Chlorowane parafiny: właściwości, produkcja, występowanie oraz znormalizowane metody oznaczania w wyrobach skórzanych

• Autorzy: Świetlik Ryszard , Żarłok Jan

Identyfikatory

DOI

10.1510.15199/60.2023.5.2199/60.2023.5.2

Warianty tytułu

EN

Chlorinated paraffins: properties, production, occurrence and standardized methods of their determination in leather products

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Korzystne właściwości chlorowanych parafin¹ (chlorinated paraffins, CPs) przyczyniły się do szerokiego wykorzystania tych substancji w wielu gałęziach przemysłu, głównie przetwórczego. CP są składnikiem płynów używanych do obróbki metali, specjalistycznych smarów, materiałów otrzymywanych z przetwarzania polichlorku winylu oraz innych tworzyw sztucznych i gumy. Dodawane są również do farb, lakierów, klejów, szczeliw oraz do materiałów włókienniczych. Chloroparafiny są także ważnym składnikiem preparatów natłuszczających wykorzystywanych na etapie wykańczania kąpielowego w procesie wyprawy skóry. Poza korzystnym wpływem na właściwości użytkowe wielu materiałów chloroparafiny, zwłaszcza o stosunkowo krótkich łańcuchach węglowych, wykazują negatywny wpływ na zdrowie ludzi oraz są źródłem zagrożeń dla ekosystemów wód powierzchniowych. W pracy poza zaprezentowaniem właściwości CP, zobrazowaniem skali ich produkcji, regulacji prawnych ograniczających ich rozpowszechnienie, zwrócono szczególną uwagę na działania podejmowane dla obniżenia zawartości CP w wyrobach skórzanych oraz najnowsze znormalizowane metody oznaczania tych substancji w próbkach skóry wyprawionej. Rozpowszechnienie tych znormalizowanych procedur analitycznych może przyczynić się do likwidacji luki informacyjnej dotyczącej zawartości CP w wyrobach skórzanych dostępnych na krajowym rynku i tym samym poprawy poczucia bezpieczeństwa chemicznego ich użytkowników.

EN

The beneficial properties of chloroparaffins have contributed to their wide use in many industries, mainly the processing industry. CPs are a component of metalworking fluids, speciality lubricants and materials obtained from the processing of polyvinyl chloride and other plastics and rubber. They are also added to paints, varnishes, adhesives, sealants and textiles. Chloroparaffins are also an important component of fatliquoring agents used at the bath-finishing stage in leather processing. In addition to the beneficial effect on the functional properties of many materials, CPs, especially those with relatively short carbon chains, have a negative impact on human health and can be a source of threats to surface water ecosystems. In the paper, apart from presenting the properties of CPs, illustrating the scale of their production and legal regulations limiting their dissemination, special attention was paid to the actions taken to reduce the content of CPs in leather products and the latest standardized methods of determining these substances in leather samples. The dissemination of the standardized analytical procedures may contribute to the elimination of the information gap regarding the CPs content in leather goods available on the domestic market and thus to increased chemical security of their users.

Słowa kluczowe

PL

chlorowane parafiny; chlorowane alkany C10-13; SCCP; krótkołańcuchowe chlorowane parafiny; chlorowane alkany C14-17; MCCP; średniołańcuchowe chlorowane parafiny; skóra wyprawiona; wyroby skórzane; znormalizowane metody oznaczania

EN

chlorinated paraffins; SCCPs; short-chain chlorinated paraffins; MCCPs; medium-chain chlorinated paraffins; LCCPs; long-chain chlorinated paraffins; leather; leather goods; standardized determination methods

• Wydawca: Wydawnictwo SIGMA-NOT
• Czasopismo: Przegląd Włókienniczy - Włókno, Odzież, Skóra
• Rocznik: 2023
• Tom: nr 5
• Strony: 20--27
• Opis fizyczny: Bibliogr. 34 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Świetlik Ryszard

• Uniwersytet Radomski im. Kazimierza Pułaskiego, Wydział Inżynierii Chemicznej i Towaroznawstwa, Katedra Inżynierii i Chemii Środowiska

autor

Żarłok Jan

• Uniwersytet Radomski im. Kazimierza Pułaskiego, Wydział Inżynierii Chemicznej i Towaroznawstwa, Katedra Inżynierii i Chemii Środowiska

