Białkowe nośniki leków cytostatycznych w terapii antynowotworowej

• Autorzy: Sala Katarzyna , Bańkosz Magdalena

Identyfikatory

DOI

10.15199/28.2023.3.3

Warianty tytułu

EN

Protein carriers of cytostatic drugs in anti-cancer therapy

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Leki cytostatyczne są grupą leków wykorzystywanych do zwalczania chorób nowotworowych. Charakteryzują się toksycznym działaniem względem komórek nowotworowych. Jednakże ich stosowanie wiąże się z występowaniem efektów ubocznych i działań niepożądanych. W celu ograniczenia dystrybucji tych związków w całym organizmie wykorzystywane są systemy kontrolowanego uwalniania leków. W artykule przedstawiono różne białkowe nośniki leków, w tym na bazie albuminy, fibroiny oraz kolagenu. Omówiono ich cechy i możliwości zastosowania w terapii antynowotworowej. Podano również przykłady badań eksperymentalnych i klinicznych, w których wykorzystano nośniki białkowe do dostarczania leków przeciwnowotworowych.

EN

Cytostatic drugs are a group of drugs used to treat cancer. They are characterized by toxic effects against cancer cells. However, their use is associated with side effects and adverse reactions. In order to limit the distribution of these compounds throughout the body, controlled drug release systems are used. The article presents various protein-based drug carriers, including those based on albumin, fibroin and collagen. Their properties and potential applications in anticancer therapy are discussed. Experimental and clinical examples are also given, in which protein carriers have been used for the delivery of anticancer drugs.

Słowa kluczowe

PL

nośniki leków; białka; albumina; fibroina; kolagen

EN

drug carriers; proteins; albumin; fibroin; collagen

• Wydawca: Wydawnictwo SIGMA-NOT
• Czasopismo: Inżynieria Materiałowa
• Rocznik: 2023
• Tom: Vol. 44, nr 3
• Strony: 16--21
• Opis fizyczny: Bibliogr. 36 poz., rys.

Twórcy

autor

Sala Katarzyna

• Katedra Inżynierii Materiałowej, Wydział Inżynierii Materiałowej i Fizyki, Politechnika Krakowska

autor

Bańkosz Magdalena

• Katedra Inżynierii Materiałowej, Wydział Inżynierii Materiałowej i Fizyki, Politechnika Krakowska

