Pochodzenie mineralnych wód chlorkowo-sodowych w rejonie Rzeszowa w świetle badań izotopowych(δ18O i δD, δ13C, δ37CL) i chemicznych

• Autorzy: Baran A. , Pelc A. , Chmiel S. , Hałas S.

Warianty tytułu

EN

Origin of saline waters in the vicinity of Rzeszów in light of isotope and (δ18O i δD, δ13C, δ3CL) hydrochemical studies

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

Several decades ago during exploration for additional resources of tap water a saline water deposit (Cl-Na, J, Fe, B type) has been discovered in the area of Rzeszów hospital park. Nowadays this water is exploited for balneological purposes. In the frame-work of this study for the first time the following stable isotopes: (δ¹⁸ i δD, δ¹³C, δ³⁷Cl) and radiocarbon were determined in order to elucidate the origin of water, its mineralization and quality. Oxygen and hydrogen isotope data leads to conclusion that these waters were formed in a warm pre-Pleistocene period or they are mixture of Miocene seawater with Pleistocene infiltration waters. Carbon isotopic composition (b¹³= –8.65‰) of bicarbonate is characteristic for deep pore waters occurring in sedimentary rocks, whereas distinctly positive and negative δ³⁷ Cl value rather excludes origin of chlorine ion from an open sea basin. Absence of radiocarbon (in Rzeszów well) indicates no admixture of recent infiltration waters, hence these waters are well preserved from anthropogenic pollution. This is further confirmed by very low concentration of nitrate.

Słowa kluczowe

PL

wody mineralne; Rzeszów; izotopy trwałe; dwuwęglan; jon chlorkowy; azotany

EN

saline waters; Rzeszów region; water derivation; stable isotopes; bicarbonate; chlorine ion; nitrates

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Przegląd Geologiczny
• Rocznik: 2012
• Tom: Vol. 60, nr 12
• Strony: 657–--664
• Opis fizyczny: Bibliogr. 29 poz., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Baran A.

• Instytut Inżynierii Technicznej, Państwowa Wyższa Szkoła Techniczno-Ekonomiczna im. Ks. Bronisława Markiewicza w Jarosławiu, ul. Czarnieckiego 16, 37-500 Jarosław

autor

Pelc A.

• Zakład Spektromerii Mas, Instytut Fizyki, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Pl. M. Curie-Skłodowskiej 1, 20-031 Lublin

autor

Chmiel S.

• Zakład Hydrologii, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Al. Kraśnicka 2d, 20-718 Lublin

autor

Hałas S.

• Zakład Spektromerii Mas, Instytut Fizyki, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Pl. M. Curie-Skłodowskiej 1, 20-031 Lublin

