Kwestionariusz Postaw wobec Bezpieczeństwa (KPwB) – konstrukcja i charakterystyka psychometryczna

• Autorzy: Znajmiecka-Sikora Marta

Warianty tytułu

EN

Questionnaire of Attitude towards Safety (KPwB) – construction and psychometric validation

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Artykuł prezentuje konstrukcję i badanie wartości psychometrycznej Kwestionariusza Postaw wobec Bezpieczeństwa. Metoda służy do pomiaru postaw wobec bezpieczeństwa, traktowanych jako ogół względnie trwałych dyspozycji do postrzegania i oceniania zasad bezpieczeństwa, emocjonalnego reagowania na nie oraz do zachowywania się w sposób bezpieczny. Zawiera w sobie trzy komponenty: poznawczy (kognitywny), emocjonalnooceniający (afektywny) i behawioralny. Kwestionariusz konstruowano metodą teoretyczną i czynnikową. Z wyjściowej puli 54 twierdzeń, do badań pilotażowych, na podstawie analizy treści i ocen sędziów kompetentnych, zakwalifikowano 18. Analiza właściwości psychometrycznych dokonana została w oparciu o wyniki uzyskane w próbie 1300 osób. Na podstawie uzyskanych danych wyodrębniono trzy czynniki, określono rzetelność i trafność teoretyczną stosując analizę aspektu zbieżnego (zastosowano Kwestionariusz Klimatu Bezpieczeństwa, Kwestionariusz Klimatu Organizacyjnego, Kwestionariusz spostrzegania i podejmowania ryzyka, Skalę Człowiek w Pracy. Przeprowadzona analiza wykazała, że metoda ta charakteryzuje się zadowalającymi, choć zróżnicowanymi parametrami.

EN

The article presents the construction and study of the psychometric validation of the Questionnaire of Attitude towards Safety. The method is used to measure attitudes towards safety, which are treated as relatively permanent dispositions to perceive and assess safety rules, respond to them emotionally and behave safely. It contains three components: cognitive, emotional-assessing (affective) and behavioral. The questionnaire was constructed using the theoretical and factor method. Based on the analysis of the content and assesments of competent judges 18 theorems from initial 54 were qualified for pilot studies. Psychometric analysis is based on the results obtained in a sample of 1,300 people. As a results, three factors were identified. Moreover, reliability and theoretical validity were determined using the analysis of the convergent aspect (Safety Climate Questionnaire, Organizational Climate Questionnaire, Questionnaire of Perception and Risk Taking, Scale of Man at Work). The conducted analysis showed that this method is characterized by satisfactory, though differentiated parameters.

Słowa kluczowe

PL

bezpieczeństwo; charakterystyka psychometryczna; kwestionariusz; badanie; praca; organizacja

EN

safety; psychometric characteristics; questionnaire; research; work; organisation

• Wydawca: Wydawnictwo Politechniki Łódzkiej
• Czasopismo: Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie / Politechnika Łódzka
• Rocznik: 2019
• Tom: z. 72
• Strony: 163--182
• Opis fizyczny: Bibliogr. 42 poz.

