Rewaloryzacja zajezdni tramwajowej a kształtowanie przestrzeni publicznej w ciągu ulicy św. Wawrzyńca w Krakowie. Wybrane fragmenty

• Autorzy: Wdowiarz-Bilska Matylda

Identyfikatory

DOI

10.48234/WK71TRAMWAY

Warianty tytułu

EN

Tramway depot complex restoration and shaping the public space along św. Wawrzyńca Street in Cracow: selected fragments

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

Celem artykułu jest ukazanie rewaloryzacji zabytkowego zespołu urbanistycznego jako strategicznego elementu ożywienia i podniesienia atrakcyjności przestrzeni publicznej w historycznym centrum miasta. Problem badawczy został omówiony na przykładzie działań podjętych w Krakowie w obszarze dawnej zajezdni tramwajowej przy ulicy św. Wawrzyńca. Zagadnienie opracowano, opierając się na studiach kameralnych i badaniach terenowych. Należy stwierdzić, że całkowita rewaloryzacja struktury zatrzymała proces degradacji opuszczonych obiektów historycznych, wzmocniła tożsamość przemysłowego Kazimierza oraz przyczyniła się do wizualnej i funkcjonalnej zmiany ulicy. Urokliwa, malownicza architektura adaptowana z sukcesem dla funkcji kultury i gastronomii stanowi ściany szeregu przenikających się wnętrz urbanistycznych, które wyposażone w zieleń i małą architekturę uzupełniają sieć powiązań przestrzeni publicznej.

EN

This paper presents the revalorization of a historical urban complex as a strategic element of stimulating and enhancing the attractiveness of public space in a historical city center. The research problem was discussed on the example of a project undertaken in Cracow, within the area of the former tramway depot complex at św. Wawrzyńca Street. The problem was investigated based on desk and field research. It was concluded that the complete revalorization of the structure halted the decay of abandoned historical buildings, enhanced the identity of industrial Kazimierz, and contributed to the visual and functional change of the street. Charming, picturesque architecture successfully adaptively reused for cultural purposes and gastronomy forms the walls of a series of interconnecting urban interiors which, equipped with greenery and street furniture, complement the network of public space linkages.

Słowa kluczowe

PL

rewitalizacja Kazimierza; przestrzeń publiczna; rewaloryzacja; zajezdnia tramwajowa; ulica św. Wawrzyńca

EN

revitalization of Kazimierz; public space; revalorization; tramway depot; św. Wawrzyńca Street

• Wydawca: Zarząd Główny Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków
• Czasopismo: Wiadomości Konserwatorskie
• Rocznik: 2022
• Tom: Nr 71
• Strony: 94--106
• Opis fizyczny: Bibliogr. 35 poz., il., fot., tab.

