Akrylan 2-etyloheksylu

• Autorzy: Starek A.
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Akrylan 2-etyloheksylu (2-EHA) jest bezbarwną cieczą o charakterystycznym, przyjemnym zapachu, stosowaną jako komponent w klejach przylepcowych i farbach lateksowych oraz jako monomer do produkcji polimerów i kopolimerów. Produkcja tego związku ma charakter wielkotonażowy. Według danych Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Bydgoszczy w 2007 r. nie zanotowano przekroczeń wartości NDS (35 mg/m3) tego związku na stanowiskach pracy w przedsiębiorstwach objętych nadzorem Państwowej Inspekcji Sanitarnej. U ludzi narażenie na pary akrylanu 2-etyloheksylu może powodować: kaszel, ból gardła, zmiany w błonach śluzowych i zmiany skórne. Ze względu na ostre działanie toksyczne związku na zwierzęta związek ten lokuje się poza kategoriami 1-4. W warunkach powtarzanego narażenia dermalnego akrylan 2-etyloheksylu wywoływał zmiany skórne, których częstość występowania i nasilenie zależały od wielkości dawki. W warunkach narażenia drogą oddechową na akrylan 2-etyloheksylu obserwowano podrażnienie górnych dróg oddechowych oraz zmiany układowe, zwłaszcza w wątrobie. Nie wykazano działania mutagennego i genotoksycznego związku. Istnieje niewystarczający dowód na podstawie wyników badań ludzi i ograniczony dowód na podstawie wyników badań zwierząt na rakotwórcze działanie akrylanu 2-etyloheksylu. Nie ma danych dotyczących działania embriotoksycznego, fetotoksycznego i teratogennego akrylanu 2-etyloheksylu. Podstawą wartości NDS akrylanu 2-etyloheksylu są wyniki badań na szczurach narażanych podprzewlekle. Za skutki krytyczne narażenia na akrylan 2-etyloheksylu przyjęto zmiany zwyrodnieniowe w nabłonku węchowym nosa, dla których wartość NOAEL określono na poziomie 76,5 mg/m3, a także takie zmiany układowe, jak: spadek masy ciała, stężenia białka całkowitego i glukozy we krwi oraz wzrost aktywności aminotransferazy asparaginowej i fosfatazy zasadowej w surowicy. W przypadku zmian układowych wartość NOAEL akrylanu 2-etyloheksylu wynosi 229,5 mg/m3. Jeśli przyjmiemy wartości NOAEL w przypadku zmian w nabłonku węchowym nosa i odpowiednich współczynników niepewności o łącznej wartości 2, to obliczona wartość NDS akrylanu 2-etyloheksylu będzie wynosiła 38,3 mg/m3. Zaproponowano pozostawienie dotychczasowej wartości NDS związku na poziomie 35 mg/m3 i zmniejszenie wartości NDSCh ze 100 do 70 mg/m3. Zaproponowano także oznakowanie związku literami: „I”– substancja o działaniu drażniącym oraz „A”– substancja o działaniu uczulającym.

EN

2-Ethylhexyl acrylate (2-EHA), an ester monomer of acrylic acid, has worldwide use as a chemical intermediate in the manufacture of various polymeric materials, including adhesives and polymer dispersions. Exposure to 2-EHA is usually limited to the industrial workplace, with skin contact the major route of exposure. In the workplace, closed systems for its manufacture, transportation and use, normally limit exposure to 2-EHA. Results of animal studies revealed that(2-EHA is a chemical of relatively low toxicity. This chemical has sensitizing activity in the contact with skin and respiratory tract. Its irritating effect to the respiratory system and skin in humans and animals were observed. 2-EHA has shown neither mutagenic and genotoxic effects. There has been no evidence of its influence on fertility either. There is inadequate evidence in humans and limited evidence in vexperimental animals for the carcinogenicity of 2-EHA. The International Agency for Research on Cancer (IARC) has categorized 2-EHA as Group 3. The recommended maximum admissible concentration (MAC) for 2-EHA of 35 mg/m3 is based on the NOAEL value (76,5 mg/m3) derived from 3 months experiment on rats, and relevant uncertainty factors (2). Degenerative alterations in the olfactory epithelium are the critical effects of this chemical. STEL value at 70 mg/m3 has been proposed. Moreover, “I” (irritating) and “A” (allergenic) notations are recommended.

