Transport i krystalizacja soli w materiałach budowlanych

• Autorzy: Koniorczyk M.
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Praca poświęcona jest zagadnieniom transportu i krystalizacji soli w porowatych materiałach budowlanych. Przedstawiono w niej podstawy teoretyczne i wyniki badań doświadczalnych wybranych parametrów opisujących strukturę wewnętrzną materiałów budowlanych. Praca składa się z dwóch części: w pierwszej opisano wyniki badań doświadczalnych związanych z transportem i krystalizacją soli w materiałach budowlanych. W drugiej - skoncentrowano się na omówieniu modeli matematycznych służących do opisu zjawisk towarzyszących obecności soli w porach materiałów budowlanych. W rozdziale drugim opisano cztery grupy doświadczeń, mających na celu analizę wpływu soli rozpuszczonej i wytrąconej w porach materiału na właściwości cieczy porowej i szkieletu ośrodka. Porozymetrię rtęciową wykorzystano do analizy zmian struktur wewnętrznych zaprawy cementowej i cegły ceramicznej, spowodowanych krystalizacją soli NaCl, Na2SO4, Ca1Cl2 Krystalizacja soli była skutkiem wysychania cieczy oraz chłodzenia materiału. Podczas badań wykonano dwa cykle intruzji-ekstruzji rtęci, dzięki czemu uzyskano informacje dotyczące całkowitej porowatości, rozkładu wielkości porów oraz udziału porów butelkowych w całkowitej porowatości. Następnie opisano wyniki badań dotyczące wpływu soli NaCl oraz CaCl2 na sorpcję wilgoci w cegle oraz zaprawie cementowej. Wilgotność względna powietrza nad roztworem soli równa się aktywności wody i jest niższa niż nad czystą wodą. Wykonano badania izoterm adsorpcji i desorpcji wilgoci w eksykatorze metodą nasyconych roztworów soli. Otrzymane wyniki potwierdzają fakt, że wilgotność materiału znacząco zależy od zawartości w nim soli, przy czym im wyższe jest stężenie soli, tym wilgotność materiałów jest wyższa, przy danej wilgotności względnej otaczającego powietrza. Kolejne badania poświęcone były zjawiskom cieplnym towarzyszącym krystalizacji soli. Krystalizacja Na2SO4 jest procesem egzotermicznym. Pomiar ciepła wydzielanego podczas krystalizacji soli zastosowany został do oszacowania parametrów równania definiującego kinetykę wzrostu kryształów. Opisano również dyfuzyjny i adwekcyjny strumień masy, z uwzględnieniem zjawiska osmozy, oraz przewodzenie ciepła w porowatych materiałach budowlanych zawierających wilgoć oraz sól, na podstawie odpo¬wiednio rozszerzonego prawa Ficka, Darcy’ego oraz Fouriera. Uwzględniono w nich wzajemne sprzężenia pomiędzy strumieniem wilgoci i soli oraz fakt, że materiał o bardzo drobnych porach może działać jako membrana półprzepuszczalna. Część teoretyczna pracy obejmuje trzy rozdziały. W pierwszym opisano model krystalizacji soli, który bazuje na sformułowaniu zaproponowanym przez Steigera (2005a,b). Krystalizacja soli następuje z przesyconego roztworu, którego stopień wyznaczany jest za pośrednictwem aktywności jonowej. Kinetyka wzrostu kryształów soli opisana jest izotermą Freundlicha, która uwzględnia zarówno proces krystalizacji, jak również rozpuszczanie istniejących kryształów soli. Ciśnienie, które towarzyszy wzrostowi kryształów soli, wyznaczane jest na podstawie stopnia przesycenia roztworu i uwzględnia wpływ wielkości oraz kształtu porów, które ograniczają wzrost kryształów. Ciśnienie krystalizacji uwzględnione jest podczas wyznaczania naprężeń w ośrodku porowatym jako oddziaływanie jednej z faz wypełniających pory, przy zastosowaniu teorii naprężeń efektywnych. W kolejnym rozdziale części teoretycznej przedstawiono najważniejsze etapy formułowania modelu matematycznego opisującego sprzężony transport soli, wilgoci i energii w odkształcalnym ośrodku porowatym z uwzględnieniem krystalizacji soli oraz jego rozwiązanie numeryczne. Stosując metodę uśredniania objętościowego, z równania zachowania uogólnionej wielkości termodynamicznej w skali „mikro” wyprowadzono pięć równań bilansu w skali „makro”: równania bilansu masy wilgoci, soli i suchego powietrza oraz równania zachowania energii i pędu w ośrodku wielofazowym. W pracy podano metodykę rozwiązania zaproponowanego modelu matematycznego przy wykorzystaniu następujących metod numerycznych: metody Eulera wstecz, metody elementów skończonych, metody Newtona-Raphsona. W ostatnim rozdziale przedstawiono wyniki symulacji numerycznych, pewnych praktycznych problemów dotyczących procesów higrotermicznych oraz trwałości przegród wykonanych z materiałów, w porach których obecna jest sól. Pierwszym zadaniem jest analiza stanu wilgotnościowego przegrody zawierającej sól. W opisie izoterm sorpcji wyniki badań doświadczalnych aproksymowano przy pomocy sztucznych sieci neuronowych. W kolejnym rozważanym zadaniu modelowano proces krystalizacji siarczanu sodu wywołany ochładzaniem oraz rozpuszczanie kryształów spowodowane ogrzewaniem materiału. Rozwiązując zadanie odwrotne, oszacowano parametry opisujące kinetykę krystalizacji siarczanu sodu w cegle ceramicznej. Kolejne zadanie dotyczyło symulacji podciągania kapilarnego roztworu chlorku sodu w wodzie, w zaprawie cementowej i piaskowcu. Wyniki symulacji numerycznych porównano z danymi uzyskanymi przez Černego i in. (2004) oraz Ruckera i in. (2003). Rozwiązany problem stanowi jednocześnie weryfikację eksperymentalną modelu matematycznego i rozwiązania numerycznego. Podczas analizy podciągania kapilarnego wodnego roztworu chlorku sodu w zaprawie istotna okazała się składowa osmotyczna adwekcyjnego strumienia masy. Ostatnim rozważanym problemem była analiza krystalizacji soli podczas wysychania betonu i cegły ceramicznej. Wyniki symulacji numerycznych wskazują na istnienie niebezpieczeństwa uszkodzenia powierzchniowych warstw cegły ceramicznej w wyniku krystalizacji soli.

