Zagrożenia osuwiskowe złóż wód mineralnych w dolinie Popradu

• Autorzy: Zając Mariusz

Warianty tytułu

EN

Landslide hazards to mineral water in the Poprad valley

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

The area of the Poprad valley is particulary privileged due to the presence of mineral waters recognized in Poland as curative as well as strongly transformed by mass movements. In order to increase tourist attractiveness of the region, there is a noticeable trend of more frequent usage of landslide slopes, on which can appear recharge areas for the healing waters or zones of carbon dioxide inflow. The gas-water system on the areas of the occurence isvery sensitive andeasy to destroy. Co-occurence of recharge areas and mass movement areas, which due to uncontrolled human actions, may become active and create threat to the healing waters.

Słowa kluczowe

PL

osuwiska; zagrożenia; woda mineralna; Dolina Popradu; Karpaty Zewnętrzne

EN

landslides; hazards; mineral water; Poprad valley; Outer Carpathians

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Przegląd Geologiczny
• Rocznik: 2022
• Tom: Vol. 70, nr 10
• Strony: 780--787
• Opis fizyczny: Bibliogr. 34 poz., fot., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Zając Mariusz

• Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, Centrum Geozagrożeń, ul. Skrzatów 1, 31-560 Kraków

Bibliografia

• 1. ALEXANDROWICZ W., ALEXANDROWICZ Z. 1998 - Osuwisko na Górze Parkowej - osady, malakofauna i fazy rozwoju. Kwart. AGH, Geologia, 24 (4): 271-331.
• 2. BARGIELEWICZ B. 1961 - Osuwisko we wsi Wapienne koło Muszyny. Prz. Geol., 3: 148-150.
• 3. BOBER L. 1984 - Rejony osuwiskowe w polskich Karpatach fliszowych i ich związek z budową geologiczną regionu. Biul. Inst. Geol., 340: 115-153.
• 4. BORATYN J., BĄK M., BOROŃ K., CABAŁA B., GÓRKA K., KASINA K., SOKALSKI J., WYDERSKI P. 2012 - Mapa osuwisk i terenów zagrożonych ruchami masowymi w skali 1 : 10 000, gm. Piwniczna-Zdrój, pow. nowosądecki, woj. małopolskie. Państw. Inst. Geol.; http://- geoportal.pgi.gov.pl/portal/page/portal/SOPO
• 5. CHOWANIEC J., GĄGULSKI T., GOTCZYCA G., FREIWALD P., OPERACZ T. 2015 - Wody lecznicze Doliny Popradu - rejon Milika i Andrzejówki. Biul. Państw. Inst. Geol., 465:185-194.
• 6. CHRZĄSTOWSKI J., NESCIERUK P., WÓJCIK A. 1991 - Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski 1 : 50 000, ark. Muszyna (1052) i Leluchów (1062). Państw. Inst. Geol.
• 7. CHRZĄSTOWSKI J., NESCIERUK P., WÓJCIK A. 1993 - Objaśnienia do Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski 1 : 50 000, ark. Muszyna (1052). Państw. Inst. Geol.
• 8. CIĘŻKOWSKI W. (red.) 2002 - Występowanie, dokumentowanie i eksploatacja endogenicznego dwutlenku węgla w Polsce. Poradnik metodyczny. Wroc. Tow. Nauk., Wrocław.
• 9. CZOP M., MOTYKA J., RAJCHEL L.2011 - Współczesne zagrożenia wód mineralnych i leczniczych doliny Popradu (Karpaty, Południowa Polska). Biul. Państw. Inst. Geol., 445: 67-74.
• 10. DULIŃSKI M., RAJCHEL L., FELTER A.2015 - Zmienność parametrów izotopowych i chemicznych w wybranych wodach mineralnych Piwnicznej-Zdroju. Prz. Geol. 63 (10/1): 700-704.
• 11. GOLONKA J., RĄCZKOWSKI W. 1983 - Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski 1 : 50 000, ark. Piwniczna (1051). Państw. Inst. Geol.
• 12. JÓZEFKO I., OSZCZYPKO N., KUKUŁA M. 2013 - Ocena wodonośności utworów fliszowych w rejonie Muszyny na podstawie badań źródeł. Biul. Państw. Inst. Geol., 456: 501-506.
