Rezydencja w Radzyniu Podlaskim jako miejsce kształtujące wyobraźnię architektoniczną Stanisława Kostki Potockiego. Przyczynek do źródeł architektury klasycyzmu w Polsce

• Autorzy: Dziubecki T.

Warianty tytułu

EN

The palace in Radzyn Podlaski as location creating architectural imagination of Stanislaw Kostka Potocki. Contribution to the origins of the architecture of Classicism in Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Artykuł analizuje architekturę jednego z najznakomitszych pałaców polskich wieku XVIII, wzniesionego przez Jakuba Fon¬tanę dla Eustachego i Marianny Potockich w Radzyniu Podlaskim. Wśród ich synów wyróżnił się Stanisław Kostka, wybitny przedstawiciel epoki Oświecenia, mecenas sztuki i architekt amator, który odegrał ważną rolę w dziejach kultury klasycy¬zmu w Polsce. Celem przeprowadzonych analiz jest określenie źródeł inspiracji kształtujących gust artystyczny Stanisława Kostki Potockiego, wychowanego w otoczeniu wyrafinowanych dzieł architektury rodzinnej rezydencji, co pozwala posta¬wić hipotezę, która klasycystyczne fascynacje sztuką antyku odnajduje w kulturze czasów saskich.

EN

The paper analyses the architecture of one of the finest palaces of the 18th Century in Poland, erected by Giovanni Fontana for Eustachy and Marianna Potocki in Radzyń Podlaski. One of their sons was Stanislaw Kostka, an eminent representative of the Enlightement, patron of art, architect-amateur, who played an important role in the history of the Classicism in Po¬land. The main object of the analysis is to establish sources of inspiration for the artistic taste of Stanislaw Kostka Potocki, educated in the middle of fine architecture of his family residence, thus enabling to make a hypothesis that the fascinations in the ancient art of the times of Classicism are rooted in the culture under the reign of the Saxon dynasty in Poland.

Słowa kluczowe

PL

architekt; pałace; klasycyzm; antyk; inspiracje; Potocki

EN

architect; palaces; classicism; inspirations; antique; Potocki

• Wydawca: Oficyna Wydawnicza Politechniki Białostockiej
• Czasopismo: Architecturae et Artibus
• Rocznik: 2013
• Tom: Vol. 5, no. 1
• Strony: 39--49
• Opis fizyczny: Bibliogr. 31 poz., il.

Twórcy

autor

Dziubecki T.

• Wydział Architektury, Politechnika Białostocka, ul. O. Sosnowskiego 11, 15-893 Białystok