EN

The presented work is devoted to the analysis of salt transport and crystallization in porous building materials. The experimental results considering the influence of salt on the internal structure of porous materials are shown. The presented research might be divided into two parts. The first one contains the results of research aiming at the experimental analysis of salt transport and crystallization and the processes related. The second part is devoted to the theoretical and mathematical description of the coupled mass and energy transport in deformable porous media. The first experimental part considers four groups of physical phenomena which are related with salt transport and crystallization. Mercury intrusion porosimetry was used to analyze the influence of NaCl, Na2SO4, Ca1Cl2 crystallization on the porous structure of ceramic brick and cement mortar. The salt crystallization was induced by water drying and material cooling. Two mercury intrusion-extrusion cycles were applied in order to investigate the total porosity, pore size distribution and the pore shape (contribution of ink-bottle type pores). In the next section the influence of NaCl and CaCl2 on adsorption and desorption isotherms of ceramic brick and cement mortar was investigated. The relative humidity of air above the salt in water solution is equal to water activity and is lower than the value above the pure water. The samples were placed in desiccators, where the conditions were set using the salt solution method. The obtained results indicate that the salt has an significant influence on the moisture content of porous materials. The higher salt content is the more moisture is absorbed by the material at the same boundary conditions. The crystallization process is accompanied with thermal effects. Measurement of the heat, which is released during the crystallization process, might be helpful while estimation of salt crystallization kinetics parameters. The last chapter of that part is devoted to the description of mass and energy fluxes. The advective, diffusive mass flow, considering the osmotic terms, and the heat conduction are described by means of extended Darcy, Fick and Fourier law appropriately. The material with well developed pore structure may act as a semi-permeable membrane, which allows water migration but partly blocks salt transport. The theoretical part contains three parts. The first one is devoted to the derivation of salt crystallization model. The proposed model is based on the formulation proposed by Steiger (2005a,b). The salt crystallizes from the supersaturated solution. The salt crystallization ratio is described by means of ion activities, which are calculated using the Pitzer model. The kinetics of salt phase change is described by the Freundlich isotherm, which considers both salt crystallization and dissolution. Salt crystallization starts from the largest pores. The pressure, which is released during the crystal growth, depends on the solution supersaturation ratio and on the pore diameter. The effective stress principle is applied in order to take into account both the external load and the pressure, which is induced by the phases occupying the air voids. The next chapter contains the milestone description of mathematical model description. Firstly the conservation equation is derived in the micro-scale. Then using the Volume Averaging Theory the balance equation in the macro-scale is derived. The mathematical model consists of five balance equations: moisture, dry air and salt mass conservation, energy and momentum balance equations, which are supplemented by the crystals evolution equation. The numerical methods used to solve the governing PDE are shortly described: the finite difference method, the final element method, the Newton-Raphson scheme. In the last chapter the verification and validation of mathematical and numerical model are presented. The capillary suction experiment (Rucker et al. 2003, Černy et al. 2004) was chosen to compare the experimental and numerical results considering moisture and salt concentration. The osmotic salt flow was observed while investigating the mass transport in cement based materials. Solving the appropriate inverse problem the kinetics parameters of NaCl salt and ceramic brick were estimated. The influence of salt on the drying rate of concrete wall was investigated. The experimental results, presented in chapter two, were approximated using artificial neural networks. The last analyzed problem considers the pressure which is induced by the salt crystallization in concrete and ceramic brick during drying. The starting point of the analysis is the microstructure of the materials. Concrete has very fine pore structure and very low intrinsic permeability, while ceramic brick has relatively large pores and intrinsic permeability coefficient. The simulation result indicates that the damage of the ceramic brick surface layer is very likely. The experimental results are very helpful for better understanding of the physical processes related with salt presence in porous building materials. The developed computer code enables to investigate the durability and assess the damage of materials caused by the salt crystallization.

