Analiza wybranych dokumentów planistycznych pod względem zagrożenia awariami przemysłowymi na przykładzie Poznania

Markiewicz, M. T.

doi:10.12845/bitp.40.4.2015.1

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Analiza wybranych dokumentów planistycznych pod względem zagrożenia awariami przemysłowymi na przykładzie Poznania

Autorzy

Markiewicz M. T.

Treść / Zawartość

Pełne teksty:

Pobierz

Identyfikatory

DOI

10.12845/bitp.40.4.2015.1

Warianty tytułu

An Analysis of Selected Planning Documents in Context of Hazards Presented by Industrial Accidents: Case Study Involving Poznań

Języki publikacji

Abstrakty

Cel: Ocena dokumentów planistycznych z obszaru Poznania pod względem zapisów dotyczących zagrożenia poważnymi awariami przemysłowymi. Wprowadzenie: Zakłady przemysłowe, w szczególności te zaliczane do zakładów o dużym ryzyku (ZDR) lub zakładów o zwiększonym ryzyku wystąpienia awarii przemysłowej (ZZR), w przypadku wystąpienia awarii mogą stanowić zagrożenie dla środowiska oraz mieszkańców i ich mienia. Planowanie przestrzenne jest jednym z narzędzi pozwalających na zmniejszanie tego zagrożenia poprzez odpowiednie zagospodarowanie terenów wokół takich zakładów, co powinno być odzwierciedlone w zapisach dokumentów planistycznych. Na terenie Poznania występuje 5 zakładów ZZR. Zakładów ZDR nie ma. Studium dla Poznania uchwalono w 1999 r. i uaktualniano je w latach 2008 i 2014. Tylko trzy spośród pięciu zakładów ZZR z Poznania objęte są miejscowymi planami. Metodologia: Wykonywanie pracy przebiegało w następujących etapach: określenie lokalizacji zakładów ZZR na terenie Poznania, przyporządkowanie poszczególnym zakładom miejscowych planów, przeprowadzenie analizy zapisów dostępnych dokumentów planistycznych. W analizach wykorzystano metodę opisową. Wnioski: Informacja o lokalizacji zakładu ZZR i zagrożeniu poważną awarią znajduje się tylko w jednym na trzy analizowane zestawy dokumentów planistycznych. Można to próbować wyjaśnić tym, że wszystkie analizowane miejscowe plany zostały uchwalone przed wprowadzeniem obowiązku ich opiniowania pod względem zagrożenia poważnymi awariami przemysłowymi i tylko jeden z rozważanych zakładów został zgłoszony jako ZZR przed uchwaleniem planu. Optymizmem nastrajają wyraźne zapisy – wprowadzone do aktualizacji studium z 2014 r. – o istniejących na terenie Poznania zakładach ZZR, strefach zagrożeń wokół nich i możliwościach wystąpienia poważnej awarii przemysłowej. Nie zaobserwowano, aby pojęcie odległości bezpiecznej było używane w praktyce planistycznej. W artykule przedstawiono regulacje prawne obowiązujące na dzień 15 września 2015 r. oraz propozycje zmian związanych z koniecznością dostosowania przepisów obowiązujących w Polsce do wymagań nowej Dyrektywy Seveso III, która weszła w życie 1 czerwca 2015 r. Zdaniem autorki warto zastanowić nad rozszerzeniem projektu Rozporządzenia Ministra Środowiska w sprawie ustalania bezpiecznej odległości przy lokalizacji zakładów stwarzających zagrożenie wystąpienia poważnej awarii o referencyjny model matematyczny do wyznaczania stref zagrożenia. Methodology: Work was performed in the following stages; identification of plant location in Poznań, assignment of area management plans to the plants and analysis of provisions within accessible planning documents. Descriptive methods were used in the analysis. Conclusion: Information about the location of plants with an elevated risk of an industrial accident and danger of a serious accident were found in one of the three analysed planning documents. This may be explained by the fact that all analysed local management plans were adopted before the introduction of regulatory requirements to incorporate an opinion about dangers of a serious industrial accidents. Consequently only one plant under scrutiny was categorised as a plant with an elevated risk of an industrial accident before adoption of the plan. A degree of optimism is generated by clear records, revealing the existence of industrial plants with an elevated risk of industrial accidents in the Poznań region, identification of the danger zone surrounding the plants and potential for a serious industrial accident, which was introduced into the study update of 2014. There was no evidence to show that that the concept of ‘safe distance’ was applied during planning. The article identified legal requirements effective from 15 September 2015, as well as proposed changes associated with the need to align Polish regulations to requirements of the new Seveso III Directive, which came into force on 1 June 2015. It may be pertinent to consider broadening draft regulations from the Minister for the Environment, dealing with the establishment of safe distances for the location of plants with a risk of a major accident, with the use of a mathematical reference model to identify danger zones.

