Materiały zasypowe do likwidacji szybów górniczych

• Autorzy: Całus-Moszko Joanna , Klupa Agnieszka , Markowska Małgorzata

Warianty tytułu

EN

Materials used in liquidating mining shafts

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W Polsce, zgodnie z obowiązującymi wymaganiami prawnymi, szyb likwiduje się przez jego wypełnienie materiałem odpowiednio dobranym do warunków geologicznych, z uwzględnieniem czynników decydujących o bezpieczeństwie. Przy doborze materiałów do likwidacji szybu należy również brać pod uwagę ich wpływ na środowisko naturalne. W publikacji przedstawiono wyniki badań laboratoryjnych wymywalności substancji rozpuszczalnych z materiałów stosowanych do likwidacji szybów górniczych. Badanie wymywalności substancji rozpuszczalnych materiałów zasypowych przeprowadzono z zastosowaniem wody destylowanej oraz wody dołowej. Przeprowadzone badania wykazały, że wymywalność substancji rozpuszczalnych, zawartych w badanych materiałach z wodą dołową wykazują, że duże zasolenie wód może mieć wpływ na agresywne rozpuszczanie i wymywanie związków chemicznych, co powoduje zanieczyszczenie wód podziemnych.

EN

In Poland, in accordance with the applicable legal requirements, the shaft is dismantled by filling it with material selected for the geological conditions, taking into account the factors determining safety. When selecting materials used in liquidating mining shafts, one should also take into account their impact on the natural environment. The publication presents the results of laboratory tests on the leachability of soluble substances from materials used in liquidating mining shafts. The test of leachability of soluble substances was carried out with the use of distilled water and mine water. The conducted research showed that the leachability of soluble substances contained in the tested materials with mine water shows that high salinity of mine waters can have an aggressive dissolution and leaching of chemical compounds, which can cause groundwater contamination.

Słowa kluczowe

PL

likwidacja; szyb górniczy; materiały zasypowe; wymywalność; odpady pogórnicze; żużel

EN

liquidation; mining shaft; backfilling materials; leachability; post-mining waste; slag

• Wydawca: Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Górnictwa
• Czasopismo: Przegląd Górniczy
• Rocznik: 2022
• Tom: T. 78, nr 2
• Strony: 26--33
• Opis fizyczny: Bibliogr. 22 poz., tab., wykr.