Słowa kluczowe

PL

porowate materiały budowlane; krystalizacja soli; transport soli; obliczenia higrotermiczne

EN

porous building materials; salt crystallization; salt transport; hygrothermal simulations

• Wydawca: Wydawnictwo Politechniki Łódzkiej
• Czasopismo: Zeszyty Naukowe. Rozprawy Naukowe / Politechnika Łódzka
• Rocznik: 2013
• Tom: Z. 443
• Strony: 1--168
• Opis fizyczny: Bibliogr. 121 poz., il., fot. kolor., wykr.

Twórcy

autor

Koniorczyk M.

• Politechnika Łódzka. Wydział Budownictwa, Architektury i Inżynierii Środowiska, Katedra Fizyki Budowli i Materiałów Budowlanych

Bibliografia

• Atzeni C., Pia G., Sanna U.: 2010, A geometrical fractal model for the porosity and permeability of hydraulic cement pastes. Construction and Building Materials, 24, 1843-1847.
• Bader S., Kooi H.: 2005, Modelling of solute and water transport in semi-permeable clay membranes: comparison with experiments, Advances in Wat. Res, 28, 203-214.
• Bágel L., Živica V.: 1997, Relationship between pore structure and permeability of hardened cement mortars: on the choice of effective pore structure parameter. Cement and Concrete Research, 27, 1225-1235.
• Baranowski B.: 1974, Nierównowagowa termodynamika w chemii fizycznej, PWN, Warszawa.
• Baroghel-Bouny V.: 2007, Water vapour sorption experiments on hardened cementitious materials: Part I: Essential tool for analysis of hygral behaviour and its relation to pore structure, Cement and Concrete Research, 37, 414-437.
• Baroghel-Bouny V.: 2007, Water vapour sorption experiments on hardened cementitious materials. Part II: Essential tool for assessment of transport properties and for durability prediction, Cement and Concrete Research, 37, 438-454.
• Baroghel-Bouny V., Wang X., Thiery M., Saillio M., Barberon F.: 2012, Prediction of chloride binding isotherms of cementitious materials by analytical model or numerical inverse analysis, Cement and Concrete Research, 42, 1207-1224.
• Bear J.: 1988, Dynamics of Fluids in Porous Media, Dover Publications, INC, New York.
• Bear J., Bachmat Y.: 1991, Introduction to Modeling of Transport Pheneomena in Porous Media, Kluwer Academic Publishers, The Netherlands.
• Beaudoin J., Feldman R.F., Tumidajski P.J.: 1994, Pore structure of hardened portland cement pastes and its influence on properties. Advanced Cement based Materials, 1, 224-236.
• Černy R., Pavlik Z., Rovnanikova P.: 2004, Experimental analysis of coupled water and chloride transport in cement mortar, Cement and Concrete Composites, 26, 705-715.
• Chatterji S., Thaulow N.: 1997, Unambigous demonstration of destructive crystal growth pressuere, Cement and Concrete Research, 27, 811-816.
• Christian J.W.: 1975, The Theory of Transformations in Metal and Alloys, Part 1, Equilibrium and General Kinetic Theory, second ed. Pergamon Press Ltd. Oxford.
• Correns C.W., Steinborn W.: 1939, Experimente zur Messung und Erklarung der sogenannten Kristallisationskraft. Zeitschrift fur Kristallographie, 101, 117-33.
• Czarnecki L., Emmons P.H.: 2002, Naprawa i ochrona konstrukcji betonowych, Polski Cement, Kraków.
• Delagrave A., Marchand J., Ollivier J.P., Julien S., Hazrati K.: 1997, Chloride Binding Capacity of Various Hydrated Cement Paste Systems, Advn Cem Bas Mat, 6, 28-35.
• Diamond S.: 2000, Mercury porosimetry An inappropriate method for the measurment of pore size distributions in cement-based materials. Cement and Concrete Research, 30, 1517-1525.