Twórcy

autor

Wdowiarz-Bilska Matylda

• Wydział Architektury Politechniki Krakowskiej

• https://orcid.org/0000-0002-7832-3550

Bibliografia

• Opracowania / Secondary sources
• 1. Architektura gotycka w Polsce, t. 2: Katalog zabytków, red. Teresa Mroczko, Marian Arszyński, Kraków 1995.
• 2. Brzoskwinia Waldemar, Krakowska zajezdnia odzyskuje dawny charakter, „Spotkania z Zabytkami” 2013, nr 9–10.
• 3. Duda Jerzy, Dawne zajezdnie, „Spotkania z Zabytkami” 1995, nr 5.
• 4. Gaczoł Andrzej, Aktualne problemy ochrony i konserwacji zabytkowej architektury przemysłowej na terenie Krakowa i województwa, [w]: Pamiętnik II Zjazdu Miłośników Ojczystych Zabytków, Kraków 1985 http://www.skz.pl/skz_files/assets/bibliografia/Pamietnik.pdf (dostęp: 20 VI 2022).
• 5. Gyurkovich Mateusz, Wybrane przykłady transformacji zespołów poprzemysłowych, „Wiadomości Konserwatorskie – Journal of Heritage Conservation” 2019, nr 57.
• 6. Janowski Zbigniew, Janowski Marcin, Problemy związane z odbudową hali głównej i przyległych obiektów starej zajezdni tramwajowej w Krakowie, „Czasopismo Techniczne” 2011, nr 3B.
• 7. Kobylarczyk Justyna, Kuśnierz-Krupa Dominika, Ivashko Yulia, Savelieva Larisa, Methods of revitalizing historical industrial facilities – International experience, „Wiadomości Konserwatorskie – Journal of Heritage Conservation” 2020, nr 62.
• 8. Krasnowolski Bogusław, Lokacyjne układy urbanistyczne na obszarze ziemi krakowskiej w XIII i XIV wieku, cz. 2: Katalog lokacyjnych układów urbanistycznych, Kraków 1992a.
• 9. Krasnowolski Bogusław, Ulice i place krakowskiego Kazimierza, Kraków 1992b.
• 10. Krasnowolski Bogusław, Zapomniany, wybitny zabytek architektury krakowskiego Kazimierza, „Rocznik Biblioteki Kraków” 2017.
• 11. Łasocha Marceli, Ochrona wartości kulturowych w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego na przykładzie Kazimierza w Krakowie, „Teka Komisji Urbanistyki i Architektury” 2021, t. 49.
• 12. Murzyn Monika A., Kazimierz – środkowoeuropejskie doświadczenie rewitalizacji, Kraków 2006.
• 13. Pajor Piotr, Dlaczego Kazimierz Wielki nadał swoje imię nowemu miastu w Krakowie?, „Rocznik Krakowski” 2017, t. 83.
• 14. Smólski Janusz, Aktualne działania konserwatorskie i rewaloryzacyjne na terenie zespołów zabytkowych Krakowa, [w:]Pamiętnik II Zjazdu Miłośników Ojczystych Zabytków, Kraków 1985, http://www.skz.pl/skz_files/assets/bibliografia/Pamietnik.pdf (dostęp: 20 VI 2022).
• 15. Wdowiarz-Bilska Matylda, Former industrial complexes of Cracow vs. contemporary urban space, „5th International Multidisciplinary Scientific Conferences on Social Sciences and Arts, SGEM 2018 – conference proceedings” 2018, t. 5, nr 5 (3).
• 16. Zaitz Emil, Zaitz Michał, Krakowski Kazimierz w badaniach archeologicznych, „Krzysztofory” 2017, nr 35.
• Dokumentacja / Documentation
• 17. Dawna zajezdnia tramwajowa – Budynek H, Karta ewidencyjna zabytku, oprac. Lucyna Sulerzyska, PKZ Kraków 1984a, zabytek.pl/pl/obiekty/krakow-hala-szesciotorowa/dokumenty/PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_12_EN.524493/1 (dostęp: 1 II 2022).
• 18. Dawna zajezdnia tramwajowa – Budynek L, Karta ewidencyjna zabytku, oprac. Lucyna Sulerzyska, PKZ Kraków 1984b, zabytek.pl/pl/obiekty/g-233804/d o k u m e n t y / P L . 1 . 9 . Z I P O Z . N I D _ N _ 1 2 _EN.524496/1 (dostęp: 1 II 2022).
• 19. Dawna zajezdnia tramwajowa – Budynek O, Karta ewidencyjna zabytku, oprac. Lucyna Sulerzyska, PKZ Kraków 1984c, zabytek.pl/pl/obiekty/garaze-autobusowe-903716/dokumenty/PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_12_EN.524502/1 (dostęp: 1 II 2022).
• 20. Dawna zajezdnia tramwajowa – Hala K, Karta ewidencyjna zabytku, oprac. Lucyna Sulerzyska, PKZ Kraków 1984d, zabytek.pl/pl/obiekty/krakow-hala-szesciotorowa/dokumenty/PL.1.9.ZIPOZ. NID_N_12_EN.524493/1 (dostęp: 1 II 2022).
• Projekty / Projects
• 21. Chojkowski Marcin, „Program konserwatorski dotyczący prac wykończeniowych – częściowa konserwacja techniczna i estetyczna na elewacjach budynków: H, J, F, E należących do Muzeum Inżynierii Miejskiej w Krakowie przy ul. św. Wawrzyńca 15” 2008–2009, bip.krakow.pl (dostęp: 10 IX 2021).
• 22. Ekspertyza konstrukcyjna Hala D, E i H w zespole zajezdni przy ul. św. Wawrzyńca 15, oprac. Ewa Prochwicz, PZK Arkona 2015, bip.krakow.pl (dostęp: 10 XII 2021).
• 23. Klimatyczny Kwartał Master Plan, A2P2/Wolański 2021, ztp.krakow.pl/wp-content/uploads/2022/02/raport_etap_3_masterplan.pdf (dostęp: 1 III 2022).
• 24. Program Prac Konserwatorskich, bip.krakow.pl (dostęp: 10 XII 2021).
• 25. Projekt Koncepcyjny Zielony Kazimierz – koncepcja wprowadzenia zieleni wysokiej i niskiej na ul. św. Wawrzyńca, Biuro Projektowe APPIA 2020, bip.krakow.pl (dostęp: 10 XII 2021).
• 26. Projekt wykonawczy przebudowy i rozbudowy zespołu budynków Muzeum Inżynierii Miejskiej w Krakowie – Hale D, E, H i L – Architektura, projektant: Magdalena Matejko, PZK Arkona 2018, bip.krakow.pl (dostęp: 10 XII 2021).
• Akty prawne / Legal Acts
• 27. Miejscowy plan ogólny zagospodarowania przestrzennego miasta Krakowa, Kraków 1988, Uchwała nr XXXVII/229/88 RNMK z 25 IV 1988.
• 28. Miejscowy plan ogólny zagospodarowania przestrzennego Miasta Krakowa, Kraków 1994, Uchwała nr VII/58/94 RMK z 16 XI 1994.
• 29. Strategia Rozwoju Krakowa, Kraków 2005, Uchwała nr LXXV/742/05 RMK z 13 IV 2005.
• 30. Strategia Rozwoju Krakowa. Tu chcę żyć. Kraków 2030, Kraków 2017, Uchwała nr XCIV/2449/18 RMK z 7 II 2018.
• 31. Wieloletni Plan Finansowo-Inwestycyjny Miasta Krakowa na lata 2010–2019, Kraków 2010, Uchwała nr XCI/1211/10 RMK z 3 II 2010.
• Źródła elektroniczne / Electronic sources
• 32. Gminna Ewidencja Zabytków, bip.krakow.pl/?dok_id=57315 (dostęp: 10 XII 2021).mit.krakow.pl/historia-zajezdnia (dostęp: 1 VI 2022).
• 33. Plan Kołłątajowski 1785, msip.um.krakow.pl (dostęp: 10 XII 2021).
• 34. wuoz.malopolska.pl/rejestrzabytkow/ (dostęp: 20 XI 2021).
• 35. zabytek.pl/pl/obiekty/krakow-zespol-zajezdni-tramwajowej (dostęp: 5 XII 2021).