Wpływ martwicy wapiennej na obszarze wsi Mszana Górna na warunki pozyskiwania wody

• Autorzy: Satora S.

Warianty tytułu

EN

An influence of calcareous tufas on water intake conditions at the Mszana Górna village area

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule przedstawiono wyniki badań związanych z odkryciem nowego stanowiska występowania wśród utworów fliszowych martwicy wapiennej na obszarze okna tektonicznego Mszany i terenie wsi Mszana Górna. Martwica ta znajduje się przy wypływach trzech źródeł skalnych, szczelinowych, zstępujących i wstępujących oznaczonych nr 1, 2 i 6. Zlewne pokrywy martwicy występują w miejscach wypływów wody ze źródeł na powierzchnię terenu oraz wzdłuż rynnowatych zagłębień w powierzchni terenu utworzonych przez odpływające ze źródeł wody. Przeprowadzone w okresie 9.01.1979-31.12.1981 r., stacjonarne badania wydajności źródła nr 1 wykazały zmienność jego wydajności 0,5-4,44 m3·h-1 i samowypływie na rzędnej 494,32 m n.p.m., natomiast źródła nr 2 - 0,19-10,65 m3·h-1 przy samowypływie na rzędnej 499,43 m n.p.m. Źródło nr 6 jest ujęte i obudowane. Prowadzone wieloletnie obserwacje badanego źródliska wskazują na to, że wstrzymany jest obecnie w tym rejonie rozwój martwicy. W opracowaniu przedstawiono również skład mineralny oraz przypuszczalne procesy zachodzące przy tworzeniu się martwicy. Procesy te związane są ze wzbogaconymi w CO2 wodami wgłębnymi, które ługują tutaj z podłoża fliszu węglan wapnia i migrując uskokami ku górze wytrącają go w miejscach wypływów źródeł w postaci martwicy.

EN

In the article were presented research results connected with a discovery of a calcareus tufas new occurrence position among flysh formations at the tectonics window of Mszana and Mszana Górna village area. The tufas is located near three rocky springs outflow, crevice, descending and ascending, signed as nr 1, 2 i 6. A tufas cast caver are situated at water outflow from spring on a ground surface and along guttered hollows on a surface of area that were formed by flown away waters from spring. Stationary research of spring nr 1 procutiveness, that were carried out between 9.01.1979 and 31.12.1981, showed variability of its productiveness from 0,5 to 4,44 m3·h-1 and with selfdischarge on a datum 494,32 m a.s.l., however spring nr 2 - 0,19-10,65 m3·h-1 and with selfdischarge on a datum 499,43 m a.s.l. The spring nr 6 is tapping and cased. A long-term obseravtion of tested spring showed, that a development of tufas is hołd in this area. In this study were also presented minerał composition and presumable processes that occured during a tufas formation. Those processes are connected with CO2-rich groundwaters, that leached in this area from a flysh ground calcium carbonate and during migration to a surface precipitate this compound as a tufas.

Słowa kluczowe

PL

budowa geologiczna; okno tektoniczne; Mszana Dolna; utwory węglanowe; martwica wapienna; źródło

EN

geological structure; tectonic windows; Mszana Dolna; carbonated structures; calcareous tufas; springs

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Inżynierii Rolniczej
• Czasopismo: Inżynieria Rolnicza
• Rocznik: 2002
• Tom: R. 6, nr 3
• Strony: 177--187
• Opis fizyczny: Bibliogr. 7 poz., rys.

Twórcy

autor

Satora S.

• Katedra Zaopatrzenia Osiedli w Wodę i Kanalizacji, Akademia Rolnicza w Krakowie

Bibliografia

• Burtan J., Paul Z., Watycha L. 1978. Objaśnienia do Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski. Arkusz Mszana Górna 1033 1: 50 000. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa.
• Głogowski R., 1998. Charakterystyka sposobu ujęcia wód i warunki alimentacji martwicowego źródliska we fliszu w miejscowości Mszana Górna. Praca magisterska Wydziału Inżynierii Środowiska i Geodezji AR, Kraków.
• Gruszczyński M., Mastella L. 1986. Martwice wapienne na obszarze okna tektonicznego Mszany Dolnej. Annales Societalis Geologorum Poloniae vol. 56, 117-131.
• Kozikowski H., 1972. Metoda selekcji obszarów poszukiwawczych na przykładzie budowy geologicznej okna tektonicznego Mszany Dolnej, Karpaty Środkowe. Geof. Geol. Naft., 11-12; 339-356.
• Leśniak P.M. 1983. Open CO2 underground water system in the West Carpathions. In proceedings of the fourth International Sympozium on water - rock interaction, Misasa, Japan.
• Satora S., Sroczyński J. 1982. Zużycie i potrzeby wodne osiedli wiejskich w aspekcie zasobów wodnych zlewni potoku Mszanka. Praca naukowa ZZOwWiK AR Kraków.
• Satora S., Tylek W. 1992. Źródła w rejonach górskich Polski południowej - zlewnia potoku Mszanka. Gaz, Woda i Technika Sanitarna, nr 9.