Ocena programu socjalnego „Rodzina 500+” w świetle teorii konsumenta

• Autorzy: Brzęczek Tomasz

Identyfikatory

DOI

10.21008/j.0239-9415.2019.080.01

Warianty tytułu

Assessment of the „Family 500+ ” child benefit under consumer theory

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule poddano ocenie mikroekonomiczne efekty dofinansowania publicznego w zakresie utrzymania dzieci w gospodarstwach domowych. Programy socjalne dla rodzin z dziećmi stają się standardem polityki społeczno-popytowej w krajach europejskich. Dlatego pytania o formę i skalę zapewniające efektywność omawianego programu są ważniejsze aniżeli dyskusja o potrzebie jego realizacji. Na początku dokonano przeglądu prezentacji tego tematu i wyników przedstawionych w literaturze krajowej i zagranicznej. W głównym nurcie krytycznym wskazuje się na redukowanie ze względu na program innych rodzajów wydatków rządowych lub na wzrost długu publicznego i ograniczanie podaży pracy. Trwa dyskusja nad skutecznością stymulowania zasiłkami przyrostu demograficznego. Brakuje ocen rezultatów programu w zakresie konsumpcji indywidualnej i efektywności różnych form jej dofinansowania. W celu oceny rozwiązań przyjętych w powszechnym programie zasiłków rządowych „Rodzina 500+” w Polsce i porównania ich z rozwiązaniami alternatywnymi w artykule zastosowano mikroekonomiczną teorię konsumpcji. W wyniku analizy teoretycznej hipotetycznego przypadku stwierdzono, że większą użyteczność konsumpcji zapewnia transfer gotówkowy niż jego równowartość w bonach, czy też zwolnienie sprzedaży produktów spożywczych oraz artykułów dziecięcych z podatku VAT. Stwierdzono też, że wypłata jest bardziej prorynkowa niż przeznaczenie środków na w pełni bezpłatne żłobki lub przedszkola. Rozwiązania przyjęte w pierwotnej postaci programu „Rodzina 500+” oceniono pozytywnie w kontekście teorii konsumenta.

EN

In this paper the microeconomic effects of the child benefit on consumption are evaluated. Benefits for families bringing up children have become a popular part of social and demand-side policy in European countries. That is why questions about the form and scale ensuring the effectiveness of the program are more important than discussing the need for its implementation. We begin with a literature review. The child benefit is mainly criticised because it is pushing out other types of government spending or increasing the public debt and decreasing the labour supply. The benefit’s effect on demographic growth is questioned. There is a lack of analyses of individual consumption and forms of its subsidization. Therefore, we will use microeconomic consumer theory to assess the Polish child benefit „Family 500+” and compare funding alternatives. A study of a hypothetical case was performed. It turned out that a cash benefit is of a higher utility to a consumer than an equivalent amount in vouchers or in a consumption tax rebate. Free nursery or kindergarden care are less favourable for the market and for price control. The „Family 500+” benefit, as introduced originally in Poland in 2016, is positively assessed when taking consumption smoothing and utility maximisation under consideration.

Słowa kluczowe

PL

teoria konsumenta; konsumpcja indywidualna; gospodarstwo domowe; zasiłek na dzieci; opodatkowanie konsumpcji

EN

consumer theory; individual consumption; household; child benefit; consumption tax

• Wydawca: Wydawnictwo Politechniki Poznańskiej
• Czasopismo: Zeszyty Naukowe Politechniki Poznańskiej. Organizacja i Zarządzanie
• Rocznik: 2019
• Tom: Nr 80
• Strony: 7--17
• Opis fizyczny: Bibliogr. 14 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Brzęczek Tomasz

• Politechnika Poznańska, Wydział Inżynierii Zarządzania

Bibliografia

• 1. Błachowicz, K., Krawczyk, B., Talaga, P. (2016). Gabaryty z 500+ trafiają do RIPOK-ów? Przegląd Komunalny, (12), 8-12.
• 2. Brzeziński, М., Najsztub, M. (2017). Wpływ programu „Rodzina 500+” na dochody gospodarstw domowych, ubóstwo i nierówność, http://coin.wne.uw.edu (13.04.2019).
• 3. Cahuc, P., Carcillo, S., Zylberg, A. (2014). Labor Economics. Cambridge: MIT Press.
• 4. Chrzanowska, М., Landmesser, J.M. (2017). Symulacja efektów ex ante programu „Rodzina 500+”. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, (468), 38-46.
• 5. Dziwosz, E. (2017). Minusy Programu 500 Plus. Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej, seria „Organizacja i Zarządzanie”, (104), 209-216.
• 6. Forum Obywatelskiego Rozwoju (2015). Analiza FOR 16/2015: Program „Rodzina 500+” - niewielkie korzyści, wysokie koszty. https://for.org.pl/pl/a/3708,analiza-for-162015-program-rodzina-500-niewielkie-korzysci-wysokie-koszty (20.4.2019).
• 7. Kułakowska, A. (2018). Program „Rodzina 500 plus” a gospodarka Polski. Postępy Techniki Przetwórstwa Spożywczego, (2), 131-140.
• 8. Laroque, G., Salanie, B. (2014). Identyfing the response of fertility rate to financial incentives. Journal of Applied Econometrics, 29, 314-332.
• 9. Lucie-Greulich, A., Thevenon, O. (2013). The impact of family policies on fertility trends in developed countries, European Journal of Population, 29(4), 387-416.
• 10. OECD, Magda, I., Kielczewska, A., Brandt, N. (2018). The „family 500+” child allowance and female labour supply in Poland. Economics Department Working Paper, (1481). https://www.oecd-ilibrary.org/economics/the-family-500-child-allowance-and-female-labour-supply-in-poland_1a30745e-en_(7.5.2019).
• 11. Puślecki, D. (2016). Polityka wsparcia rodziny czy stymulowanie wzrostu demograficznego w Programie Rodzina 500 plus. Przegląd Politologiczny, (6), 79-91.
• 12. Rzeczpospolita (2019). 500+ idzie na żywność, ale i oszczędności. Rzeczpospolita. Ekonomia, 23 maja.
• 13. Schirle, T. (2015). The effect of universal child benefits on labour supply. Canadian Journal of Economics, 48(2), 437-463.
• 14. Wojciuk, M. (2018). Wpływ programu „Rodzina 500+” na poziom dochodów rozporządzalnych. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, (529), 412-422.

Uwagi

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2019).