedzictwo, architektura w Polsce czasów komunizmu, Warsaw-Cracow, 2001, s. 31, 42-43.
• [4] There were all kinds of documents, such as starting produced by the highest national authorities, through acts of ministerial decrees issued by the government or local industry.
• [5] Za: Wroński J. Sz., Kościoły Krakowa zbudowane w latach 1945-1989, jako wyraz przemian architektury sakralnej w Polsce na tle rozwoju architektury na świecie, Cracow 2010, s. 278-279.
• [6] Information from the parish, www.swietajadwiga.diecezja.pl, 07.05.2012, none of the then construction company could not accept orders construction of the church, gathering building materials require a lot of effort, because everything was so. assignments and example to buy several tons of cement had to collect several identity cards of the faithful to not get on the assignment. With these constraints on the part of the local authorities further strengthened the bonds of the parish community. Working together to build and joint acquisition of necessary materials cementowały people ties that have survived to this day ...
• [7] for: Sznajder A., ks. Wlaźlak W.P., „Postanowiono załatwić odmownie ...” Budownictwo sakralne w diecezji częstochowskiej (1957-1989). Wybór dokumentów, IPN Katowice, Katowice-Częstochowa-Rzeszów 2008, s. 5; źródło: wg. IPN Ka 0103/189, t. 1, k. 396-401; IPN Ka 85/6, t. 3, k. 38-40; AKMCz, sygn. 148/3, t. III, nr 58; AKMCz, sygn. 148/3, t. III, nr 70.
• [8] Mazur A., Poszukiwanie formy architektonicznej na tle projektowania obiektów sakralnych w latach 1952-1995, [w:] Prace polskich architektów na tle kierunków twórczych w architekturze i urbanistyce w latach 1945-1995, t. IV, Białkiewicz Z., Kadłuczka A., Zin B., (red.), Kraków 1996, s. 135.
• [9] Wroński J. Sz., Kościoły Krakowa zbudowane w latach 1945-1989, jako wyraz przemian architektury sakralnej w Polsce na tle rozwoju architektury na świecie, Cracow 2010, s. 457.
• [10] Ibidem, s. 457.
• [11] Those documents include:
• - Dekret Rady Państwa o obsadzaniu duchownych stanowisk kościelnych, z dnia 9 lutego 1953 roku - za: R. Wróbel, Sztuka Polski Środkowej. Nowe kościoły w diecezji łódzkiej 1945-1989. Uwarunkowania i klasyfikacja rzymskokatolickiej architektury sakralnej, Łódź 2005, s. 64-65, [w:] P. Raina, Kościół w PRL. Kościół katolicki a państwo w świetle dokumentów 1945-1989, t. 1, Lata 1945-1959, Poznań 1994, s. 392, (Tekst dekretu: Dziennik Ustaw1957, nr 10, poz. 32).
• - Zarządzenie wykonawcze (do dekretu j.w.), z dnia 5 maja 1953 roku; za: R. Wróbel, Sztuka Polski Środkowej..., op. cit., s. 64.
• - Dekret o organizowaniu i obsadzaniu stanowisk kościelnych, z dnia 31 grudnia 1956 roku, za: R. Wróbel, Sztuka Polski Środkowej..., op. cit., s. 64-65, [w:] P. Raina, Kościół w PRL..., op. cit., s. 577-578, (Tekst dekretu: Dziennik Ustaw 1957, nr 1, poz. 6).
• - Okólnik nr 3 w sprawie budownictwa obiektów sakralnych i kościelnych oraz zaopatrywania tych obiektów w materiały budowlane, wydany przez Urząd do Spraw Wyznań dnia 27 marca 1957 r. za: za: R. Wróbel, Sztuka Polski Środkowej..., op. cit., s. 66, [w:] P. Raina, Kościół w PRL..., op. cit., s. 592-593, (Tekst okólnika).
• [12] Za: Wróbel R., Sztuka Polski Środkowej..., op. cit., s. 59.
• [13] Za: Wróbel R., Sztuka Polski Środkowej..., op. cit., s. 65.
• [14] Basista A., Betonowe dziedzictwo..., op. cit., s. 146.
• [15] Basista A., Betonowe dziedzictwo...,op. cit., s. 146.
• [16] Expansion of Cracow, which took place in the fifties began with Nowa Huta, which was to be a counterweight to the old town, for its tradition and religion. In the sixties and seventies resulting in Cracow new settlements, but without the churches, as Krzesławickie Wzgórza, Mistrzejowice, Prądnik and Krowodrza. There was also talk of building new temples there, because according to the Communist authorities socialist society did not need religion. Then began the first formal efforts to the competent authorities for permission to build new churches , both in Nowa Huta and in emerging neighborhoods. These actions took priest, Cardinal Karol Wojtyla, concerned about the prevailing situation. However, the received answer that Cracow is a lot of churches and residents of settlements can go to church in the center. Consequently, pastors led catechetical reaching residential environments. Also invoked catechetical study of religion, which in time became the beginning of a new parish. Pros: the website of the Parish Królowa Jadwiga www.swietajadwiga.diecezja.pl, 7.05.2012 r.
• [17] Lasota M., Czasy PRL-u i odzyskana wolność 1945-1992, [w:] Dzieje Kościoła w Polsce, praca zbiorowa, Wiencek A. (red.), Kraków 2008, s. 434.
• [18] Za: Sowa A.L., Wielka Historia Polski, tom 10, Od Drugiej do Trzeciej Rzeczypospolitej (1945-2001), Kraków, 2001, ss. 107, 182.
• [19] Za: Dzieje Kościoła..., op.cit., s. 448.
• [20] Zarządzenie nr 47 Prezesa Rady Ministrów: Planowanie i realizacja inwestycji sakralnych oraz kościelnych, z dnia 24 listopada 1981 roku, podpisane przez Mieczysława Rakowskiego, Wiceprezesa rady Ministrów.
• [21] Za: Wróbel R., Sztuka Polski Środkowej..., op. cit., s. 69
• [22] Za: Malinowska-Petelenz B., Miejsce kościoła w mieście. Analiza myśli kompozycyjnej w wybranych obiektach sakralnych autorstwa Witolda Cęckiewicza, Kraków 2007, s. 6; cyt. wg: T. P. Szafer, Nowe polskie kościoły, kreacja czy tradycja? [w:] Nasza Przeszłość 70, Kraków 1988, s. 237.
• [23] Malinowska-Petelenz B., Miejsce kościoła w mieście..., op. cit., s. 6.
• [24] Giving legal status and material privileges to the Church, took place in May 1989, after the adoption by parliament of the Act: O stosunku państwa do Kościoła katolickiego w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej; źródło: A. L. Sowa, Wielka Historia Polski, tom 10, Od Drugiej do Trzeciej Rzeczypospolitej (1945-2001), Kraków, 2001, s. 313–314; oraz Tekst ustawy: Dziennik Ustaw 1989, nr 29, poz. 154 (O stosunku państwa do Kościoła katolickiego w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej); poz. 155 (Ustawa o gwarancjach wolności sumienia i wyznania).
• [25] Szafer T.P., Nowa architektura polska, diariusz lat 1971-1975, Warszawa 1979, s. 174.
• [26] Szafer T.P., Nowa architektura polska, diariusz lat 1976-1980, Warszawa 1981, s. 185.
• [27] Loegler R., Z porządku uwolniona forma, Kraków 2001, s. 84.