Changes in groundwater levels in the catchment of the Jeżewo retention reservoir

• Autorzy: Przybyła C. , Mrozik K. , Sosiński M. , Kozdrój P.

Warianty tytułu

PL

Zmiany zwierciadła wód gruntowych w zlewni zbiornika retencyjnego Jeżewo

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

PL

Polska, a zwłaszcza jej środkowa część, w tym Wielkopolska należą w skali kontynentu europejskiego do ubogich w zasoby wodne regionów. Jednym ze sposobów poprawy tego stanu jest realizacja małych zbiorników wodnych, które znacząco zmieniają stosunki wodne w danej zlewni. W pracy przedstawiono wyniki badań głębokości zalegania zwierciadła wód gruntowych prowadzonych w latach 2002–2008 na obszarze przyległym do zbiornika Jeżewo. Analiza opierała się na pomiarach prowadzonych na 11 piezometrach położonych w bezpośredniej zlewni zbiornika. Pomiary wykonywano początkowo raz w miesiącu, a od 2008 r. – co tydzień. Na podstawie przeprowadzonych badań można stwierdzić, że zwierciadło wód gruntowych w strefie potencjalnego wpływu zbiornika Jeżewo układało się w sposób bardzo zróżnicowany. Średnia amplituda stanów wód gruntowych w badanym okresie wyniosła 2,07 m, najmniejsze zmiany stanów wód gruntowych zanotowano w studzience P10 – 0,90 m, największe zaś w P9 – 3,32 m. Największy wpływ piętrzenia wody w zbiorniku na zwierciadło wód podziemnych obserwowano w studzienkach głębokich: nr 2, 3 i 4, które są zlokalizowane na terenach zbudowanych z dobrze przepuszczalnych warstw piaszczystych, tworzących dobre warunki filtracji wód ze zbiornika, i oddalone od linii brzegowej zbiornika o 150 m. Wpływu tego nie wykazały studzienki płytkie: nr 7, 8 i 9, zlokalizowane na terenach zbudowanych głównie z glin piaszczystych i piasków gliniastych, oddalone o – odpowiednio – 150, 400 i 600 m od linii brzegowej zbiornika. Bezpośredni wpływ na poziom zwierciadła wody gruntowej w poszczególnych studzienkach kontrolnych miał poziom zwierciadła wody w zbiorniku. Na podstawie badań stwierdzono, że zwierciadło wód gruntowych w strefie potencjalnego wpływu zbiornika Jeżewo układało się w sposób zróżnicowany. W studzienkach kontrolnych płytkich poziom wód zmieniał się w sposób cykliczny zarówno przed, jak i po napełnieniu zbiornika. Obserwowane obniżenie poziomu wód gruntowych było związane z okresem wegetacyjnym, w którym pobór wody przez rośliny znacznie wzrasta. Cykliczność była związana głównie z relacją pomiędzy opadem a ewapotranspiracją, która w okresie letnim przy niedoborze opadów w stosunku do parowania terenowego prowadzi do przesychania gleb i obniżenia zwierciadła wód gruntowych, natomiast w okresie jesienno-wiosennym, kiedy opady przewyższają ewapotranspirację, obserwowano odbudowę retencji glebowej oraz podnoszenie się zwierciadła wód gruntowych.

Słowa kluczowe

EN

catchment; reservoir

PL

zmiany zwierciadła; zlewnia zbiornika

• Wydawca: Politechnika Koszalińska
• Czasopismo: Rocznik Ochrona Środowiska
• Rocznik: 2013
• Tom: Tom 15, cz. 1
• Strony: 492--504
• Opis fizyczny: Bibliogr. 13 poz., tab., rys.

Twórcy

autor

Przybyła C.

• Poznań University of Life Sciences

autor

Mrozik K.

• Poznań University of Life Sciences

autor

Sosiński M.

• Wielkopolska Management of Land Reclamation and Water Facilities, Poznań

autor

Kozdrój P.

• Wielkopolska Management of Land Reclamation and Water Facilities, Poznań

Bibliografia

• 1. European Environment Agency: Europe’s environment. The fourth assessment. Copenhagen, 2007.
• 2. Komisarek J.: Fluctuations in properties of lessive soils and black earths and chemism of ground waters in the catena of the bottom moraine of the Poznań Lake District. Roczn. AR Pozn. Rozpr. Nauk. 307. Poznań, 2000.
• 3. Kowalczak P.: Hierarchia potrzeb obszarowych małej retencji w dorzeczu Warty. IMGW. Warszawa, 2001.
• 4. Marcinek J., Komisarek J.: Antropogeniczne przekształcenia gleb Pojezierza Poznańskiego na skutek ich intensywnego użytkowania rolniczego. Wyd AR Pozn. Poznań, 2004.
• 5. Marcinek J., Komisarek J.: Wpływ naturalnych warunków drenażu gleb na ich reżim wodny. Rocz. AR Pozn. 317, Roln. 56, 89–101 (2000).
• 6. Marcinek J., Spychalski M., Komisarek J.: Dynamika wody glebowej w glebach autogenicznych i semihydrogenicznych w układzie toposekwencyjnym moreny dennej Pojezierza Poznańskiego. Rocz. AR Pozn. 268, Melior. Inż. Środ. 15, cz. 1, 131–145 (1994).
• 7. Mrozik K., Przybyła Cz.: Przestrzenne zróżnicowanie realizacji inwestycji małej retencji wodnej w Polsce w latach 1998–2005. Wiad. Melior. i Łąk. 4, 169–173 (2007).
• 8. Postel S. L.: Entering an era of water scarity: the challenges ahead. Ecological Applications, 10 (4), 941–948 (2000).
• 9. Przybyła Cz., Kozłowski M.: Kształtowanie się wód gruntowych oraz ich jakość w zlewni budowanego zbiornika retencyjnego Jeżewo. In: Kształtowanie i ochrona środowiska leśnego. A.T. Miler (ed.). Wyd. AR, Poznań, 217–225 (2003).
• 10. Przybyła Cz., Kozłowski M., Sosiński M.: Wstępna ocena wpływu zbiornika retencyjnego Jeżewo na głębokości zalegania zwierciadła wód gruntowych terenów przyległych. Rocz. AR Pozn. 365, Melior. Inż. Środ. 26, 339–344 (2005).
• 11. Przybyła Cz., Mrozik K.: Realizacja inwestycji małej retencji w województwie wielkopolskim w latach 1998–2005. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. PAN Warszawa. Z. 528, 449–456 (2008).
• 12. Przybyła Cz., Mrozik K., Sosiński M.:: Wstępne wyniki badań jakości wód gruntowych i powierzchniowych w obszarze zbiornika retencyjnego Jeżewo. Zesz. Nauk. Wydz. Bud. i Inż. Środ. Politechniki Koszalińskiej. Inżynieria Środowiska, 23, 761–773 (2007).
• 13. Spychalski M.: Gospodarka wodna wybranych gleb uprawnych Pojezierza Poznańskiego i Leszczyńskiego. Rocz. AR. Pozn. Rozpr. Nauk. 284, Poznań, 1998.