• Domosławski W., Kęsy-Lewandowska M., Łukaszewicz J.W.: 2004, Badania nad konserwacją murów ceglanych, Torun.
• Ehlers W., Graf T., Ammann M.: 2004, Deformation and localization analysis of partially saturated soil, Comput. Methods Appl. Mech. Engrg.,193, 2885-2910.
• Espinosa R.M., Franke L., Deckelmann G.: 2008, Phase changes of salts in porous materials: crystallization, hydration and deliquescence. Construction and Building Materials, 22, 1758-73.
• Espinosa-Marzal R.M., Scherer G.W.: 2008, Crystallization of sodium sulfate salts in limestone, Environ Geol, 56, 605-621.
• Flatt R.J.: 2002, Salt damage in porous materials: how high supersaturations are generated Journal of Crystal Growth, 242, 435-454.
• Flatt R.J., Steiger M., Scherer G.W.: 2007, A commented translation of the paper by C.W. Correns and W. Steinborn on crystallization pressure. Environ Geol, 52, 187-203.
• Gawin D., Baggio P., Schrefler B.A.: 1996, Modelling heat and moisture transfer in deformable porous building materials. Archives of Civil Engineering, 42, 325-349.
• Gawin D., Heim D., Kośny J.: 2000, Wpływ wilgoci technologicznej na własności termiczne ściany gazobetonowej w pierwszym okresie eksploatacji budynku, Mat. XLVI Konf. Nauk. KILiW PAN i KN PZITB „Krynica”2000”, t. 3, 107-114.
• Gawin D., Lefik M., Schrefler B.A.: 2001, ANN approach to sorption hysteresis within a coupled hygro-thermo-mechanical FE analysis, Int. J. Num. Meth. Engng, 50, 299-323.
• Gawin D., Kossecka E.: 2002, Typowy Rok Meteorologiczny do symulacji procesów wymiany ciepła i masy w budynkach, Komputerowa Fizyka Budowli t. 2, Wyd. Politechniki Łódzkiej, Łódź.
• Gawin D., Pesavento F., Schrefler B.A.: 2002, Modelling of hygro-thermal behaviour and damage of concrete at temperature above critical point of water, Int. J. Numer. Anal. Meth. Geomech., 26(6), 537-562.
• Gawin D., Pesavento F., Schrefler B.A.: 2003, Modelling of thermo-chemical and mechanical damage of concrete at high temperature, Computer Methods in Applied Mechanics and Engineering, 192, 1731-1771.
• Gawin D., Kośny J., Wilkes K.: 2004, Thermal Conductivity of Moist Cellular Concrete – Experimental and Numerical Study, Proc. 9th Int. Conf. Performance of the Exterior Envelopes of Whole Buildings IX’, ASHRAE (ed.), pp. 1-10, (CD), Clearwater (Florida), USA, December 5th-10th.
• Gawin D., Pesavento F., Schrefler B.A.: 2006a, Hygro-thermo-chemo-mechanical modelling of concrete at early ages and beyond. Part I: Hydration and hygro-thermal phenomena, International Journal for Numerical Methods in Engineering, 67, 299-331.
• Gawin D., Pesavento F., Schrefler B.A.: 2006b, Hygro-thermo-chemo-mechanical modelling of concrete at early ages and beyond. Part II: Shrinkage and creep of concrete, International Journal for Numerical Methods in Engineering, 67, 332-363.
• Gawin D., Pesavento F., Schrefler B.A.: 2008a, Modeling of cementitious materials exposed to isothermal calcium leaching, with considering process kinetics and advective water flow. Part 1: Theoretical model, International Journal of Solids and Structures, 45, 6221-6240.
• Gawin D., Pesavento F., Schrefler B.A.: 2008b, Modeling of cementitious materials exposed to isothermal calcium leaching, with considering process kinetics and advective water flow. Part 2: Numerical solution, International Journal of Solids and Structures, 45, 6241-6268.