Słowa kluczowe

PL

akrylan 2-etyloheksylu; związek drażniący; czynnik uczulający; NDS

EN

2-ethylhexyl acrylate; irritating compound; sensitizer; MAC

• Wydawca: Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
• Rocznik: 2012
• Tom: Nr 1 (71)
• Strony: 13--26
• Opis fizyczny: Bibliogr. 36 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Starek A.

• Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego 30-688 Kraków ul. Medyczna 9

Bibliografia

• 1.BASF AG (1989) Bericht – Inhalationstoxizität von 2-Ethylhexylacrylat als Dampf an Ratten (3-Monate Versuch), Projekt-Nr. 50I081/8502, Abteilung Toxikologie, BASF AG, Ludwigshafen, unveröffentlicht. [cyt. za MAK 2007].
• 2.CHRIS, Chemical Hazard Response Information System (2009). 2-Ethylhexylacrylate [http://csi. micromedex.com/assm.asp?CHEAI].
• 3.Cikrt M., Vodička P., Sapota A., Gut I., Stiborová A., Kopecký J. (1986) Biliary excretion and organ distribution of 14C radioactivity after 14C-2- ethylhexyl acrylate administration in rats. J. Hyg. Epidemiol. Microbiol. 30(4), 365–370.
• 4.Cifone M.A., Myhr B.C. (1984) Mutagenicity evaluation of 2-ethylhexyl acrylkate in the mouse lymphoma forward mutation assay. Report 81RC-152, Toxicology Department, Rohm and Haas Company, Spring House, Pennsylvania [cyt. za Lewis 1996].
• 5.Daecke C., Schaller J., Goos M. (1994) Acrylates as potent allergens in occupational and domestic exposures. Contact Dermat. 30, 190–191.
• 6.Dearfield K.L., Millis C.S., Harrington-Brock K., Doerr C.L., Moore M.M. (1989) Analysis of the genotoxicity of nine acrylate/methacrylate compounds in L5178Y mouse lymphoma cells. Mutagenesis4(5), 381–393.
• 7.Deisinger P.J., Boatman R.J., Guest D. (1994) Metabolism of 2-ethylhexanol administered orally and dermally to the female Fischer 344 rat. Xenobiotica 24(5), 429–440.
• 8.DePass L.R., Maronpot R.R., Weil C.S. (1985) Dermal oncogenicity bioassays of monofunctional and multifunctional acrylates and acrylate-based oligomers. J. Toxicol. Environ. Health 16, 55–60.
• 9.Delbressine L.P.C., Seutter-Berlage F., Seutter E. (1981) Identification of urinary mercapturic acids formed from acrylate, methacrylate and crotonate in the rat. Xenobiotica 11, 241–247.
• 10.Gage J.C. (1970) The subacute inhalation toxicity of 109 industrial chemicals. Br. Ind. Med. 27, 1–18.
• 11.Gut I., Vodička P., Cikrt M., Sapota A., Kavan I. (1988) Distribution and elimination of (14C)-2- ethylhexyl acrylate radioactivity in rats. Arch. Toxicol. 62, 346–350.
• 12.HSDB, Hazardous Substances Data Bank (2009). 2-Ethylhexyl acrylate. [http://csi.micromedex.com/assm.asp? HS1121].
• 13.IARC, Monographs on the evaluation of carcinogenic risks to humans (1994). Vol. 60. Some Industrial Chemicals. 2-Ethylhexyl acrylate. Lyon, 475.
• 14.IPCS, CEC, International Programme on Chemical Safety (2003) International Chemical Safety Card on 2-Ethylhexyl acrylate. March 1996
• 15.[http://www.inchem.org/documents/icsc/icsc/eics 0478. htm] as of October 21.
• 16.IUCLID Dataset (2003) 2-Ethylhexyl acrylate 103- 11-7 (2000 CD-ROM edition) [http://ecb.jrc.it/ esis/esis.php] as of November 4.
