Poziom konkurencji na światowym rynku gazu ziemnego

• Autorzy: Kryzia D.

Warianty tytułu

EN

The level of the competition in the global market for natural gas

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Wzrost poziomu koncentracji będący skutkiem niekorzystnych zmian struktury rynkowej prowadzi zwykle do ujawnienia się siły rynkowej, która jest w stanie manipulować cenami i innymi wielkościami rynkowymi, degradując przy tym znaczenie konkurencji. To w konsekwencji – gdy ma miejsce na rynku energii lub surowców energetycznych – znacznie obniża bezpieczeństwo energetyczne w wymiarze fizycznym i ekonomicznym. W artykule przedstawiono wyniki pomiaru poziomu konkurencji na rynku gazu ziemnego. Uzyskane wyniki badań mogą być przydatne do monitorowania poziomu bezpieczeństwa energetycznego. Do obliczeń wykorzystano dane roczne przedstawiające wielkości zasobów, wydobycia, eksportu, importu i konsumpcji gazu ziemnego w 218 państwach świata w latach 2008–2013. Do określenia poziomu koncentracji wykorzystano następujące wskaźniki: wskaźnik koncentracji CR, wskaźnik liczby podmiotów o minimalnym 5% udziale w rynku światowym, wskaźnik Herfindahla-Hirschmana, współczynnik Giniego, wskaź- nik entropii, wskaźnik Shannona-Wienera. Uzyskane wyniki, dla wszystkich wyżej wymienionych wskaźników, porównano ze sobą. Analizę przeprowadzono dla dwóch wariantów. Pierwszy wariant zakłada, że 11 państw związanych jest porozumieniem polityczno-gospodarczym tworząc Forum Krajów Eksportujących Gaz Ziemny (GECF). Natomiast w wariancie drugim występowanie tego rodzaju porozumienie nie jest brane pod uwagę. W badanym okresie wartości niemal wszystkich miar koncentracji utrzymywały się na stabilnym poziomie. Analiza wskaźników koncentracji dla rynku gazu ziemnego dla wariantu bez GECF pozwala stwierdzić, że zużycie gazu ziemnego charakteryzuje się najniższym poziomem koncentracji, a tym samym najwyższą konkurencyjnością. Potwierdzają to wartości wyznaczone dla niemal wszystkich wskaźników koncentracji. Natomiast najwyższa wartość koncentracji dotyczy zasobów gazu ziemnego, co znajduje odzwierciedlenie w wartościach prawie wszystkich wskaźników. W przypadku wariantu z GECF zasoby surowca charakteryzują się największą koncentracją, ponadto w tym wariancie najniższą wartość koncentracji (najwyższą konkurencyjnością) wykazuje wydobycie gazu ziemnego. Gdy kraje należące do Forum Krajów Eksportujących Gaz Ziemny postrzega się jako jeden podmiot, to poziom koncentracji mierzony wymienionymi wskaźnikami jest znacznie wyższy. Wskazuje to na teoretyczną możliwość posiadania przez organizację GECF bardzo dużej siły rynkowej, co w przyszłości może być bardzo niebezpieczne dla konsumentów gazu ziemnego.

EN

The increase in the level of concentration which is the result of adverse changes in market structure usually leads to the disclosure of market power, which is able to manipulate prices and other market values, relegating the importance of competition. It is consequently significantly lowers energy security in the dimension of physical and economic. The article presents the results of measuring the level of competition on the gas market. The results obtained may be useful for monitoring the state of energy for calculations based on data of annual volume of resources, production, exports, imports and consumption of natural gas in individual countries in the period 2008–2013. Following indicators which have been used to determine the level of concentration: the concentration ratio CR, indicator of the number of entities of a certain minimum market share, Herfindahl-Hirschman index, Gini index, entropy index, Shannon-Wiener index. The results for all the above parameters were compared with each other. The analysis was performed for two variants. The first option assumes that 11 countries signed an agreement creating a political and economic Forum Exporting Countries Natural gas (GECF). In the second variant, the occurrence of such an agreement is not taken into account. In the analyzed period, the value of almost all measures of concentration remained stable. Analysis of concentration ratios for the natural gas market for the variant without GECF shows that consumption of natural gas has the lowest level of concentration and thus the highest competitiveness. This is confirmed by the values determined for almost all indicators of concentration. And the highest concentration value applies to natural gas resources, which is reflected in the values of almost all indicators. In the case of the variant of the GECF raw material resources are characterized by the highest concentration of addition in this variant, the lowest concentration values (highest competitive) shows production of natural gas. When the countries of the Forum Exporting Countries Natural gas is seen as a single entity is the level of concentration as measured mentioned indicators is much higher. This indicates the theoretical possibility of having an organization GECF very large market power which in the future could be very dangerous for consumers of natural gas.