• Gawin D., Pesavento F., Schrefler B.A.: 2009, Modeling deterioration of cementitious materials exposed to calcium leaching in non-isothermal conditions, Computer Methods in Applied Mechanics and Engineering, 198, 3051-3083.
• Gawin D.: 2010, Procesy degradacji mikrostruktury kompozytów cementowych w wysokiej temperaturze, Seria Studia z Zakresu Inżynierii Nr. 69, Wydawnictwo Komitetu Inżynierii Lądowej i Wodnej PAN, Warszawa.
• Glass G.K., Buenfeld N.R.: 1997, The presentation of the chloride threshold level for corrosion of steel in concrete, Corrosion Science, 39, 1001-1013.
• Glass G.K., Buenfeld N.R.: 2000, The influence of chloride binding on the chloride induced corrosion risk in reinforced concrete, Corrosion Science, 42, 329-344.
• Glass G.K., Reddy B., Buenfeld N.R.: 2000, The participation of bound chloride in passive film breakdown on steel in concrete, Corrosion Science, 42, 2013-2021.
• Gray W.G., Schrefler B.A.: 2001, Thermodynamic approach to effective stress in partially saturated porous media, Eur. J. Mech. A/Solids, 20, 521-538.
• Gray W.G., Schrefler B.A., Pesavento F.: 2009, The solid phase stress tensor in porous media mechanics and the Hill-Mandel condition, Journal of the Mechanics and Physics of Solids, 57, 539-554
• Grunewald J.: 2000, Documentation of the Numerical Simulation Program DIM 3.1. Theoretical Fundamentals, University of Technology Dresden.
• Halamickova P., Detwiler R.J., Bentz D.P., Garboczi E.J.: 1995, Water permeability and chloride ion diffusion in portland ceme nt mortars: relationship to sand content and critical pore diameter. Cement and Concrete Research, 25, 790-802.
• Hassanizadeh S.M., Gray W.G.: 1979a, General conservation equations for multi-phase systems: 1. Averaging procedure. Advances in Water Resources, 2, 131-144.
• Hassanizadeh S.M., Gray W.G.: 1979b, General conservation equations for multi-phase systems. 2. Mass, momenta, energy and entropy equations. Advances in Water Resources, 2, 191-203.
• Hassanizadeh S.M., Gray W.G.: 1980, General conservation equations for multi-phase systems: 3. Constitutive theory for porous media flow. Advances in Water Resources, 3, 25-40.
• Hassanizadeh S.M., Leijnse T.: 1988, On the Modeling of Brine Transport in Porous Media, Water Resour Research, 3, 321-330.
• Hassanizadeh S.M., Leijnse T.: 1995, A non-linear theory of high-concentrationgradient dispersion in porous media, Advances in Water Resources, 203-215.
• Hertz J., Krogh A., Palmer R.: 1995, Wstęp do obliczeń neuronowych. WNT, Warszawa.
• Hornik K., Stinchcombe M., White H.: 1989, Multilayer Feedforward Networks are Universal Approximators. Neural Network, 2, 359-366.
• Jabłonski M., Witek A., Grymin W., Gawin D.: 2012, Ewolucja wybranych własności materiałowych betonów do konstrukcji masywnych, Innowacyjne środki i efektywne metody poprawy bezpieczeństwa i trwałości obiektów budowlanych i infrastruktury transportowej w strategii zrównoważonego rozwoju, Łódź, 66-67.
• Jirickova M., Černy R.: 2006a, Effect of hydrophilic admixtures on moisture and heat transport and storage parameters of mineral wool, Construction and Building Materials, 20, 425-434.
• Jirickova M., Černy R.: 2006b, Chloride Binding in Building Materials, Journal of Building Physics, 29(3), 189-200.
• Kaufmann J., Loser R., Leemann A.: 2009, Analysis of cement-bonded materials by multi-cycle mercury intrusion and nitrogen sorption, Journal of Colloid and Interface Science, 336, 730-737.