Bibliografia

• 1. BARAN A. & HAŁAS S. 2011 - Badania izotopowe wód mineralnych Iwonicza-Zdroju i Lubatówki. Biul. Państw. Inst. Geol., 444: 5-14.
• 2. BIELENDA A. 2010 - Historia źródła solanki i kaskady solankowej w Sołonce. Urząd Gminy Lubenia ([e-mail]).
• 3. COLLINS A.G. 1975 - Geochemistry of oil field waters. Developments in Petroleum Science, 1, American Elsevier Publishing Comp., New York, s. 496.
• 4. COPLEN T.B. & HANSHOW B.B. 1973 - Ultrafiltration by a compacted clay membrane. Oxygen and hydrogen isotope fractionation. Geochim. Cosmochim. Acta, 37: 2295-2310.
• 5. CRAIG H. 1961 - Isotopic variations in meteoric waters. Science, 133: 1702-1703.
• 6. DOWGIAŁŁO J. 1969 - Występowanie wód leczniczych w Polsce. [W:] Dowgiałło J. i in. (red.) Geologia surowców balneologicznych. Wyd. Geologiczne, Warszawa: 143-211.
• 7. DOWGIAŁŁO J. 1971 - Studium genezy wód zmineralizowanych w utworach mezozoicznych Polski Północnej. Biul. Geol. UW, 13: 133-218.
• 8. DOWGIAŁŁO J. 1980 - Poligenetyczny model karpackich wód chlorkowych i niektóre jego konsekwencje. Współczesne problemy hydrogeologii regionalnej, Jachranka k. Tom konferencyjny. Warszawy: 275-290.
• 9. DOWGIAŁŁO J. & SŁAWIŃSKI A. 1979 - Remarks on the origin of saline ground waters at Rabka (West Carpathians). [W:] Słowańska B.& Pakulska Z. (red.) Hydrogeochemistry of Mineralized Waters. Proceedings of the IAH Conference of Cieplice Spa (Poland) 1978. Instytut Geologiczny, Warszawa: 195-203.
• 10. EGGENKAMP H.G.M. 1994 - S37Cl, The geochemistry of chlorine isotopes, PhD Thesis University of Utrecht, s. 151.
• 11. FLEISCHER E., GOLDBERG M., GAT J.R. & MAGARITZ M. 1977 - Isotopic composition offormation waters from deep drillings in southern Israel. Geochim. Cosmochim. Acta, 41: 511-525.
• 12. GORCZYCA G. & KRAWCZYK J. 2002 - Mapa hydrogeologiczna Polski, 1: 50 000, ark. Głogów Małopolski. Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
• 13. HAŁAS S. & PELC A. 2008 - Spektrometr mas do analizy izotopowej. Patent nr 211908 z dn. 08.05.2012.
• 14. HAŁAS S. & PELC A. 2009 - New isotope ratio mass spectrometric method of precise <5³⁷
• 15. KISŁY J. 1987 - Dokumentacja hydrogeologiczna w kat. „B” zasobów wody podziemnej dla Szpitala Miejskiego w Rzeszowie, 1987. Rzeszowskie Przedsiębiorstwo Produkcji Kruszywa i Usług Geologicznych „Kruszgeo”, Rzeszów.
• 16. KŁOS S. 2010 - Żupa solna, Echo Rzeszowa. Miesięcznik Towarzystwa Przyjaciół Rzeszowa, nr 10 (178): 12.
• 17. KONDRACKI J. 1998 - Geografia regionalna Polski, PWN. Warszawa, s. 444.
• 18. LEWKIEWICZ-MAŁYSA A. & ROSZCZYNIALSKA K. 2007 - Duża analiza fizykochemiczna wody mineralnej z odwiertu „Rzeszów S-II” w Rzeszowie. Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Wiertnictwa, Nafty i Gazu, Kraków, s. 5. Maszynopis archiwalny.
• 19. MACIOSZCZYK A. & DOBRZYŃSKI D. 2002 - Hydrogeochemia strefy aktywnej wymiany wód podziemnych. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, s. 448.
• 20. McCREA J.M. 1950 - On the isotope chemistry of carbonates and a paleotemperature scale. J. Chem. Phys., 18: 849-857.
• 21. NOWICKI Z. (red.) 2007 - Wody podziemne miast wojewódzkich Polski. Informator Państwowej Służby Hydrologicznej. Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa, s. 280.
• 22. OSZCZYPKO N. 1996 - Mioceńska dynamika polskiej części zapadliska przedkarpackiego. Prz. Geol., 44 (10): 1007-1018.
• 23. OSZCZYPKO N. & ZUBER A. 2002 - Geological and isotopic evidence ofdiagenetic waters in the Polish Flysch Carpathians. Geol. Car- path., 53(4): 1-13.
• 24. PACZYŃSKI B. & SADURSKI A. (red.) 2007 - Hydrogeologia regionalna Polski tom II, Charakterystyka hydrogeologiczna regionów wodnych. Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa, s. 210.
• 25. Państwowy Zakład Higieny, Instytut Naukowo-Badawczy 2002 - Wyniki analizy fizyko-chemicznej wody „Żupa solna” wykonane na zlecenie Urzędu Gminy Lubenia, Poznań.
• 26. POROWSKI A. 2001 - Chemical composition and origin of ionic ratios in the Iwonicz anticline mineralized groundwaters (Polish Outer Carpathians). Ann. Soc. Geol. Pol., 71: 125-134.
• 27. POROWSKI A. 2006 - Origin ofmineralized waters in the Central Carpathian Synclinorium SE Poland. Studia Geol. Pol., 125: 5-67.
• 28. WOIŃSKI J. 1994 - Mapa geologiczna Polski, 1 : 200 000, ark. Rzeszów. Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
• 29. ZUBER A. (red.) 2007 - Metody znacznikowe w badaniach hydrogeologicznych. Poradnik metodyczny. Oficyna wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław, s. 402.
• 30. ZUBER A. & GRABCZAK J. 1985 - Pochodzenie niektórych wód mineralnych Polski południowej w świetle dotychczasowych badań izotopowych. Aktualne problemy hydrogeologii. Tom konferencyjny. Wydawnictwo AGH Kraków: 135-138.