• 13. MARGIELEWSKI W. 1996 - Jeziorka osuwiskowe Pasma Jaworzyny Krynickiej. Problemy Zagospodarowania Ziem Górskich, 40: 15-31.
• 14. MARGIELEWSKI W. 1998 - Rozwój form osuwiskowych w Baranowcu (Beskid Sądecki, Karpaty zewnętrzne), w świetle analizy strukturalnych uwarunkowań osuwisk w Karpatach fliszowych. Prz. Geol., 46 (5): 436-450.
• 15. MARGIELEWSKI W. 2001 - O strukturalnych uwarunkowaniach rozwoju głębokich osuwisk - implikacje dla Karpat fliszowych. Prz. Geol., 49 (6): 515-525.
• 16. OSTROWICKA H. 1966 - Z historii użytkowania wód mineralnych w okolicach Piwnicznej-Zdroju. Prz. Geol., 13 (11): 461-463.
• 17. OSZCZYPKO N., CHOWANIEC J., KONCEWICZ A. 1981 - Wodonośność piaskowców magurskich w świetle badań wodochłonności. Rocz. Pol. Tow. Geol., 51: 273-303.
• 18. OSZCZYPKO N., MALATA E., OSZCZYPKO-CLOWES M., DUŃCZYK L. 1999 - Budowa geologiczna Krynicy (płaszczowina magurska). Prz. Geol., 47(6): 549-559.
• 19. OSZCZYPKO N., OSZCZYPKO-CLOWES M. 2012 - Mapa osuwisk i terenów zagrożonych ruchami masowymi w skali1:10000, gm. Muszyna, pow. nowosądecki, woj. małopolskie. Państw. Inst. Geol., http://geoportal.pgi.gov.pl/portal/page/portal/SOPO
• 20. POPRAWA D., RĄCZKOWSKI W. 2003 - Osuwiska Karpat. Prz. Geol., 51 (8): 685-692.
• 21. PORWISZ B., RADWAN J., CHOWANIEC J., ZUBERA. 2011 - Wody podziemne Piwnicznej-Zdroju, ich wiek i obszary zasilania, według danych izotopowych. Biul. Państw. Inst. Geol., 445: 485-494.
• 22. PULINOWA M. 1972 - Procesy osuwiskowe w środowisku sztucznym i naturalnym. Dok. Geograf. Inst. Geogr. PAN Warszawa.
• 23. RAJCHEL L. 2012 - Szczawy i wody kwasowęglowe Karpat polskich: 194. Wyd. AGH, Kraków.
• 24. RAJCHEL L. 2013 - Występowanie, chemizm oraz geneza szczaw i wód kwasowęglowych Karpat Polskich. Biul. Państw. Inst. Geol., 456: 501-506.
• 25. RĄCZKOWSKI W. 2007 - Landslide hazard in the Polish flysch Carpathians. Stud. Geomorph. Carpath.-Balcan., 41: 61-76.
• 26. RYCIO E., KARWACKI K., CYBULSKA D. 2012 - Mapa osuwisk i terenów zagrożonych ruchami masowymi w skali1:10000, gm. Krynica-Zdrój, pow. nowosądecki, woj. małopolskie. Państw. Inst. Geol.; http://geoportal.pgi.gov.pl/portal/page/portal/SOPO
• 27. STARKEL L. 1972 - Karpaty Zewnętrzne. [W:] Geomorfologia Polski, T. 1, 52-115.
• 28. ŚLIWA P., WILK Z. 1954 - Osuwisko w Bańskiej Wyżnej na Podhalu. Biul. Inst. Geol., 86: 117-130.
• 29. ŚWIDZIŃSKI H. 1965 - Naturalne ekshalacje dwutlenku węgla w Karpatach Polskich. Rocznik PTG, 35 (4).
• 30. WĘCŁAWIK S., WÓJCIK A. 1995 - Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski 1 : 50 000, ark. Tylicz (1053). Państw. Inst. Geol.
• 31. WÓJCIK A. 1997 - Osuwiska w dorzeczu Koszarawy - strukturalne i geomorfologiczne ich uwarunkowania (Karpaty Zachodnie, Beskid Żywiecki). Biul. Inst. Geol., 376: 5-42.
• 32. USTAWA z dnia 9 czerwca 2011 r. Prawo geologiczne i górnicze. Dz.U. z 2021 r. poz. 1420, z późn. zm.
• 33. ZABUSKI L., THIEL K., BOBER L. 1999 - Osuwiska we fliszu Karpat Polskich: Geologia, modelowanie, obliczenia stateczności. Wyd. IBW PAN, Gdańsk: 171.
• 34. ZUBER A., CIĘŻKOWSKI W., GRABCZAK J., DULIŃSKI M. 1999 - Wieki i położenie obszarów zasilania wód mineralnych Krynicy oszacowane ze zmian czasowych stężeń trytu oraz wartości 18O i D. Prz. Geol., 47 (6): 574-583.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MEiN, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2022-2024)