Podlasie – the landscape of cultural borderland, and not of the boundary

• Autorzy: Plit F.

Warianty tytułu

PL

Podlasie – krajobraz pogranicza kulturowego, a nie krajobrazy granicy

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

A scholars distinguish European (Western) and the Byzantine (Orthodox) civilisations, endowing this division with the highest taxonomic rank. The boundary between these civilisations runs across the region of Podlasie in Poland, magnified there by the parallel ethnic and language divisions. Yet, we deal within this area with numerous borrowings, and the borderland type of landscape has developed. This results from the regional history, but may also be a premise for stating that there are no really deep differences between the Western and the Eastern Orthodox civilisations. These differences are not bigger than those, for instance, between the Shiite and Sunni societies. Emphasising of the differences between the Western versus the Eastern Orthodox civilisations it is more correct to classify both into one, Christian civilisation, having the highest taxonomic rank, and to look for the commonalities of the cultural landscape within the framework of this civilisation.

PL

Religia stanowi ważny wyróżnik cywilizacji. Badacze wyróżniają cywilizację europejską (zachodnią) i bizantyjską (prawosławną), nadając podziałowi najwyższą rangę taksonomiczną. Granica między tymi cywilizacjami przebiega w Polsce przez Podlasie, wzmocniona tam podziałami etnicznymi i językowymi. Zróżnicowanie krajobrazów kulturowych odzwierciedla zróżnicowania kultur, zatem na Podlasiu należałoby oczekiwać ostrej granicy między typami krajobrazów. Jednak mamy tam do czynienia z licznymi zapożyczeniami, ukształtował się krajobraz pogranicza. Wynika to ze specyfiki historii regionu, ale też wskazuje, że między tymi dwiema cywilizacjami nie ma tak istotnych różnic. Nie są one większe niż np. między społecznościami szyitów i sunnitów w cywilizacji islamu. Eksponowanie różnic cywilizacja zachodnia versus prawosławna ma uwarunkowanie historyczne, poprawniej jest obie zaliczać do jednej, najwyższej rangi taksonomicznej cywilizacji chrześcijańskiej i w jej ramach szukać wspólnoty krajobrazu kulturowego.

Słowa kluczowe

EN

Western civilisation; Eastern Orthodox civilisation; cultural borderland; Podlasie

PL

cywilizacja zachodnia; cywilizacja prawosławna; pogranicze kulturowe; Podlasie

• Wydawca: Komisja Krajobrazu Kulturowego Polskiego Towarzystwa Geograficznego
• Czasopismo: Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego
• Rocznik: 2014
• Tom: nr 23
• Strony: 165--176
• Opis fizyczny: Bibliogr. 17 poz., rys.

Twórcy

autor

Plit F.

• Jan Kochanowski University in Kielce, Institute of Geography, Kielce, Poland

Bibliografia

• Awramiuk A., 2011: Niematerialne aspekty krajobrazu kulturowego pogranicza (na przykładzie wybranych tradycji mieszkańców środkowego Podlasia), Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego, nr 15: 327-337.
• Barwiński A., 2004: Podlasie, jako pogranicze narodowościowo-wyznaniowe, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Biskupski M.B., 2000: A history of Poland, Greenwood Press, Westport C.T.
• Davies N., 1981: God’s Playground. A history of Poland, vol. 1-2, Oxford University Press – Clarendon Press, Oxford.
• Hawryluk J., 2005: Chto my je? Jaka jest nasza mowa i historia?, suppl. Nad Bugom i Narwoju, 3/2005, Bielsk Podlaski.
• Huntington S.P., 1996: The Clash of Civilizations and the Remaking of World Order, Simon&Schuster, New York.
• Koneczny, 1935: O wielości cywilizacyj, Gebethner i Wolf, Kraków.
• Kostomłoty. Jedyna na świecie parafia neounicka obrządku bizantyjsko-słowiańskiego, 2013, http://www.kostomloty.com/ access 26.11.2013.
• Myga-Piątek U., 2012: Krajobrazy kulturowe. Aspekty ewolucyjne i typologiczne, Uniwersytet Śląski, Katowice.
• Plit F., 2008: Województwo podlaskie – region pogranicza [in:] Dokumentacja Geograficzna nr 36, Współczesne problemy badawcze geografii polskiej – geografia człowieka (eds): D. Świątek, M. Bednarek, P. Siłka, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN – Polskie Towarzystwo Geograficzne, Warszawa: 7-14.
• Plit F., 2008: The Determinant of the landscape of European Civilization [in:] Dissertations Commission of Cultural Landscape No 9, Sosnowiec, 92-103.
• Plit F., 2013: Elementy sakralne w krajobrazie pogranicza czy w krajobrazach granicy? Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego, nr 19: 54-61.
• Sauer C.O., 1925: Morphology of landscape, Publications in Geography, 2, University of California, Berkeley: 19-54.
• Spengler O., 1918-22: Der Untergang des Abendlandes. Umrisse einer Morphologie der Weltgeschichte, B. 1 Wien, B. 2 München.
• Topolski J., 1987: An Outline History of Poland, Hippocrene Books, New York.
• Toynbee A., 1934: A Study of History, vol. 1, Oxford University Press, London.
• Zamoyski A., 2009: Poland. A history, Harper Collins Publishers, New York.