• Klemm P. i współautorzy: 2005, Budownictwo ogólne, tom 2, Fizyka budowli (praca zbiorowa), Arkady, Warszawa.
• Kolditz O., Ratke R.: 1998, Coupled groundwater flow and transport: 1. Verification of variable density flow and transport models, Adv. Water Resour, 21, 27-46.
• Kołodziej W.: 2009, Analiza matematyczna, PWN, Warszawa.
• Kondepudi D. , Prigogine I.: 1999, Modern thermodynamics: from heat engines to dissipative structures, John Wiley&Sons, Chichester.
• Koniorczyk M.: 2005, Sprzężone procesy transportu soli, wilgoci i energii w porowatych materiałach budowlanych, praca doktorska, Łódź.
• Koniorczyk M., Wojciechowski M.: 2009, Influence of salt on desorption isotherm and hygral state of cement mortar – Modelling using neural networks. Construction and Building Materials, 23, 2988-96.
• Koniorczyk M.: 2010, Zastosowanie sztucznych sieci neuronowych do aproksymacji funkcji ciągłych, praca magisterska, Politechnika Łódzka.
• Koniorczyk M., Konca P.: 2011, Salt and moisture transport in non-isothermal condition considering the kinetics of salt phase change, in: V.P. de Freitas, H. Corvacho, M. Lacasse (Eds.). 12th International Conference on Durability of Building Materials and Components, Porto, 439-446.
• Koniorczyk M.: 2012, Salt transport and crystallization in non-isothermal, partially saturated porous materials considering ions interaction model. International Journal of Heat and Mass Transfer, 55, 665-679.
• Koniorczyk M., Grymin W., Konca P., Gawin D.: 2012, Transport i krystalizacja soli podczas wysychania materiałów budowlanych, 58 Konferencja Naukowa Komitetu Inżynierii Lądowej i Wodnej PAN oraz Komitetu Nauki PZITB, Rzeszów-Krynica.
• Kostrov P.J., Nogit I.L.: 1965, Removal of salt from Ancient Middle-Asian Paintings by means of electrodialysis, Studies in Conservation, 2, 159-160.
• Kranz M.: 1966, Badania chemiczne nad odsalaniem kamienia, Konserwacja kamienia w architekturze i rzeźbie, Warszawa, 146-147.
• Kubik J., Świrska J., Wyrwał J.: 1999, Po powodziowe zawilgocenie budowli, Studia i Monografie z. 107, Oficyna Wyd. Politechniki Opolskiej, Opole.
• Kurdowski W.: 2002, Korozja chlorkowa betonu, Cement Wapno Beton, 7/69, 2, 56-60.
• Kurdowski, W.: 2010 Chemia cementu i betonu, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2010.
• Lewis R.W., Schrefler B.A.: 1987, The Finite Element Method in the Deformation and Consolidation of Porous Media, John Wiley & Sons, New York.
• Lewis R.W., Morgan K., Thomas H.R., Seetharamu K.N.: 1996, The Finite Element Method in Heat Transfer Analysis, John Wiley & Sons, Chichester.
• Lewis R.W., Schrefler B.A.: 1998, The Finite Element Method in the Static and Dynamic Deformation and Consolidation of Porous Media, John Wiley & Sons, Chichester.
• Lin C.L., Lee L.S.: 2003, A two-ionic-parameter approach for ion activity coefficients of aqueous electrolyte solutions, Fluid Phase Equilibria, 205, 69-88.
• Lubelli B., van Hees R.P.J., Brocken H.J.P.: 2004, Experimental research on hygroscopic behaviour of porous specimens contaminated with salts. Construction and Building Materials, 18, 339-348.
• Lubelli B., van Hees R.P.J.: 2007, Effectiveness of crystallization inhibitors in preventing salt damage in building materials, Journal of Cultural Heritage, 8, 223-234.
• Lubelli B., van Hees R.P.J.: 2010, Desalination of masonry structures: Fine tuning of pore size distribution of poultices to substrate properties, Journal of Cultural Heritage, 10, 10-18.