Bibliografia

• 1. Bartczakowa A. (1970), Jakub Fontana, architekt warszawski XVIII wieku, Warszawa.
• 2. Białostocki J. (1978), Rokoko: ornament, styl i postawa, [w:] Refleksje i syntezy ze świata sztuki, Warszawa.
• 3. Bober P.P., Rubinstein R. (1986), Renaissance Art¬ists & Antique Sculpture, London.
• 4. Dziubecki T. (2010), Programy symboliczne i funkcje ceremonialne rezydencji magnackich. Puławy-Białystok-Radzyń Podlaski-Lubartów w latach 1730-1760, Warszawa.
• 5. Ellenius A. (1998), Introduction: Visual Representa¬tions of the State as Propaganda and Legitimation, [w:] Iconography, Propaganda and Legitimation, red. A. Ellenius, Oxford.
• 6. Gombin K. (2009), Inicjatywy artystyczne Eustachego Potockiego, Lublin.
• 7. Górska M. (2005), Dwór i familia. Wizerunek magnaterii w dekoracji okazjonalnej XVIII stulecia, [w:] Dwory magnackie w XVIII wieku. Rola i znac¬zenie kulturowe, red. Kostkiewiczowa T., Roćko A., Warszawa.
• 8. Haskell F., Penny N. (1994), Taste and the Antique. The Lure of Classical Sculpture 1500-1900, New Haven-London.
• 9. Honour H. (1972), Neoklasycyzm, Warszawa.
• 10. Karpowicz M. (1970), Sztuka oświeconego sarmatyzmu. Antykizacja i klasycyzacja w środowisku warszawskim czasów Jana III, Warszawa.
• 11. Karpowicz M. (1986), Piękne nieznajome z Saskiego Ogrodu, [w:] idem, Piękne nieznajome. Warszawskie zabytki XVII i XVIII wieku, Warszawa.
• 12. Karpowicz M. (1994), Sztuki polskiej drogi dziwne, Bydgoszcz.
• 13. Kowalik J. (2001), Maria z Kątskich Potocka (ok. 1720-1668). Przyczynek do życia kulturalnego w Radzyniu w II połowie XVIII wieku, „Radzyński Rocznik Humanistyczny”, t. I.
• 14. Lutostańska A. (1977), Pałac w Radzyniu Podlaskim. Etapy kształtowania się rezydencji na tle rozwoju przestrzennego miasta, „Kwartalnik Architektury i Urbanistyki”, t. XXII, 1977, z. 3.
• 15. Mikocki T. (1997), Zgodna, pobożna, płodna, skromna, piękna... Propaganda cnót żeńskich w sztuce rzymskiej, Wrocław.
• 16. Milovanovic N. (2005), Les Grands Appartements de Versailles sous Louis XIV. Catalogue des decors peints, Musee National des chateaux de Versailles et de Trianon, Paris.
• 17. Osiński A. (1806), Słownik mitologiczny, z Przyłączeniem Obrazo-pismu (Jconologia), t. I, Warszawa.
• 18. Osiński A. (1808), Słownik mitologiczny, z Przyłączeniem Obrazo-pismu (Jconologia), t. II-III, Warszawa.
• 19. Owidiusz (2008), Fasti. Kalendarz poetycki, przełożyła i oprac. E. Wesołowska, Wrocław-Warszawa-Kraków.
• 20. Pauzaniasz (1989), U stóp boga Apollona. Z Pauzaniasza Wędrówki po Helladzie, księgi VIII, IX, X, przełożyli z j. greckiego J. Niemirska-Pliszczyńska (księga VIII) i H. Podbielski (księga IX, X), oprac. H. Podbielski, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź.
• 21. Polanowska J. (2005), Architekci na dworze Stanisława Kostki Potockiego (do 1792 roku), [w:] Dwory magnackie w XVIII wieku. Rola i znaczenie kulturowe, red. T. Kostkiewiczowa, A. Roćko, Warszawa.
• 22. Polanowska J. (2009), Stanisław Kostka Potocki (1755-1821). Twórczość architekta amatora, przedstawiciela neoklasycyzmu i nurtu picturesque, Warszawa.
• 23. Rabowicz E., Stok P. (1966-67), Kątski Jan Stanisław h. Brochwicz, Polski Słownik Biograficzny, t. XII, 1966-1967.
• 24. Ripa C. (2002), Iconologia, przełożył I. Kania, Kraków.
• 25. Rudnicka J. (1996), Maria z Kątskich Potocka jako tłumaczka Moliera, [w:] Między barokiem a oświeceniem. Nowe spojrzenie na czasy saskie, red. K. Stasiewicz i S. Achremczyk, Olsztyn.
• 26. Sarbiewski M.K. (1972), Dii gentium. Bogowie pogan, przekład K. Sławecka, Wrocław-Warszawa-Kraków-Poznań.
• 27. Scamozzi V. (1714), Dell’idea della Architectura Universale, Venezia.
• 28. Scott K. (1995), The Rococo Interior. Decoration and Social Spaces in Early Eighteenth-Century Par¬is, New Haven-London.
• 29. Szafrańska M. (1998), Ogrody humanistów, [w:] Ogród. Forma-Symbol-Marzenie, Katalog wystawy 18.12.1998 – 28.02.1999 na Zamku Królewskim w Warszawie, red. M. Szafrańska, Warszawa.
• 30. Witruwiusz (1978), Dziesięć ksiąg o architekturze, księga pierwsza, [w:] Myśliciele, kronikarze i artyści o sztuce, oprac. J. Białostocki, Warszawa.
• 31. Zadrożny T. (2005), Starotestamentowa geneza relacji między twórcami kaplicy Zygmuntowskiej – królem i Berreccim, „Biuletyn Historii Sztuki”, t. LXVII, 2005, z. 1-2.