Grzyby pasożytnicze roślinności oczek śródpolnych na terenach użytkowanych rolniczo

• Autorzy: Adamska I. , Czerniawska B. , Dzięgielewska M.

Warianty tytułu

EN

Parasitic fungi of intrafield ponds vegetations in terrains used agriculturally

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Wody oczek śródpolnych charakteryzują się dużym dopływem biogenów, lecz roślinność skupiająca się na ich brzegach jest uboga gatunkowo. Warunki siedliskowe panujące w takich obszarach (zagłębienie terenu, duże zwarcie roślin, podwyższona wilgotność powietrza oraz wiatry) sprzyjają powstawaniu i roznoszeniu zarodników grzybów. Jednakże na rośliny oczek śródpolnych działają pestycydy (m.in. fungicydy i herbicydy) stosowane w uprawach zbóż. Wywierają one duży wpływ zarówno na skład roślinny, jak i grzybowy tych siedlisk. Celem badań było określenie liczby gatunków grzybów zasiedlających roślinność oczek śródpolnych na obszarach silnie użytkowanych rolniczo i porównanie ich składu gatunkowego ze składem notowanym nad jeziorami oligotroficznymi. Badania prowadzono wokół jezior i oczek śródpolnych położonych w obszarach rolniczych koło miejscowości Bobolice. Materiałem badawczym były rośliny z rodzajów Carex (C. disticha, C. nigra, C. paniculata i C. sp.), Juncus (J. conglomeratus i J. effusus), Lysimachia vulgare, Rumex sanguineus i Stellaria crassifolia. W trakcie analiz stwierdzono obecność 20 taksonów grzybów, wśród których dominowały grzyby anamorficzne (14 gatunków). Mimo korzystnych warunków siedliskowych w badanym obszarze nie stwierdzono obecności organizmów z rzędów Peronosporales i Erysiphales. Grzyby z Uredinales reprezentowane były wprawdzie tylko przez 3 gatunki, ale ich rozprzestrzenienie było bardzo duże. Rodzajem reprezentowanym przez największą liczbę gatunków była Septoria (4 taksony). Większość grzybów występowała w badanym materiale z dużą częstotliwością. Zastanawiający był niewielki udział wielożywicielowych saprotrofów (Alternaria alternata i gatunków z rodzaju Cladosporium). Grzybami rzadziej notowanymi w Polsce, a stwierdzonymi nad badanymi oczkami, były: Coniothyrium psammae, Leptosphaeria juncina, Paraphaeosphaeria michotii, Septoria bresadoleana, S. rumicis i Stagonospora innumerosa.

EN

The waters of intrafield ponds are characterised by a large tributary of nutrients, but vegetation concentrated on their banks is of poor quality. Habitat conditions reigning in such areas (depression of the terrain, large density of plants, raised moisture of the air and winds) favour the formation and spreading of the fungus’ spores. However, pesticides influence on the plants of intrafield ponds (ex. fungicides and herbicides) applied in cultivation of cereals. They exert an essential influence both on the plant composition, as well as fungic of these habitats. The aim of the research was to determine the number of the fungus species colonizing the vegetation ofintrafield ponds in areas used highly agriculturally and the comparison of their rate composition with the composition estimated on oligotrophic lakes. The research was conducted around lakes and intrafield ponds situated in agricultural areas near the village Bobolice. The research material was plants from the species Carex (C. disticha, C. nigra, C. paniculata and C. sp.), Juncus (J. conglomeratus and J. effusus), Lysimachia vulgare, Rumex sanguineus and Stellaria crassifolia. The presence of 20 taxons of fungus was affirmed during of the analyses, among which anamorphic fungus (14 species) dominated. In spite of profitable habitative conditions the presence of organisms from orders Peronosporales and Erysiphales was not affirmed in the studied area. Fungi from Uredinales were represented only by 3 species, but their spread was very high. Septoria (4 taxons) was the genus represented by the largest number of species. The majority of fungus appeared in the studied material with a high frequency. Striking was the small participation of multi-host saprotrophs (Alternaria alternata and species from the genus Cladosporium). Fungus appearing in Poland more seldom, and affirmed over the studied ponds, were: Coniothyrium psammae, Leptosphaeria juncina, Paraphaeosphaeria michotii, Septoria bresadoleana, S. rumicis and Stagonospora innumerosa.

Słowa kluczowe

PL

grzyby pasożytnicze; Alternaria; Apiocarpella; Ascochyta; Coniothyrium; Leptosphaeria; Paraphaeosphaeria; Puccinia; Sphaerellopsis; Septoria; Stagonospora; Carex; Juncus; Stellaria; Lysimachia; oczka śródpolne

EN

parasitic fungi; Alternaria; Apiocarpella; Ascochyta; Coniothyrium; Leptosphaeria; Paraphaeosphaeria; Puccinia; Sphaerellopsis; Septoria; Stagonospora; Carex; Juncus; Stellaria; Lysimachia; intrafield pond

• Wydawca: Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
• Czasopismo: Proceedings of ECOpole
• Rocznik: 2010
• Tom: Vol. 4, No. 1
• Strony: 93--98
• Opis fizyczny: Bibliogr. 26 poz.

Twórcy

autor

Adamska I.

• Katedra Ochrony Roślin, Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie, ul. J. Słowackiego 17, 71-434 Szczecin

autor

Czerniawska B.