• Lubelli B., Nijland T.G., van Hees R.P.J., Hacquebord A.: 2010, Effect of mixed in crystallization inhibitor on resistance of lime-cement mortar against NaCl crystallization, Construction and Building Materials, 24, 2466-2472.
• Ludwig W., Seppala A., Lampinan M.J.: 2002, Experimental study of the osmotic behaviour of reverse osmosis membranes for different NaCl solutions and hydrostatic pressure differences, Experimental Thermal and Fluid Science, 26, 963-969.
• Marliacy P., Solimando R., Bouroukba M., Schuffenecker L.: 2000, Thermodynamics of crystallization of sodium sulphate decahydrate in H2O-NaCl-Na2SO4: application to Na2SO4 10H2O-vased latent heat storage materials. Thermodynamica Acta, 344, 85-94.
• Masi M., Colella D., Radaelli G., Bertolini L.: 1997, Simulation of chloride penetration in cement-based materials, Cem. Concr. Res., 27, 1591-1601.
• Munch B., Holzer L.: 2008, Contradicting geometrical concept in pore size analysis attained with electron microscopy and mercury intrusion, Journal of the American Ceramic Society, 12, 4059-4067.
• Neville A.M.: 2000, Własciwości betonu, 4 ed., Polski Cement, Kraków.
• Nguyen T.Q., Petkovic J., Dangla P., Baroghel-Bouny V.: 2008, Modelling of coupled ion and moisture transport in porous building materials. Constr Build Mater, 22, 2185-95.
• Oh B.H., Jang S.Y.: 2007, Effects of material and environmental parameters on chloride penetration profiles in concrete structures, Cement and Concrete Research, 37, 47-53.
• Ophori D.U.: 1998, The significance of viscosity in density-dependent flow of groundwater, Journal of Hydrology, 204, 261-270.
• Ościk J.: 1983, Adsorpcja, w. 3, PWN, Warszawa. Patent PRL nr 134734 1986, nr zgłoszenia P-226216.
• Pel L., Sawdy A., Voronina V.: 2010, Physical principles and efficiency of salt extraction by poulticing, Journal of Cultural Heritage, 11, 59-67.
• Penttala V.: 1999, Strains and pressure induced by freezing mortars exposed in sodium chloride solution, Concrete Science and Engineering, 1, 2-14.
• Pitzer K.S.: 1991, Ion interaction approach: theory and data correlation, in: K.S. Pitzer (Ed.), Activity Coefficients In Electrolyte Solutions, second ed., CRC Press, Berlin: 75-153.
• Pogorzelski J.A.: 1976, Fizyka cieplna budowli, PWN, Warszawa.
• Prigogine I., Defay R.: 1954 Chemical Termodynamics, Longmans, London.
• Rivas T., Alvarez E., Mosquera M.J., Alejano L., Taboada J.: 2010, Crystallization modifiers applied in granite desalination: The role of the stone pore structure, Construction and Building Materials, 24, 766-776.
• Rodriguez-Navarro C., Doehne E.: 1999, Salt Weathering: Influence of evaporation rate, supersaturation and crystallization pattern, Earth Surf. Process. Landforms, 24, 191-209.
• Rojas R.: 1996, Neural networks. A systematic introduction. Springer-Verlag, Berlin.
• Rucker P., Krus M., Holm A.: 2003, Einsatz einer Kombinierten Messtechnikmethode zur Untersuchung von Salztransportvergangen. Bauphysik, 25, 296-302.
• Rudin W.: 2009, Analiza Funkcjonalna. PWN, Warszawa.
• Rymarz C.: 1993, Mechanika Ośrodków Ciągłych, PWN, Warszawa.
• Scheidegger A.E.: 1960, The physics of flow through porous media, University of Toronto Press, Toronto.
• Scherer G.W.: 1999, Crystallization in pores. Cement Concrete Research, 29, 1347-58.
• Schotting R.J., Hassanizadeg S.M.: 1999, High-concentration-gradient dispersion in porous media: experiments, analysis and approximations, Adv Water Resour (22), 665-680.