• 17.Lewis R.J. (1996) Sax’s dangerous properties of industrial materials. 9th ed., vol. 1-3. New York, Van Nostrand Reinhold 59.
• 18.Łomonowa G.V. (1982) Materiały k obosnovaniju PDK 2-etilgeksilakrilata v vozduhe rabočej zony. Gig. Truda 9, 52–54.
• 19.MAK (2007) 2-Ethylhexylacrylat. MAK, 42. Lieferung.
• 20.Mellert W., Kühborth B., Gembardt C., Munk R. (1994) 2-Year carcinogenicity study in the male
• 21.NMRI mouse with 2-ethylhexyl acrylate by epicutaneous administration. Food Chem. Toxicol. 32(3), 233–237.
• 22.Moore M.M., Parker L., Huston J., Harrington- Brock K., Dearfield K.L. (1991) Comparison of mutagenicity results for nine compounds evaluated at the hgprt locus in the standard and suspension CHO assays. Mutagenesis 6(1), 77–85.
• 23.Parker D., Turk J.L. (1983) Contact sensitivity to acrylate compounds in guinea pigs. Contact Dermat. 9, 55–60.
• 24.Patty’s Industrial Hygene and Toxicology (1981- 1982) [Red.] G.D. Clayton, F.E. Clayton. Vol. 2A, 2B, 2C: Toxicology. 3rd ed. John & Wiley Sons. New York, p. 2292.
• 25.Patty’s toxicology (2001) [Red.] E. Bingham, B. Cohrssen, C.H. Powell. Vol. 1-9, 5th ed. John Wiley & Sons. New York, V6, 599, 618.
• 26.Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1272/20008 z dnia 16 grudnia 2008. Dz.Urz. UE nr L 353.
• 27.Saillenfait A.M., Bonnet P., Gallissot F., Protois J.C., Peltier A., Fabriès J.F. (1999) Relative developmental toxicities of acrylates in rats following inhalation exposure. Toxicol. Sci. 48, 240–254.
• 28.Sames J.L., McLeod P.L., McCarthy K.L. (1984) 2-Ethylhexyl acrylate in vivo cytogenetic study in mice. Report Number 82 R-085. Rohm and Haas, Philadelphia, PA [cyt. za Mellert i in. 1994].
• 29.Sapota A. (1988) The disposition of [2,3-14C]- methyl and 2,3-14C]-2-ethylhexyl acrylate in male wistar albino rats. Arch. Toxicol. 62, 181–184.
• 30.Scrihner H.E., O’Neill P.J. (1979) 2-Ethylhexyl acrylate – Microbiol mutagen assay. Report Number 79. R-1010. Rohm and Haas. Philadelphia. Pa. [cyt. Za Mellert i in. 1994].
• 31.Silver E.H., Murphy S.D. (1981) Potentiation of acrylate ester toxicity by prior treatment with the carboxylesterase inhibitor triorthotolyl phosphate (TOTP). Toxicol. Appl. Pharmacol. 57, 208–219.
• 32.Torchia D., Giorgini S., Gola M., Francalanci S. (2008) Allergic contact dermatitis from 2-ethylhexyl acrylate contained in a wig-fixing adhesive tape and its ‘incidental’ therapeutic effect on alopecia areata. Contact Dermat. 58, 170–171.
• 33.Vodička P., Gut I., Frantík E. (1990) Effects of inhaled acrylic acid derivatives in rats. Toxicology 65, 209–221.
• 34.Waegemaekers T.H., van der Walle H.B. (1983) The sensitizing potential of 2-ethylhexyl acrylate in the guinea pig. Contact Dermat. 9, 372–376.
• 35.Wenzel-Hartung R.P., Brune H., Klimisch H.J. (1989) Dermal oncogenicity study of 2-ethylhexyl acrylate by epicutaneous application in male C3H/HeJ mice. J. Cancer Res. Clin. Oncol. 115, 543–549.
• 36.Zeiger E., Howarth S., Mortelmans K., Speck W. (1985) Mutagenicity testing of di(2-ethylhexyl)- phthalate and related chemicals in Salmonella. Environ. Mutagen. 7, 213–232.