• Katedra Ochrony Roślin, Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie, ul. J. Słowackiego 17, 71-434 Szczecin

autor

Dzięgielewska M.

• Katedra Ochrony Roślin, Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie, ul. J. Słowackiego 17, 71-434 Szczecin

Bibliografia

• [1] Fiedler M. i Szafrański C.: Variation of ground-water levels in the catchment of the midfield pond located at Gniezno Lakeland. Roczn. AR Poznań 1999, 310, Melior. Inż. Środow., 20(1), 403-412.
• [2] Kuczera M. i Misztal A.: Wpływ sposobu użytkowania terenu na jakość wód oczek wodnych. Krakowska Konferencja Młodych Uczonych, Kraków 2008, 287-292.
• [3] Koc J., Sobczyńska-Wójcik K. i Skwierawski A.: Magnesium concentrations in the waters of re-naturised reservoirs in rural areas. J. Elementol., 2008, 13, 329-340.
• [4] Karlik B., Szpakowska B. i Szczepański M.: Ocena występowania metali ciężkich w wodach zlewni rolniczej na przykładzie zbiornika śródpolnego, [w:] Kompleksowe i szczegółowe problemy inżynierii środowiska. Zesz. Nauk. Wydz. Budownictwa i Inżynierii Środowiska, 2003, Ser. Inżynieria Środowiska, Koszalin 21, 655-662.
• [5] Ozimek T.: Rola makrofitów w krążeniu metali ciężkich w ekosystemach wodnych. Wiadom. Ekol., 1988, 34, 31-44.
• [6] Bosiacka B. i Pieńkowski P.: Analiza przekształceń oczek wodnych oraz ocena walorów przyrodniczych śródpolnych zbiorników w centralnej części Równiny Nowogardzkiej. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie, 2004, 4(11), 335-349.
• [7] Gamrat R., Burczyk P. i Łysko A.: Przemiany szaty roślinnej śródpolnych oczek wodnych w rejonie Czepina. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie, 2006. 6(16), 115-131.
• [8] Nagengast B. i Ostapiuk J.: Roślinność wodna i bagienna drobnych zbiorników śródpolnych okolic Tarnowa Podgórnego. Roczn. AR Poznań, 2004, 358, 209-229.
• [9] Pieńkowski P.: Przekształcenia oczek wodnych na przykładzie północnej części Równiny Wełtyńskiej. Zesz. Nauk. AR Szczecin, Ser. Roln., 1996, 63, 37-41.
• [10] Pieńkowski P., Gamrat R. i Kupiec M.: Próba oceny przekształceń śródpolnych oczek wodnych w obrębie wybranego agroekosystemu Równiny Wełtyńskiej. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie, 2004, 4(11), 351-362.
• [11] Kucharski L.: Vegetation of mid-field water eyelets in the Kujawy Lake District present state and conservation problems. Teka Komit. Ochr. Ksztat. Środow. Przyrod., 2006, 3, 81-86.
• [12] Rutkowski L. : Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. WN PWN, Warszawa 2004.
• [13] Szafer W., Kulczyński S., Pawłowski B.: Rośliny polskie. PWN, Warszawa 1969.
• [14] Mirek Z., Piękoś-Mirkowa H., Zając A. i Zając M.: Vascular plants of Poland a checklist. W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Kraków 1995.
• [15] Brandenburger W.: Parasitische Pilze an Gefäβpflanzen in Europa. Fischer, Stuttgart, New York 1985.
• [16] Ellis M. B. i Ellis J.P.: Microfungi on land plants. An Identification Handbook. Croom Helm 1987.
• [17] Majewski T.: Grzyby (Mycota). Uredinales II, Basidiomycetes. PWN, Warszawa-Kraków 1979.
• [18] Sutton B.C.: The Coelomycetes. Fungi Imperfecti with Pycnidia, Acervuli and Stromata. Commonwealth Mycological Institute. Kew, Surrey, England 1980.
• [19] Teterewnikowa-Babajan D.N.: Griby roda Septoria w SSSR. Wyd. Akademii Nauk Armeńskiej SSR, Erewań 1987.
• [20] Mułenko W., Majewski T. i Ruszkiewicz-Michalska M.: A preliminary checklist of micromycetes in Poland. Biodiversity of Poland. Vol. 9. W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Kraków 2008.
• [21] Hawksworth D.L., Kirk P.M., Sutton B.C. i Pegler D.N.: Dictionary of the fungi. CAB International. Ainsworth & Bisby’s, Wallingford, Oxon 1995.
• [22] Płachecka A.: Obecny stan poznania nadpasożytów grzybów rdzawnikowych w Polsce, [w:] Botanika w dobie biologii molekularnej. Materiały sesji i sympozjów 52 Zjazdu Polskiego Towarzystwa Botanicznego. Poznań 2001, 183.
• [23] Płachecka A.: Microscopial observations of Sphaerellopsis filum, a parasite of Puccinia recondita. Acta Agrobot., 2005, 58, 67-71.
• [24] Mułenko W. i Majewski T.: Parasitism, parasites. [w:] J.B Faliński., W. Mułenko: Cryptogamous plants in the forest communities of Białowieża National Park (Project CRYPTO). Phytocenosis 1996, 8, Archiv. Geobot., 6, 37-54.
• [25] Kochman J. i Węgorek W.: Ochrona roślin. Plantpress, Kraków 1997.
• [26] Kryczyński S.: Podstawy fitopatologii. Fundacja Rozwój SGGW, Warszawa 2002