Słowa kluczowe

zagospodarowanie przestrzenne dyrektywa Seveso awaria przemysłowa

regional development planning Seveso Directive industrial accident

Wydawca

Centrum Naukowo-Badawcze Ochrony Przeciwpożarowej im. Józefa Tuliszkowskiego - Państwowy Instytut Badawczy

Czasopismo

Bezpieczeństwo i Technika Pożarnicza

Rocznik

2015

Tom

Nr 4

Strony

15--27

Opis fizyczny

Bibliogr. 58 poz., rys.

Twórcy

autor

Markiewicz M. T.

maria.markiewicz@is.pw.edu.pl

Politechnika Warszawska

Bibliografia

[1] Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. z 2015 r., poz. 774).
[2] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 28 kwietnia 2004 r. w sprawie wymaganego zakresu projektu studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego (Dz.U. z 2004 r. nr 118, poz. 1233).
[3] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 26 sierpnia 2003 r. w sprawie wymaganego zakresu projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego (Dz. U. z 2003 r. nr 164, poz. 1587).
[4] Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U. z 2013 r., poz. 1235).
[5] Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2015 r., poz. 933).
[6] Markiewicz M.T., Analiza wybranych opracowań planistycznych pod względem zagrożenia awariami przemysłowymi na przykładzie miasta Poznania. Praca statutowa, Katedra Ochrony i Środowiska, Politechnika Warszawska, Warszawa 2013.
[7] Konwencja Europejskiej Komisji Gospodarczej Organizacji Narodów Zjednoczonych (EKG ONZ) w sprawie transgranicznych skutków awarii przemysłowych sporządzona w Helsinkach dnia 18 marca 1992 r.
[8] Konwencja EKG ONZ o ocenach oddziaływania na środowisko w kontekście transgranicznym sporządzona w Espoo dnia 25 lutego 1991 r.
[9] Konwencja EKG ONZ o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępie do sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska, podpisana w Aarhus dnia 25 czerwca 1998 r.
[10] Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/18/UE z dnia 4 lipca 2012 r. w sprawie kontroli zagrożeń poważnymi awariami związanymi z substancjami niebezpiecznymi.
[11] Dyrektywa Rady 2003/35/WE z dnia 26 maja 2003 r. przewidująca udział społeczeństwa w odniesieniu do sporządzania niektórych planów i programów w zakresie środowiska oraz zmieniająca w odniesieniu do udziału społeczeństwa i dostępu do wymiaru sprawiedliwości Dyrektywy Rady 85/337/EWG i 96/61/WE.
[12] Dyrektywa Rady z dnia 27 czerwca 1985 r. 85/337/EWG w sprawie oceny skutków wywieranych przez przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko naturalne.
[13] Dyrektywa Rady 96/61/W z dnia 26 września 1996 r. dotycząca zintegrowanego zapobiegania zanieczyszczeniom i ich kontroli.
[14] Dyrektywa 2001/42/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 czerwca 2001 r. w sprawie oceny wpływu niektórych planów i programów na środowisko.
[15] Dyrektywa Rady 96/82/WE z dnia 9 grudnia 1996 r. dotyczącą zarządzania poważnymi awariami przemysłowymi z udziałem substancji niebezpiecznych.
[16] Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2003/105/WE z dnia 16 grudnia 2003 r. nowelizująca zapisy Dyrektywy Rady 96/82/WE.
[17] Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1272/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin, zmieniające i uchylające Dyrektywy 67/548/EWG] i 1999/45/WE oraz zmieniające rozporządzenie (WE) nr 1907/2006 (Dz. Urz. UE L 353 z 31.12.2008).
[18] Porównanie zapisów Dyrektywy Seveso II i Dyrektywy Seveso III [dok. elektr.] http://archiwum.CIOP.pl [dostęp wrzesień 2015].
[19] Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej (Dz.U. 2015 r., poz. 881).
[20] Ustawa z dnia 20 lipca 1991 r. o Inspekcji Ochrony Środowiska (Dz.U. 2015 r., poz. 1223).
