Identyfikatory
Warianty tytułu
Języki publikacji
Abstrakty
[Wykład noblowski wygłoszony 8 grudnia 2016. John F. Duncan M. Haldane, Department of Physics, Princeton University. Opublikowany w jezyku polskim za zgoda Nobel Foundation ©the Nobel Foundation 2016. Przekład dokonany przy wsparciu finansowym Fundacji Pro-Physica]. Omawiam historię i okoliczności trzech wymienionych w tytule przyznania tej Nagrody Nobla odkryć: topologicznego wzoru „TKNN” dotyczącego całkowitego efektu Halla podanego przez Davida Thoulessa i jego współpracowników, izolatora Cherna, czyli anomalnego kwantowego efektu Halla oraz rolę jaką odegrał on w późniejszym odkryciu topologicznych izolatorów niezmienniczych względem operacji odwrócenia czasu i wreszcie nieoczekiwanego odkrycia topologicznego stanu typu cieczy spinowej kwantowego łańcucha antyferromagnetycznego utworzonego ze spinów S = 1, który stanowił pierwszy przykład topologicznej kwantowej materii. Powiem też, jak te pierwsze odkrycia doprowadziły do powstania niezwykle interesującej i obecnie wyjątkowo aktywnie rozwijanej dziedziny, jaką jest fizyka „topologicznej materii”.
I will describe the history and background of three discoveries cited in this Nobel Prize: he “TKNN” topological formula for the integer quantum Hall effect found by David houless and collaborators, the Chern Insulator or quantum anomalous Hall effect, and its role in the later discovery of time-reversal-invariant topological insulators, and the unexpected topological spin-liquid state of the spin S=1 quantum antiferromagnetic chain, which provided an initial example of topological quantum matter. I will summarize how these early beginnings have led to the exciting, and currently extremely active, field of “topological matter.”
Wydawca
Czasopismo
Rocznik
Tom
Strony
32--45
Opis fizyczny
Bibliogr. 38 poz., rys.
Twórcy
- Department of Physics, Princeton University
tłumacz
Bibliografia
- 1. Affeck, I., T. Kennedy, E. H. Lieb, H. Tasaki (1987), Phys. Rev. Lett. 59, 799.
- 2. Berry, M. V. (1984), Proc. R. Soc. Lond. A 392 (1802), 45.
- 3. Bethe, H. (1931), Z. Phys. 71 (3), 205.
- 4. Botet, R., R. Jullien (1983), Phys. Rev. B 27, 613.
- 5. Buyers, W. J. L., R. M. Morra, R. L. Armstrong, M. J. Hogan, P. Gerlach, K. Hirakawa. (1986), Phys. Rev. Lett. 56, 371.
- 6. Chang, C.-Z., J. Zhang, X. Feng, J. Shen, Z. Zhang, M. Guo, K. Li, Y. Ou, P. Wei, L.-L. Wang, Z.-Q. Ji, Y. Feng, S. Ji, X. Chen, J. Jia, X. Dai, Z. Fang, S.-C. Zhang, K. He, Y. Wang, L. Lu, X.-C. Ma, Q.-K. Xue (2013), Science 340 (6129), 167.
- 7. Chen, X., Z.-C. Gu, Z.-X. Liu, X.-G. Wen (2013), Phys. Rev. B 87, 155114.
- 8. Faddeev, L., L. Takhtajan (1981), Physics Letters A 85 (6), 375.
- 9. Fradkin, E., E. Dagotto, D. Boyanovsky (1986), Phys. Rev. Lett. 57, 2967.
- 10. Fu, L., C. L. Kane, E. J. Mele (2007), Phys. Rev. Lett. 98, 106803.
- 11. Haldane, F. D. M. (1981a), ILL preprint SP81/95, arXiv:1612.00076.
- 12. Haldane, F. D. M. (1981b), Journal of Physics C: Solid State Physics 14 (19), 2585.
- 13. Haldane, F. D. M. (1983a), Phys.Lett. 93A, 464.
- 14. Haldane, F. D. M. (1983b), Phys. Rev. Lett. 50, 1153.
- 15. Haldane, F. D. M. (1988), Phys. Rev. Lett. 61, 2015.
- 16. Haldane, F. D. M., S. Raghu (2008), Phys. Rev. Lett. 100, 013904.
- 17. Halperin, B. I. (1982), Phys. Rev. B 25, 2185.
- 18. Hofstadter, D. R. (1976), Phys. Rev. B 14, 2239.
- 19. Jordan, P., E. Wigner (1928), Z. Phys. 47 (9), 631.
- 20. Kane, C. L., E. J. Mele (2005), Phys. Rev. Lett. 95, 146802.
- 21. Kitaev, A. Y. (2001), Physics-Uspekhi 44 (10S), 131.
- 22. Klitzing, K. v., G. Dorda, M. Pepper(1980), Phys. Rev. Lett. 45, 494.
- 23. Laughlin, R. B. (1981), Phys. Rev. B 23, 5632.
- 24. Li, H., F. D. M. Haldane (2008), Phys. Rev. Lett. 101, 010504.
- 25. Luther, A., I. Peschel (1975), Phys. Rev. B 12, 3908.
- 26. Luttinger, J. M. (1963), Journal of Mathematical Physics 4 (9), 1154.
- 27. Mattis, D. C. M., E. H. Lieb (1965), Journal of Mathematical Physics 6 (2), 304.
- 28. Moore, J. E., L. Balents (2007), Phys. Rev. B 75, 121306.
- 29. Qi,X.-L.,T. L. Hughes, S.-C. Zhang (2008), Phys. Rev. B 78, 195424.
- 30. Roy, R. (2009), Phys. Rev. B 79, 195322.
- 31. Schotte, K. D., U. Schotte (1969), Phys. Rev. 182, 479.
- 32. Semenoò, G. W. (1984), Phys. Rev. Lett. 53, 2449.
- 33. Simon, B. (1983), Phys. Rev. Lett. 51, 2167.
- 34. houless, D. J., M. Kohmoto, M. P. Nightingale, M. den Nijs (1982), Phys. Rev. Lett. 49, 405.
- 35. Tomonaga, S. (1950), Prog. heor. Phys. 5 (4), 544.
- 36. Tsui, D. C., H. L. Stormer, A. C. Gossard (1982), Phys. Rev. Lett. 48, 1559.
- 37. Wan, X., A. M. Turner, A. Vishwanath, S. Y. Savrasov (2011), Phys. Rev. B 83, 205101.
- 38. White, S. R. (1992), Phys. Rev. Lett. 69, 2863.
Uwagi
Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa Nr 461252 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2021).
Typ dokumentu
Bibliografia
Identyfikator YADDA
bwmeta1.element.baztech-3afcd178-165b-4f7b-bca7-604320602991