Twórcy

autor

Całus-Moszko Joanna

• Główny Instytut Górnictwa, Katowice

autor

Klupa Agnieszka

• Główny Instytut Górnictwa, Katowice

autor

Markowska Małgorzata

• Główny Instytut Górnictwa, Katowice

Bibliografia

• 1. BOLEWSKI A., TURNAU-MORAWSKA M. 1963 - Petrografia, Wydawnictwo Geologiczne, Warszawa.
• 2. CAŁUS MOSZKO J., BOCK S., PRUSEK S. 2015 - Badania degradacji ziarnowej wybranych materiałów zasypowych do likwidacji szybów górniczych. „Przegląd Górniczy” nr 6, s. 42-49.
• 3. CHUDEK M., JANICZEK S., PLEWA F. 2001 - Materiały w budownictwie geotechnicznym. T.III, Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice.
• 4. CZAJA P., KOHUTEK Z. 1994 - Konstrukcyjne aspekty likwidacji szybów. VI Sympozjum – Wybrane problemy eksploatacji złóż na dużych głębokościach. Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej.
• 5. CZAJA P. 2009 - Ocena rozwiązań projektowych likwidacji szybów zastosowanych w procesie restrukturyzacji polskiego górnictwa węglowego. „Górnictwo i Geoinżynieria”, 33, z. 3/1.
• 6. CZAJA P. 2010 - Ocena rozwiązań projektowych likwidacji szybów zastosowanych w procesie restrukturyzacji polskiego górnictwa węglowego. „Budownictwo Górnicze i Tunelowe” nr 3, s. 37-52.
• 7. KURDOWSKI W. 2010 - Chemia cementu i betonu. SPC, Warszawa.
• 8. PLEWA F., KLETA H. 2001 - Zastosowanie odpadów energetycznych do likwidacji wyrobisk górniczych w kopalniach metanowych. Zeszyty naukowe Politechniki Śląskiej, Seria: Górnictwo, z. 250, s. 175-185.
• 9. PLEWA F. i in. 2011 - Wykorzystanie materiałów z udziałem odpadów energetycznych do likwidacji zapadlisk wywołanych działalnością górniczą, „Polityka Energetyczna” t. 14, z. 2. s. 325-334.
• 10. PATZKE D., SCHNEIDER M. 1991 - Inertsierung beim Verfüllen tiefer Tagesschachte. Glückauf nr 7-8.
• 11. PLEWA F., KLETA H. 2005 - Analiza możliwych koncepcji likwidacji szybów z uwzględnieniem zagrożeń naturalnych i uwarunkowań powierzchniowych w świetle bezpieczeństwa powszechnego wraz z realizacją zadania pt: Projekt techniczny likwidacji szybu „Fortuna I” wraz z opracowaniem technologii prowadzenia prac oraz kosztorysu inwestorskiego. Fundacja „Nauka i Tradycje Górnicze”.
• 12. PLEWA F., POPCZYK M., PIERZYNA P. 2010 - Wykorzystanie UPS z kotłów fluidalnych do likwidacji szybów w górnictwie węgla kamiennego, „Polityka Energetyczna” t. 13 (2), s. 374-384.
• 13. PLEWA F. i in. 2011 - Wykorzystanie materiałów z udziałem odpadów energetycznych do likwidacji zapadlisk wywołanych działalnością górniczą, „Polityka Energetyczna” t. 14, z. 2. s. 325-334.
• 14. PRUSEK S., BOCK S., SZYMAŁA J., CAŁUS MOSZKO J. 2012 - Underground and laboratory tests of filling materials used for shafts closure.3rd International Conference on Shaft Design and Construction, London.
• 15. PRUSEK S., CAŁUS MOSZKO J., BUKOWSKI P. 2014 - Laboratory tests of filtration coefficient of selected materials used in liquidating shafts in collieries. Journal of Mining Science, Vol. 50, Nr 2, s. 265-276.
• 16. SKARŻYŃSKA K.M. 1997 - Odpady powęglowe i ich zastosowanie w inżynierii lądowej. Wydawnictwo AR w Krakowie, Kraków.
• 17. STAŁĘGA S, GOLEC D, MROWIEC Z, GUZIK P. 1997 - Zasady likwidacji szybów i wyrobisk przyszybowych w kopalniach węgla kamiennego. Poradnik techniczny. GIG Katowice – Seria: Instrukcja, nr 6.
• 18. STOBIŃSKI J. 1992 - Likwidacja szybów. „Bezpieczeństwo Pracy i Ochrona Środowiska w Górnictwie” nr 3.
• 19. Rozporządzenie Ministra Energii w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego zabezpieczenia przeciwpożarowego w podziemnych zakładach górniczych (Dz. U. poz. 1118 z 2017 r.).
• 20. Rozporządzenie Ministra Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej z dnia 12 lipca 2019 r. w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego oraz warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu do wód lub do ziemi ścieków, a także przy odprowadzaniu wód opadowych lub roztopowych do wód lub do urządzeń wodnych (Dz.U. 2019 poz. 1311).
• 21. Rozporządzenie Ministra Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej z dnia 11 października 2019 r. w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu jednolitych części wód podziemnych (Dz.U.2019 poz.2148)
• 22. ZYDROŃ T. i in. 2008 - Badania parametrów zagęszczalności gruboziarnistego kruszywa z żużla wielkopiecowego”. „Górnictwo i Geoinżynieria” R. 32, s. 381-389.

Uwagi

PL

Opracowanie rekordu ze środków MEiN, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu „Społeczna odpowiedzialność nauki” - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2022-2023)