[21] Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2015 r., poz. 1045).
[22] Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz.U. z 2015 r., poz. 469).
[23] Małaczyński M., Bańkowska B., Wieszczeczyński T., Metodologia określania bezpiecznych lokalizacji zakładów mogących powodować poważne awarie, GIOŚ, Warszawa 2007.
[24] Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 9 kwietnia 2002 r. w sprawie rodzajów i ilości substancji niebezpiecznych, których znajdowanie się w zakładzie decyduje o zaliczeniu go do zakładu o zwiększonym ryzyku albo zakładu o dużym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej (Dz.U. z 2002 r. nr 58, poz. 535).
[25] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 grudnia 2002 r. w sprawie poważnych awarii objętych obowiązkiem zgłoszenia do Głównego Inspektora Ochrony Środowiska (Dz.U. z 2002 r. nr 5, poz. 58).
[26] Bronisz B., Dadasiewicz P., Jastrzębska H., Raport o występowaniu zdarzeń o znamionach poważnej awarii, GIOŚ, Warszawa 2013.
[27] Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 maja 2003 r. w sprawie wymagań, jakim powinien odpowiadać raport o bezpieczeństwie zakładu o dużym ryzyku (Dz.U. z 2003 r. nr 104, poz. 970).
[28] Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 17 lipca 2003 r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać plany operacyjno-ratownicze (Dz. U. 2003 r. nr 131, poz. 1219).
[29] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 4 czerwca 2002 r. w sprawie szczegółowego zakresu informacji wymaganych do podania do publicznej wiadomości przez komendanta wojewódzkiego Państwowej Straży Pożarnej (Dz.U. z 2002 r. nr 78, poz. 712).
[30] Rozporządzenie Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 29 marca 1995 r. w sprawie określenia wymagań jakim powinna odpowiadać prognoza skutków wpływu ustaleń miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego na środowisko przyrodnicze (Dz. U. z 1995 r. nr 29, poz. 150).
[31] Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 24 października 2005 r. w sprawie czynności kontrolno-rozpoznawczych przeprowadzanych przez Państwową Straż Pożarną (Dz.U. nr 225, poz. 1934).
[32] Małaczyński M., Bańkowska B., Wieszczeczyński T., Metodologia określania bezpiecznych lokalizacji zakładów mogących powodować poważne awarie. Aktualizacja, GIOŚ, Warszawa 2010.
[33] Markiewicz M.T., A review of mathematical models for heavy gas dispersion in the atmosphere. Part I: Classification of models, “Chemistry and Ecological Engineering S”, Vol. 19 Issue 3, 2012, pp. 297–314, doi: 10.2478/v10216-011-0022-4.
[34] Markiewicz M., A review of models for the atmospheric dispersion of heavy gases. Part II: Model quality evaluation, “Chemistry and Ecological Engineering S”, Vol. 20 Issue 4, 2013, pp. 763–785, doi: 10.2478/eces-2013-0053.
[35] Markiewicz M.T., Podstawy modelowania rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń w powietrzu atmosferycznym, Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2004.
[36] Christou M.D., Struckle M., Land use planning guidelines in the context of article 12 of the Seveso II Directive, JRC, Ispra 2006.
[37] Papazoglou L. A., Nivoliantiou Z.S., Bonanos G.S., Land use planning stemming from the implementation of the SEVESO II Directive in the EU, “Journal of Hazardous Materials”, Vol. 61 Issue 3, 1998, pp. 345–353, PII S0 304-3894(98)00142-3.
[38] Christou M.D., Amendola A., Smeder M., The control of major accident hazards: The land-use planning issue, “Journal of Hazardous Materials”, Vol. 65 Issue 1–2, 1999, pp. 151– 178, PII: S0304-3894(98)00261-1.
[39] Gronberg C. (ed.), Land use planning and chemical sites. Summary report Riso R-1234 EN, Riso, Roskilde 2000.