Bibliografia

• [1] Afirm Group. Chemical Information sheet. Chlorinated Paraffins (SCCPs and MCCPs). Version 2.0, March 2021. on-line: https:// afirm-group.com/wp-content/uploads/2021/07/afirm_chlorinated_paraffins_v2.pdf (dostęp 1.07.2023).
• [2] AG AFIRM GROUP. Apparel and Footwear International RSL Management Group, on-line: https://afirm-group.com/afirm-rsl/ (dostęp 11.07.2023).
• [3] Brandsma S.H., M. Brits, Q. R. Groenewoud, M. J. M. van Velzen, P. E. G. Leonards, J. de Boer. 2019. „Chlorinated Paraffins in Car Tires Recycled to Rubber Granulates and Playground Tiles". Environmental Science & Technology 53 (13): 7595-7603.
• [4] Brits M., J. de Boer, E. R. Rohwer, J. de Vos, J. M. Weiss, S. H. Brandsma. 2020. .Short-, medium-, and long-chain chlorinated paraffins in South African indoor dust and cat hair" Chemosphere238:124643.
• [5] Chen Ch., Anna Chen, Faqiang Zhan, Frank Wania, Shaoxuan Zhang, Li Li, Jianguo Liu. 2022. .Global Historical Production, Use, In-Use Stocks, and Emission of Short-, Medium-, and Long-Chain Chlorinated Paraffins". Environmental Science and Technology 56 (12): 7895-7904.
• [6] Convention on Access to Information, Public Participation in Decision-Making and Access To Justice in Environmental Matters done at Aarhus, Denmark, on 25 June 1998. on-line: https://unece.org/DAM/env/pp/documents/cep43e.pdf (dostęp 12.07.2023).
• [7] The Danish Environmental Protection Agency. Survey of short chain and medium chain chlorinated paraffins. Environmental project No. 1614. 2014. on-line: https://www2.mst.dk/ Udgiv/publications/2014/11/978-87-93283-19-0.pdf (dostęp 29.05.2023).
• [8] Decyzja Komisji (UE) 2016/1349 z dnia 5 sierpnia 2016 r. ustalająca kryteria ekologiczne przyznawania oznakowania ekologicznego UE dla obuwia, on-line: https://eur-lex.europa.eu/ legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32016D1349_from=HR (dostęp 8.07.2023).
• [9] ECCO Product Restricted Substances List. Version 10, April 2023. on-line: https://group.ecco.com/en/responsibility/chemicals (dostęp 10.07.2023).
• [10] ECHA. Alkanes, C10-13, chloro, on-line: https://echa.europa.eu/ pl/registration-dossier/-/registered-dossier/11315/2/1 (dostęp 11.03.2023).
• [11] ECHA. Alkanes, C14-17, chloro, on-line: https://echa.europa.eu/pl/registration-dossier/7registered-dossier/15252 (dostęp 11.03.2023).
• [12] ECHA. Paraffin waxes and Hydrocarbon waxes, chloro, on-line: https://echa.europa.eu/pl/registration-dossier/7registered-dossier/14895 (dostęp 11.03.2023).
• [13] Environmental risk assessment: long chain chlorinated paraffins. Science report. Environment Agency, Bristol January 2009. on-line: https://assets.publishing.service.gov.uk/government/ uploads/system/uploads/attachment_data/file/290855/ scho0109bpgr-e-e.pdf (dostęp 29.05.2023).
• [14] European Chemicals Agency ECHA. on-line: https://echa. europa.eu/pl/-/candidate-list-updated-with-eight-hazardous-chemicals (dostęp 11.07.2023).
• [15] Fast Retailing Product Restricted Substances List (PRSL) version 2023. on-line: https://www.fastretailing.com/eng/su-stainability/environment/pdf/FastRetailingManufacturingRestrictedSubstancesList_en.pdf (dostęp 6.07.2023).
• [16] Force Technology Applied Environmental Assessment. Chemical in shoes for children. Final report 01 June 2016. on-line: https://www.verbraucherrat.at/media/pages/news/ archiv-2015-2016/study-chemical-requirements-for-shoes-for-children/8334bb010c-161359375Vchemicalproducts9.pdf (dostęp 15.03.2023).
• [17] Glüge J., Z. Wang, Ch. Bogdal, M. Scheringer, K. Hungerbühler. 2016. "Global production, use, and emission volumes of short--chain chlorinated paraffins - A minimum scenario". Science of the Total Environment 573:1132-1146.
• [18] Guida Y., R. Capella, R. Weber. 2020. „Chlorinated Paraffins in the Technosphere: A Review of Available Information and Data Gaps Demonstrating the Need to Support the Stockholm Convention Implementation". Emerging Contaminants 6:143-154.
• [19] Kalyanaraman Ch., S. B. K. Kanchinadham, L. V. Devi, S. PorseIvam, J. R. Rao. 2012. .Combined Advanced Oxidation Processes and Aerobic Biological Treatment for Synthetic Fatliquor Used in Tanneries". Industrial & Engineering Chemistry Research 51 (50): 16171-16181.