Twórcy

autor

Znajmiecka-Sikora Marta

• Wydział Nauk o Wychowaniu Uniwersytet Łódzki

Bibliografia

• [1] Wojciszke B.: Psychologia społeczna. Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2013.
• [2] Wojciszke B.: Postawy i ich zmiana, [w:] Strelau J. (red.) Psychologia. Podręcznik akademicki tom 3. GWP, Gdańsk 2007, ss. 79-106.
• [3] Rybakowski M.: Kształtowanie pożądanych postaw wobec bezpieczeństwa pracy. Problemy Profesjologii, No. 2, 2009, ss. 79-84.
• [4] Nowak S.: Pojęcie postawy w teoriach i stosowanych badaniach społecznych, [w:] Nowak S. (red.) Teorie postaw. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1973, ss. 20-29.
• [5] Szczygielska A.: Czynniki środowiska pracy a poznawczy komponent postawy pracowników wobec bezpieczeństwa pracy, [w:] Doliński D., Maciuszek J., Polczyk R. (red.) Wokół wpływu społecznego. Wydawnictwo UJ, Kraków 2012, ss. 180-198.
• [6] Stasiła-Sieradzka M.: Udział psychologii pracy i organizacji w kreowaniu bezpiecznego środowiska pracy, [w:] Lewandowski J., Znajmiecka-Sikora M. (red.) Współczesne standardy w zakresie zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Możliwości i zagrożenia. Wydawnictwo Politechniki Łódzkiej, Łódź 2012, ss. 138-160.
• [7] Horton P.B., Leslie G.R.: The Sociology of Social Problems. Appleton-Century-Crofts, New York 1970.
• [8] Sztumski J.: Postawy wobec problemów dotyczących ludzi, [w:] Dębowski J. (red.) Bezpieczeństwo i wolność jako kategorie kulturowe i społeczne. Wydawnictwo Akademii Podlaskiej, Siedlce 2004, ss. 140-141.
• [9] Rybakowski M.: Człowiek w sytuacji pracy i jego postawy wobec bezpieczeństwa, [w:] Rybakowski M. (red.) Bezpieczeństwo człowieka. Konteksty i dylematy. Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego, Zielona Góra 2007, ss. 165-176.
• [10] Marody M.: Sens teoretyczny a sens empiryczny pojęcia postawy. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1974.
• [11] Milczarek M.: Sprawozdanie z realizacji 3 etapu zadania badawczego 35/2002/PW-NB, Opracowanie programu uzupełniającego system zarządzania bezpieczeństwem w zakresie kształtowania pozytywnej kultury bezpieczeństwa na przykładzie górnictwa. Warszawa 2004.
• [12] Wołk Z.: Kultura techniczna i kultura pracy wobec problemów bezpieczeństwa pracy, [w:] Rybakowski M. (red.) Bezpieczeństwo człowieka. Konteksty i dylematy. Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego, Zielona Góra 2007, ss. 155-165.
• [13] Siu O.L., Phillips D.R., Leung T.W.: Age differences in safety attitudes and safety performance in Hong Kong construction workers. A Journal of Safety Research. Vol. 34, No. 2, 2003, ss. 199-205. doi: 10.1016/S0022-4375(02)00072-5.
• [14] Donald D.: Center Employee Attiudes and Safety in the Chemical Industry. Journal of Loss Prevention in the Process Industries. Vol. 7, No. 5, 1994, ss. 203-208.
• [15] Monazzam M., Soltanzadeh A.: The Relationship between the Worker's Safety Attitude and the Registered Accidents. Journal of Research in Health Sciences. Vol. 9, No. 1, 2009, ss. 17-20.
• [16] Tomás J.M., Cheyne A., Oliver A.: The relationship between safety attitudes and occupational accidents: The role of safety climate. European Psychologist. Vol. 16, No. 3, 2011, ss. 209-219.
• [17] Januszek H., Sikora J.: Socjologia pracy. Wydawnictwo Akademii Humanistyczno-Ekonomicznej, Poznań 1998.
• [18] Oleński J.: Ekonomika informacji metody. Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2003.
• [19] Znajmiecka-Sikora M.: Ocena kultury bezpieczeństwa w sektorze MIŚP na podstawie badań przedsiębiorstw z regionu łódzkiego, [w:] Juźwicka A., Szymańska K., Walecka A. (red.) Nowe spojrzenie na kulturę organizacyjną. Wydawnictwo Politechniki Łódzkiej, Łódź 2014, ss. 53-62.
• [20] Boczkowska K.: Ocena poziomu kultury bezpieczeństwa w polskich przedsiębiorstwach – wyniki badań, [w:] Juźwicka A., Szymańska K., Walecka A. (red.) Nowe spojrzenie na kulturę organizacyjną. Wydawnictwo Politechniki Łódzkiej, Łódź 2014, ss. 9-19.
• [21] Stasiła-Sieradzka M., Dobrowolska M.: Badanie klimatu bezpieczeństwa pracy jako element benchmarkingu w zarządzaniu bezpieczeństwem w organizacji. Społeczeństwo i edukacja. Vol. 21, No. 2, 2016, ss. 471-487.