[40] Cozzani V., Bandini R., Basta C., Christou M.D., Application of land-use planning criteria for the control of major accident hazards: A case-study, “Journal of Hazardous Materials”, Vol. A136, 2006, pp. 170–180. doi:10.1016/j.hazmat.2005.12.031.
[41] Basta C., Struckle S.M., Christou M., Land use planning in selected member states. Report EUR 23519 EN, IPSC, JRC, Ispra 2008.
[42] Basta C., Neuvel J.M.M., Zlatanova S., Ale B., Risk maps informing local use planning process. A survey on the Netherlands and the United Kingdom, “Journal of Hazardous Materials”, Vol. 145, 2007, pp. 241–149, doi: 10.1016/j. Jhazmat.2006.11.032.
[43] Taveau J., Risk assessment and land use planning regulations in France following the AZF disaster. Journal of Loss Prevention in the Process Industries , Vol. 23, Issue 6, 2010, pp. 813–823, doi:10.1016/j.jlp.2010.04.003.
[44] Christou M., Gyenes Z., Struckle M., Risk assessment in support to land use planning in Europe: towards more consistent decisions?, “Journal of Loss Prevention in the Process Industries”, Vol. 24 Issue. 3, 2011, pp. 219–226, doi: 10.1016/j.jlp.2010.10.001.
[45] Tugnoli A. Gyenes Z., Wijk L.V., Christou M., Spandoni G., Cozzani V., Reference criteria for the identification of accident scenarios in the framework of land use planning, “Journal of Loss Prevention in the Process Industries”, Vol. 26, 2013, pp. 614–627, http://dx.doi.org/10.1016/j.jpl.2012.12.004.
[46] Basta C., Sitting risky facilities: probabilism, determinism and beyond, “Planning theory”, Vol. 13 Issue 1, 2014 pp. 44–46.
[47] Ustawa z dnia 23 lipca 2015 r o zmianie ustawy Prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2015 r., poz. 1434).
[48] Projekt rozporządzenia, określającego kryteria ustalania bezpiecznych lokalizacji zakładów o dużym lub zwiększonym ryzyku wystąpieniu poważnej awarii przemysłowej.
[49] Projekt ustawy o zmianie ustawy Prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw. Komentarz. [dok. elektr.] https://www.premier.gov.pl/wydarzenia/aktualności [dostęp: wrzesień 2015].
[50] Rewers W., Informacja o stanie bezpieczeństwa i ratownictwa miasta Poznania i powiatu poznańskiego za rok 2011, Komenda Miejska Państwowej Straży Pożarnej w Poznaniu, Poznań 2012.
[51] Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Poznania. Aktualizacja z 2012 r., Poznań 2014, [dok. elektr.] http://www.mpu.poznan [dostęp: marzec 2014].
[52] Prognoza oddziaływania na środowisko do aktualizacji studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Poznania z 2012 r., Poznań 2014, [dok. elektr.] http://www.mpu.poznan [dostęp: marzec 2014].
[53] Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego obszaru „Malta”, Poznań, 2002, [dok. elektr.] http://www.mpu.poznan [dostęp: marzec 2014].
[54] Prognoza oddziaływania na środowisko do miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obszaru „Malta”, Poznań, 2000.
[55] Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego obszaru „Janikowo 1”, Poznań, 2008 [dok. elektr.] http://www.mpu.poznan [dostęp: marzec 2014].
[56] Prognoza oddziaływania na środowisko do miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obszaru „Janikowo 1”, Poznań, 2008.
[57] Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego obszaru „Naramowice – ul. Karpia”, Poznań 2009, [dok. elektr.] http://www.mpu.poznan [dostęp marzec 2014].
[58] Prognoza oddziaływania na środowisko do miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obszaru „Naramowice ul. Karpia”, Poznań 2008.

Uwagi

Artykuł został opracowany w ramach pracy statutowej w Katedrze Ochrony i Kształtowania Środowiska na Wydziale Inżynierii Środowiska Politechniki Warszawskiej.

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-3c6697b8-edc9-4b43-b52b-3c0a1eff55f7