• [20] Lia H. J. Fub, W. Pan, P. Wang, Y. Li, Q. Zhang, Y. Wang, A. Zhang, Y. Liang, G. Jiang. 2018. „Determination of short-chain chlorinated paraffins in multiple matrices of Arctic using gas chromatography-electron capture negative ion-low resolution mass spectrometry". Methods X 5: 939-943.
• [21] McGrath T. J., G. Poma, H. Matsukami, G. Malarvannan, N. Kajiwara, A. Covaci. 2021. „Short- and Medium-Chain Chlorinated Paraffins in Polyvinylchloride and Rubber Consumer Products and Toys Purchased on the Belgian Market" International Journal of Environmental Research and Public Health 18 (3): 1069.
• [22] McGrath T. J., A. Covaci, G. Poma. 2022. .Method validation and comparison of quantification strategies for analysis of chlorinated paraffins in indoor dust by liquid chromatography and high resolution mass spectrometry". Journal of Environmental Exposure Assessment 1: 9.
• [23] Oeko-Tex® Leather Standard. Edition 01.2023. on-line: https:// www.oeko-tex.com/importedmedia/downloadfiles/Leather-Standard.01.2023_en_de.pdf (dostęp 23.07.2023).
• [24] PN-EN ISO 18219-1:2021-12 Skóra wyprawiona. Oznaczanie chlorowanych węglowodorów w skórze wyprawionej. Część 1: Metoda chromatograficzna dla krótkotańcuchowych chlorowanych parafin (SCCPs).
• [25] PN-EN ISO 18219-2:2021-12 Skóra wyprawiona. Oznaczanie chlorowanych węglowodorów w skórze wyprawionej. Część 2: Metoda chromatograficzna dla średniołańcuchowych chlorowanych parafin (MCCPs).
• [26] Reth M., Z. Zencak, M. Oehme. 2005. „New quantification procedure for the analysis of chlorinated paraffins using electron capture negative ionization mass spectrometry". Journal of Chromatography A 1081 (2): 225-231.
• [27] Rey A., N. Blanc, J.C. Cannot, A. Berthod. 2011. „Determination of Short Polychlorinated Alkanes in Leather using Gas Chromatography-Electron Capture Negative Chemie al Ionization Mass Spectrometry". Journal of the American Leather Chemists Association 106 (10): 294-302.
• [28] Risk Reduction Strategy on the Use of Short-Chain Chlorinated Paraffins in Leather Processing. Final Report - December 1997. on-line: https://assets.publishing.service.gov.uk/government/ uploads/system/uploads/attachment_data/file/183244/ sccp_leather_risks.pdf (dostęp: 14.04.2023).
• [29] Rozporządzenie Komisji (UE) 2015/2030 z dnia 13 listopada 2015 r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 850/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady dotyczące trwałych zanieczyszczeń organicznych w odniesieniu do załącznika I. on-line: https:// eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELE-X:32015R2030&from=PT (dostęp 12.07.2023).
• [30] Rozporządzenie (WE) NR 166/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 stycznia 2006 r. w sprawie ustanowienia Europejskiego Rejestru Uwalniania i Transferu Zanieczyszczeń i zmieniające dyrektywę Rady 91/689/EWG i 96/61/WE. on-line: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CE-LEX:32006R0166 (dostęp 12.07.2023).
• [31] Stockholm Convention on Persistent Organic Pollutants (POPs). Text and Annexes Revised in 2019. United Nations Environment Programme (UNEP). on-line: https://chm.pops.int/theconven-tion/overview/textoftheconvention/tabid/2232/default.aspx (dostęp 12.07.2023).
• [32] Toksyczne związki wykryte w ozdobach choinkowych. Producenci nie informują o tym konsumentów. 2019. Gospodarka odpadami. Odpady.net.pl. on-line: https://odpady. net.pl/2019/12/13/toksyczne-zwiazki-wykryte-w-ozdobach-choinkowych-producenci-nie-informuja-o-tym-konsumentow/ (dostęp 1.07.2023).
• [33] Wang Ch„ W. Gao, Y. Liang, Y. Wang, G. Jiang. 2018. .Concentrations and congener profiles of chlorinated paraffins in domestic polymeric products in China". Environmental Pollution 238: 326-335.
• [34] Yuan B., V. Brüchert, A. Sobek, C. A. de Wit. 2017. „Temporal Trends of C8-C36 Chlorinated Paraffins in Swedish Coastal Sediment Cores over the Past 80 Years". Environmental Science & Technology 51:14199-14208.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2024).