Słowa kluczowe

PL

gaz ziemny; konkurencja; wskaźnik koncentracji; wskaźnik Herfindahla-Hirschmana; współczynnik Giniego; wskaźnik entropii; wskaźnik Shannona-Wienera; Forum Krajów Eksportujących Gaz Ziemny; GECF

EN

natural gas; competition; Concentration Ratio; Herfindahl-Hirschman Index (HHI); Gini index; Entropy index; Shannon-Wiener index; Forum Exporting Countries Natural Gas; GECF

• Wydawca: Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
• Czasopismo: Polityka Energetyczna
• Rocznik: 2016
• Tom: T. 19, z. 2
• Strony: 47--63
• Opis fizyczny: Bibliogr. 18 poz., rys.

Twórcy

autor

Kryzia D.

• Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN, Kraków

Bibliografia

• Aspelund, A. i Gundersen, T. 2009. A liquefied energy chain for transport and utilization of natural gas for power production with CO2 capture and storage – Part 1. Applied Energy nr 86, s. 781–792.
• Bielecki, J. 2002. Energy security: is the wolf on the door? Quart Rev Econ Finance 42, s. 235–250.
• Chaudrya i in. 2008 – Chaudrya, M., Jenkins, N. i Strbac, G. 2008. Multi-time period combined gas and electricity network optimization. Electric Power Systems Research no 78, s. 1265–1279.
• Czerwonka, L. i Pankau, E. 2005. Zastosowanie wskaźników koncentracji rynku do oceny koncentracji kapitału w gospodarce światowej. Funkcjonowanie gospodarki polskiej w warunkach integracji i globalizacji pod red. Kopycińskiej D., Wyd. Katedra Mikroekonomii Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin, s. 291–297.
• EIA – International Energy Statistics. Energy Information Administration [Online] Dostępne w: www.eia.doe.gov [Dostęp: 2.03.2016].
• Eunju i in. 2009 – Eunju, J., Wonjoon, K. i Soon Heung, C. 2009. The analysis of security cost for different energy sources. Applied Energy 86/10, s. 1894–1901.
• Jackowski, K. i Kowalewski, O. 2002. Koncentracja działalności sektora bankowego w Polsce w latach 1994–2000. Materiały i Studia 143, s. 1–134.
• Janusz i in. 2015 – Janusz, P., Kaliski, M. i Szurlej, A. 2015. Rewolucja łupkowa na rynku gazu skroplonego. Gospodarka Surowcami Mineralnymi – Mineral Resources Management t. 31, z. 3, s. 5–24.
• Kamiński, J. 2012. Siła rynkowa w krajowym sektorze wytwarzania energii elektrycznej – zagadnienia wybrane. Studia, Rozprawy, Monografie nr 175, Wyd. IGSMiE PAN, Kraków.
• Kryzia, D. 2009. Analiza zmian koncentracji na światowym rynku ropy naftowej. Materiały IV Krakowskiej Konferencji Młodych Uczonych, Kraków, s. 577–588.
• Luszniewicz, A. i Słaby, T. 2003. Statystyka. Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa.
• Polityka… 2009 – Polityka energetyczna Polski do 2030 roku. Załącznik do uchwały nr 202/2009 Rady Ministrów z dnia 10 listopada 2009, Ministerstwo Gospodarki.
• Poullikkas, A. 2004. Parametric study for the penetration of combined cycle technologies into Cyprus power system. Applied Thermal Engineering nr 24, s. 1697–1707.
• Prawo… 1997 – Prawo energetyczne wraz z późniejszymi zmianami. Ustawa z dnia 10.04.1997 r., Dz.U. nr 153 poz. 1504.
• Rogowski, R. 2001. Konkurencja na rynku usług bankowych – miary koncentracji. Banki i Kredyty 5, s. 43–51.
• Szymczyk, J. 2005. LNG (Liquified Natural Gas) szansą by gaz ziemny stał się paliwem światowym numer jeden w XXI wieku. Międzynarodowa Konferencja Energetyka Gazowa, Szczyrk.
• The Outlook… 2007 – The Outlook for Energy. A View to 2030. ExxonMobile 2007.
• World… 2011 – Are we entering a Golden Age of Gas? World Energy Outlook, Special Report. OECD/IEA 2011.

Uwagi

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę.