Kształtowanie się zasobów wodnych gruntów pogórniczych po zakończeniu eksploatacji górniczej

• Autorzy: Stachowski P.

Identyfikatory

DOI

1012912/2081139X.78

Warianty tytułu

EN

The dynamics of water reserves on post mining grounds

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W pracy przedstawiono wyniki badań i obserwacji terenowych prowadzonych na 4 powierzchniach doświadczalnych zlokalizowanych na zwałowisku wewnętrznym odkrywki „Kazimierz”, położonym na Pojezierzu Kujawskim (szerokość 52o20’ N, długość 18o05’E). Wyniki przeprowadzonych badań wykazały, że zmiany uwilgotnienia wierzchnich warstw gruntów pogórniczych kształtowane są przede wszystkim pod wpływem warunków meteorologicznych. Stwierdzono, że największa dynamika zmian zapasów wody występowała w wierzchniej, ornej warstwie tych gruntów, w której następowała wyraźna reakcja uwilgotnienia na opady atmosferyczne. Niekorzystny rozkład opadów w okresie wegetacyjnym 2013 roku, powodował pojawienie się okresowych niedoborów wody roślin uprawianych na gruntach pogórniczych. Najdłużej trwające niedobory wody (63 dni) pojawiły się w profilach, typowych dla uprawy zbóż i wynosiły średnio 12 mm. Przeprowadzone badania pozwalają stwierdzić, że decydując się na rolnicze użytkowanie terenów pogórniczych powinno stosować się rośliny bardziej odporne na okresowe niedobory opadów i korzystające z wody zmagazynowanej w głębszych warstwach gruntów pogórniczych, o głębokim systemie korzeniowym, czego przykładem jest lucerna.

EN

The report shows the results of investigations and analyses on four experimental areas located at the “Kazimierz” quarry (in Pojezierze Kujawskie latitude 52o20’ N, longitude 18o05’ E). The results of the investigations show the dynamics of moisture in the upper layer of post mining grounds are formed under metrological conditions. It shows that the most important dynamic of water retention occurred on the upper cultivated layer of post mining grounds in which there was a moisture reaction to the water precipitation. An unprofitable distribution of precipitation during the vegetation period 2013 caused this water deficit to the plants cultivated on post mining grounds. The longest water deficit (63 days) occurred in profiles typical to crop cultivation (average 12 mm). The results of the investigation confirm that post mining grounds should cultivate plants which are resistant to water deficit and which would benefit from the water reserves in the deeper layers of post mining grounds and which have deep roots system, such as lucerne.

Słowa kluczowe

PL

grunt pogórniczy; zasoby wodne; niedobory wody

EN

post-mining grounds; water resources; water deficiency

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej
• Czasopismo: Inżynieria Ekologiczna
• Rocznik: 2014
• Tom: Nr 40
• Strony: 145--156
• Opis fizyczny: Bibliogr. 18 poz., tab., rys.

Twórcy

autor

Stachowski P.

• Instytut Melioracji, Kształtowania Środowiska i Geodezji, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, ul. Piątkowska 94, 60-649 Poznań

Bibliografia

• 1. Dzieżyc J., Nowak L., Panek L. 1987. Dekadowe wskaźniki potrzeb opadowych roślin uprawnych w Polsce. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln. 314, PWN, Warszawa.
• 2. Gilewska M., Otremba K. 2002. Zmienność przestrzenna wybranych właściwości gruntów pogórniczych. Rocz. AR Poznań. CCCXLII, Melior. Inż. Środ. 23, 83–93.
• 3. Gliniak, Sobczyk 2012. Kierunki rekultywacji obszarów zdegradowanych działalnością Krakowski Zakładów Sodowych „Solvay” Annual Set The Environment Protection Vol. 14, 660–672.
• 4. Kaczmarek Z., Owczarzak W., Mocek A. 2000. Właściwości fizyczne i wodne gleb płowych i czarnych ziem położonych w bezpośrednim sąsiedztwie odkrywki „Kazimierz” KWB „Konin”. Rocz. AR Pozn. CCCXVII, Rolnictwo. 56, 265–276.
• 5. Komisarek J., Kozłowski M. 2008. Zastosowanie modelu symulacyjnego swap do określania uwilgotnienia gleb o opadowo-retencyjnym reżimie wodnym. Soil Science Annual (Roczniki Gleboznawcze), 59 (2), 119–129.
• 6. Kowalik S. 1993. Problemy rekultywacji rolniczej realizowanej przez rolników indywidualnych na terenach pogórniczych KWB „Adamów”. Zesz. Nauk. AGH Kraków, z. 37, Sozologia i Sozotechnika nr 1496, 135–144.
• 7. Lekan Sz., Terelak H. 2000. Wpływ leja depresji hydrologicznej na gleby orne rejonu Bełchatowskiego Okręgu Przemysłowego, Rocz. AR Poznań t. 317, Rol. 56, 285–293.
• 8. Mocek A., Drzymała St., Maszner P. (2000): Geneza, analiza i klasyfikacja gleb. Wyd. AR Poznań.
• 9. Mocek A., Owczarzak W., Kaczmarek Z. 2002. Zmiany zalegania wód gruntowych w glebach otaczających wyrobisko węgla brunatnego „Koźmin”. Rocz. AR Pozn. CCCXLII, Melior. Inż. Środ. 23, 331–342.
• 10. Owczarzak W., Mocek A. 2004. Wpływ opadów atmosferycznych na gospodarkę wodną gleb antropogenicznych przyległych do odkrywek kopalni węgla brunatnego. Zesz. Nauk. Uniwersytetu Zielonogórskiego 131, 276–286.
• 11. Owczarzak W., Mocek A., Rząsa S. 1998. Zdolności retencyjne gleb płowych przyległych do odkrywek węgla brunatnego KWB Konin. Zesz. Probl. Post. Nauk. Roln., 455, 49–55.
• 12. Polska Norma PN-R-04033, 1998. Gleby i utwory mineralne-podział na frakcje i grupy granulometryczne. Wyd. Polski Komitet Normalizacyjny, Warszawa.
• 13. Rząsa S., Owczarzak W., Mocek A. 1999. Problemy odwodnieniowej degradacji gleb uprawnych w rejonach kopalnictwa odkrywkowego na Niżu Środkowopolskim. Wyd. AR Pozn. 394 ss.
• 14. Sarnacka S., Sokołowski W., Lesiak J. 1987. Wpływ głębokiego odwodnienia spowodowanego przez Kopalnie Bełchatów na stosunki wodne gleb. Synteza badań przeprowadzonych w latach 1979–1985. Ser. S,55. Wyd. IUNG Puławy.
• 15. Smedema L., Rycroft D. 1983. Land drainage:planning and desing of agricultural drainge systems. Basford Academic and Educatioral Ltd London, 29–34.
• 16. Szafrański Cz., Stachowski P. 1997. Zmiany zapasów wody w wierzchnich warstwach rekultywowanych rolniczo gruntów pogórniczych. Rocz. AR Pozn. 294, Melior. Inż. Środ., 19, cz.2, 211–221.
• 17. Szafrański Cz., Stachowski P., Kozaczyk P. 2011. Stan aktualny i prognozy poprawy gospodarki wodnej gruntów na terenach pogórniczych. Annual Set The Environment Protection Volume 13, 485–510.
• 18. Zając K. 1994. Zarys metod statystycznych. Państwowe Wyd. Ekonomiczne. Warszawa, 57–60.