• [22] Znajmiecka-Sikora M., Boczkowska K.: Analysis of safety culture on the example of selected Polish production enterprises, [w:] Arezes P.M., Baptista J.S., Barroso M.P., Carneiro P., Cordeiro P., Costa N., Melo R.B., Miguel A.S., Perestrelo G. (red.) Occupational Safety and Hygiene IV. CRC Press, Londyn 2016, ss. 349-352.
• [23] Znajmiecka-Sikora M., Boczkowska K., Niziołek K., Sikora A.: Analiza i ocena stopnia dostosowania łódzkich przedsiębiorstw i kadr BHP do zmian w przepisach i potrzebach rynku. Raport z badań. Wydawnictwo EGO, Łódź 2010.
• [24] Neal A.F., Griffin M.A., Hart P.D.: The Impact of Organizational Climate on Safety Climate and Individual Behavior. Safety Science. Vol. 34, No. 1-3, 2000, ss. 99-109. https://doi.org/10.1016/S0925-7535(00)00008-4.
• [25] Widerszal-Bazyl M.: Ryzyko psychospołeczne w miejscu pracy i jego ograniczenie, [w:] Koradecka D. (red.) Bezpieczeństwo i higiena pracy. CIOP, Warszawa 2008, ss. 87-117.
• [26] Znajmiecka-Sikora M., Boczkowska K.: Behaviour-Based Safety (BBS): program modyfikacji zachowań niebezpiecznych w przedsiębiorstwie. Bezpieczeństwo Pracy: nauka i praktyka. No. 3, 2017, ss. 10-14.
• [27] Leivo A.K.: A field study of the effects of gradually terminated public feedback on housekeeping performance. Journal of Applied Social Psychology. Vol. 31, 2001, ss. 1184-1203.
• [28] Walker M.B.: Changing manual handling behaviour: issues and options. The fundamental design science. Proceedings of the 30th Annual Conference of the Ergonomics Society of Australia, 4-7 December, Sydney, Australia 1994, ss. 100-107.
• [29] Tuncel S., Lotlikar H., SAM Salem S., Daraiseh N.: Effectiveness of behavior based safety interventions to reduce accidents and injuries in workplaces: critical appraisal and meta-analysis. Theoretical Issues in Ergonomics Science. Vol. 7, No. 3, 2006, ss. 191-209.
• [30] Babcock R.A., Sulzer-Azaroff B., Sanderson M., Scibak J.: Increasing nurses’ use of feedback to promote infection-control practices in a head-injury treatment center. Journal of Applied Behavior Analysis. Vol. 25, No. 3, 1992, ss. 621-627. doi: 10.1901/jaba.1992.25-621.
• [31] Gasparski P.: Psychologiczne wyznaczniki gotowości do zapobiegania zagrożeniom. Polska Akademia Nauk, Warszawa 2003.
• [32] Gasparski P.: Diagnoza – dystans – instrumentalność. Psychologiczne wyznaczniki gotowości do zapobiegania zagrożeniom, [w:] Goszczyńska M., Studenski R. (red.) Psychologia zachowań ryzykownych – koncepcje, badania, (1) próba jest duża – doskonała z punktu widzenia możliwości stosowania tej metody praktyka. Wydawnictwo Akademickie „ŻAK”, Warszawa 2006, ss. 46-68.
• [33] Znajmiecka-Sikora M.: Możliwości diagnozy kultury bezpieczeństwa – wstępna analiza własności psychometrycznych narzędzia do pomiaru klimatu bezpieczeństwa. Organizacja i zarządzanie. Zeszyty Naukowe Politechniki Łódzkiej. No. 66, 2016, ss. 65-94.
• [34] Brzeziński J.: Metodologia badań psychologicznych. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006.
• [35] Hornowska E.: Testy psychologiczne. Teoria i praktyka. Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2003.
• [36] Zawadzki B.: Kwestionariusze osobowości. Strategia i procedura stosowania. Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2006.
• [37] Paszkowska A.: Młodzieżowy Kwestionariusz Zainteresowań Zawodowych MŁOKOZZ – podręcznik. Fundacja Realizacji Programów Społecznych, Warszawa 2011.
• [38] Chełpa S.: Walidacja kwestionariusza klimatu organizacyjnego Kolba. Przegląd Psychologiczny. Vol. 36, No. 3, 1993, ss. 379-387.
• [39] Zaleśkiewicz T.: Beyond Risk Seeking and Risk Aversion: Personality and the Dual Nature of Economic Risk Taking. European Journal of Personality. Vol. 15, No. 1, 2001, ss. 105-122.
• [40] Zaleśkiewicz T.: Przyjemność czy konieczność. Psychologia spostrzegania i podejmowania ryzyka. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2005.
• [41] Matczak A., Jaworowska A., Fecenec D., Bitner J.: Człowiek w Pracy. Podręcznik. Polskie Towarzystwo Psychologiczne, Warszawa 2009.
• [42] Comrey A.L., Lee H.B.: A First Course in Factor Analysis (2nd edition). Lawrence Erlbaum Associates, Hillsdale, New Jersey 1992.

Uwagi

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2019).