• Sharma A., Tyagi V.V., Chen C.R., Budhi D.: 2009, on thermal energy storage with phase change materials and applications, Renewable and Sustainable Energy Reviews, 13, 318-345.
• Silin D., Tomutsa L., Benson S.M., Patzek T.W.: 2011, Microtomography and Pore-Scale Modeling of Two-Phase Fluid Distribution, Transp Porous Media, 86, 495-515.
• Siwińska A., Garbalińska H.: 2011, Thermal conductivity coefficient of cement-based mortars as air relative humidity function, Heat Mass Transfer, 47, 1077-1087.
• Snyder K., Natesaiyer K., Hover K.: 2001, The Stereological and Statistical Properties of Entrained Air Voids in Concrete: A Mathematical Basis for Air Void System Characterization Materials Science of Concrete VI, S. Mindess and J. Skalny, eds., The American Ceramic Society, 735 Ceramic Place, Westerville, OH 43081, 129-214.
• Steiger M.: 2005a, Crystal growth in porous materials – I: The crystallization pressure of large crystals. Journal of Crystal Growth, 282, 455-469.
• Steiger M.: 2005b, Crystal growth in porous materials – II: Influence of crystal size on the crystallization pressure. Journal of Crystal Growth, 282, 470-481.
• Steiger M., Asmussen J.: 2008, Crystallization of sodium sulfate phases in porous materials: the phase diagram Na2SO4 H2O and the generation of stress. Geochim. Cosmochim. Acta, 72, 4291-4306.
• Steiger M., Kiekbusch J., Nicolai A.: 2008, An improved model incorporating Pitzer’s equations for calculation of thermodynamic properties of pore solutions implemented into an efficient program code, Construction and Building Materials, 22, 1841-1850.
• Szarawa J.: 2007, Termodynamika chemiczna stosowana, WNT, Warszawa.
• Tadeusiewicz R.: 1993, Sieci neuronowe. Akademicka Oficyna Wydawnicza. Warszawa.
• Tang L.: 1999, Concentration dependence of diffusion and migration of chloride ions Part 1. Theoretical considerations, Cement and Concrete Research, 29, 1463-1468.
• Truc O., Ollivier J.P., Nilsson L.O.: 2000, Numerical simulation of multi-species diffusion, Mater. Struct., 33, 566-573.
• Washburn E.W.: 1921, Note on a method of determining the distribution of pore size in a porous material, Proc. Natl. Acad. Sci. USA., 7(4), 115-116.
• Witek A., Gawin D., Pesavento F., Schrefler B.A.: 2007, Finite Element analysis of various methods for protection of concrete structures against spalling during fire, Comp. Mech., 39(3), 271-292.
• Wojciechowski M.: 2007, Feed-forward neural network for python, <http://ffnet.sourceforge.net>
• Wójcik R.: 2006, Hydrofobizacja i uszczelnianie przegród murowych metodą iniekcji termicznej. Rozprawa habilitacyjna WUWM. Olsztyn.
• Wyrwał J., Świrska J.: 1998, Problemy zawilgocenia przegród budowlanych, Studia z Zakresu Inżynierii Nr 44, KILiW PAN, Warszawa.
• Yosida K.: 1971, Functional Analysis. Springer-Verlag, Berlin Heidelberg NewYork.
• Yuan Q., Shi C., De Schutter G., Audenaert K., Deng D.: 2009, Chloride binding of cement-based materials subjected to external chloride environment – A review, Construction and Building Materials, 23, 1-13.
• Zybura A.: 2003, Zabezpieczenie konstrukcji żelbetowych metodami elektrochemicznymi, Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice.
• Zybura A., Jasniok M., Jasniok T.: 2011, Diagnostyka konstrukcji żelbetowych. T. 2. Badania korozji zbrojenia i właściwości ochronnych betonu, Wydawnictwa Naukowe PWN, 2011.