Tradycyjny krajobraz wiejski Wschodniego Podlasia na przykładzie „krainy otwartych okiennic”

• Autorzy: Plit Joanna

Warianty tytułu

EN

Traditional landscape of the villages in Eastern Podlasie on the example of "land of open window-shutters"

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Jednym z wyraźnych typów kulturowego dziedzictwa Polski stanowi tradycyjny krajobraz wsi Podlasia. Peryferyjne położony region, zasiedlony został dopiero w XVI wieku przez ludność mieszaną: polsko - ukraińsko – białoruską oraz żydowską. Do dziś wielu miejscach zachowany został charakterystyczny układ wsi i użytków rolnych oraz podział na działki własnościowe wynikający z reformy włócznej królowej Bony. Kontynuowane jest drewniane budownictwo bogato zdobione. Szczegółowo omówiono 3 prawosławne wsie Trześcianka, Soce i Puchły.

EN

Agricultural landscapes and physiognomies of villages differ significantly across the territory of Poland, similarly as do the perspectives of development of the respective local communities. The variety results from the differentiation of natural environments, cultural identities of particular regions and differences in transport-wise accessibility. It is conditioned by the historical past of a given area, as well as its location with respect to towns and the respective administrative centres. We can distinguish several types of areas, featuring characteristic agricultural landscapes and specific physiognomies of villages. One of the very distinct types, related to cultural heritage, is constituted by the traditional rural landscape of Podlasie. This peripheral region was effectively settled relatively late, namely in the 16th century, by the mixed population – PolishUkrainian-Belorusian and Jewish. There are numerous places in Podlasie, where the characteristic pattern was preserved of villages and farmland, roads and property plots, resulting yet from the 16th century village property right reform of the Polish queen Bona Sforza. Detailed account is presented of three Eastern Orthodox villages – Trześcianka, Soce and Puchły, which preserved and cultivate all the characteristic features of the rural landscapes of the region. Likewise, the typical wooden, richly ornamented rural architecture continues to be built.

Słowa kluczowe

PL

Wschodnie Podlasie; krajobraz kulturowy wsi

EN

Eastern Podlasie; cultural landscape of village

• Wydawca: Komisja Krajobrazu Kulturowego Polskiego Towarzystwa Geograficznego
• Czasopismo: Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego
• Rocznik: 2009
• Tom: nr 12
• Strony: 47--57
• Opis fizyczny: Bibliogr. 14 poz., ryc., fot.

Twórcy

autor

Plit Joanna

• Polska Akademia Nauk; Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania; Warszawa, Polska

Bibliografia

• Biegało W., 1962: Sposoby gospodarowania w rolnictwie województwa białostockiego. Prace Geograficzne n. 35 PWN.
• Bogdanowski J., 1988: Krajobraz Zabytkowy jako wyraz tożsamości. [w:] Krajobrazy polski Lokalnej [red} Stalski M., Szlęzak Z., Rozwój regionalny Rozwój lokalny Samorząd terytorialny n.13 ss.35-46.
• Dobrowolska M., 1948: Dynamika krajobrazu kulturowego. Przegląd Geograficzny t.25, z.3-4, ss.152-203.
• Dobrowolska M., 1961: The morphogenesis of the agrarian landscape of southern Poland. (w) Morphogenesis of the agrarian cultural landscape (red.) Helmfrid S., Geografiska Annaler, vol. 43, nr 1-2, ss. 26-45
• Dobrowolska M., 1972: Struktury osadnicze i ich regionalne zróżnicowanie [w:] Studia z zakresu socjologii i etnologii i historii ofiarowane K. Dobrowolskiemu Kostrowicki J. (red) 1967: Województwo białostockie. Monografia geograficznogospodarcza. Lublin.
• Kostrowicki J. (red) 1968: Atlas województwa białostockiego 1:300 000
• Sajewicz M., 1997: O białorusko-ukraińskiej granicy językowej na Białostocczyźnie.
• Rozprawy Slawistyczne UMCS, 12 Lublin.
• Sauer C., 1925: The morphology of landscape Geography.
• Stepaniuk M. [red], 2008: Gwary Północnego Podlasia. Stowarzyszenie dziedzictwo Podlasia; Związek Ukraińców Polskich. Bielsk podlaski – Puchły
• Stepaniuk M., Garweł A., 2006: Granice między krajobrazami kulturowymi w regionie Puszczy Białostockiej. [w:] Granice w krajobrazach kulturowych [red] Plit J. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego PTG, ss.158-172.
• Szewczuk J., 2008: Przemiany krajobrazu na Białostocczyźnie (w) Zarządzanie krajobrazem kulturowym [red] Myga-Piątek U., Pawłowska K., Szewczuk 2008 Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego PTG nr.10 ss.256-266
• Szulc H., 2002: Atlas historyczny wsi w Polsce IG i PZ PAN, Warszawa
• Wiśniewski J., 1977: Osadnictwo wschodniosłowiańskie Białostocczyzny – geneza, rozwój oraz zróżnicowanie i przemiany etniczne. Acta Baltico-Slavica, t.XI.