• https://orcid.org/0000-0002-8016-7104

Bibliografia

• [1] Kowalczuk K., Krajewska-Kułak E., Cybulski M.: Wybrane choroby cywilizacyjne XXI wieku, Tom III, Białystok (2017).
• [2] Krajowy Rejestr Nowotworów, https://onkologia.org.pl/pl, dostęp 14.04.2023 r.
• [3] Nardo P.D., Lisanti C., Garutti M., Buriolla S., Alberti M., Mazzeo R., Puglisi F.: Chemotherapy in patients with early breast cancer: clinical overview and management of long-term side effects. Expert Opin. Drug Saf. 21 (11) (2022) 1341-1355.
• [4] Hauner K., Maisch P., Retz M.: Side effects of chemotherapy. Urologe A 56 (4) (2017) 472-479.
• [5] Palikova M., Mareš J., Jirasek J.: Characteristics of leukocytes and thrombocytes of selected sturgeon species from intensive breeding. Acta Vet. 68 (1999) 259-264.
• [6] Popelo Y.V., Tkachenko P.I., Lokhmatova N.M.: Periodontal response to cytostatic drugs in children. Wiad. Lek. 74 (6) (2021) 1322-1325.
• [7] Lancharro P.M., Castro-Acuna Iglesias N.D., Gonzalez-Barcala F.J., Gonzalez J.D.M.: Evidence of exposure to cytostatic drugs in healthcare staff: a review of recent literature. Farm Hos. 40 (6) (2016) 604-621.
• [8] Pekatrik V., Gumulec J., Masarik M., Kizek R., Adam V.: Prostate cancer, miRNAs, metallothioneins and resistance to cytostatic drugs. Curr. Med. Chem. 20 (4) (2013) 534-544.
• [9] Sultana A., Zare M., Thomas V., Kumar T.S., Ramakrishna S.: Nano-based drug delivery systems. Conventional drug delivery routes, recent developments and future prospects. Medicine in Drug Discovery 15 (2022) 100134.
• [10] Adepu S., Ramakrishna S.: Controlled drug delivery systems. Current status and future directions. Molecules 26 (19) (2021) 5905.
• [11] Bhattacharya S., Rodriques P., Prajapti B.: Introductory chapter. Advanced drug delivery systems. W Advanced drug delivery systems (2023) 109337.
• [12] Sosińska-Mielcarek K., Jassem J.: Przeciwciała monoklonalne w leczeniu nowotworów litych. Onkologia w Praktyce Klinicznej 1 (4) (2005) 225-232.
• [13] Gotwals P., Cameron S., Cipolletta D., Cremasco V., Crystal A., Hewes B., Mueller B., Quaraiono S., Sabatos-Peyton C., Petruzzelli L., Engleman J.A., Dranoff G.: Prospects for combining targeted and conventional cancer therapy with immunotherapy. Nat. Rev. Cancer 17 (5) (2017) 286-301.
• [14] Bakshi H., Nagpal M., Singh M., Dhingra G.A., Aggarwal G.: Treatment of psoriasis. A comprehensive review of entire therapies. Curr. Drug Saf. 15 (2) (2020) 82-104.
• [15] Meissner J.M., Toporkiewicz M., Matusewicz L., Machnicka B.: Liposomy jako niewirusowe systemy dostarczania leków genetycznych. Postępy Hig. Med. Dosw. 70 (2016) 200-209.
• [16] Szymańska E., Winnicka K.: Mikrosfery – nowoczesna postać leku do oczu o kontrolowanym uwalnianiu. Farmacja Polska 65 (5) (2009) 378-386.
• [17] Błaszczak-Świątkiewicz K., Olszewska P., Mikiciuk-Olasik E.: Zastosowanie nanocząstek w leczeniu i diagnostyce nowotworów. Journal of Oncology 63 (4) (2013) 320-330.
• [18] Lei C., Liu X.R., Chen Q.B., Li Y., Zhou J.L., Zhou L.Y., Zou T.: Hyaluronic acid and albumin-based nanoparticles for drug delivery. J. Control. Release 331 (2021) 416-433.
• [19] Zhu Y.-S., Tang K., Lv J.: Peptide-drug conjugate-based novel molecular drug delivery system in cancer. TIPS 42 (10) (2021) 857-869.
• [20] Subhan M.A., Torchilin V.P.: Efficient nanocarriers of siRNA therapeutics for cancer treatment. Translational Research 214 (2019) 62-91.
• [21] Jain A., Jain A., Gulbake A., Shilpi S., Hurkat P., Jain S.K.: Peptide and protein delivery using new drug delivery systems. Crit. Rev. Ther. Drug Carrier Syst. 30 (4) (2013) 293-329.
• [22] Bemhardt P.V., Caldwell L.M., Chaston T.B., Chin P., Richardson D.R.: Cytotoxic iron chelators. Characterization of the structure, solution chemistry and redox activity of ligands and iron complexes of the di-2-pyridyl ketone isonicotinoyl hydrazone (HPKIH) analogues. J. Biol. Inorg. Chem. 8 (8) (2003) 866-880.
• [23] Aljabali A., Rezigue M., Alsharedeh E.H., Obeid M.A., Mishra V., Serrano-Aroca A., Tambuwala M.M.: Protein-based drug delivery nanomedicine platforms. Recent developments. Pharm. Nanotechnol. 10 (4) (2022) 257-267.
• [24] Hwang H.H., Lee D.Y.: Protein-based drug delivery in brain tumor therapy. Adv. Exp. Med. Biol. 1249 (2020) 203-221.
• [25] Konopska B., Gołąb K., Juszczyńska K., Gburek J.: Albuminowe nanosystemy w medycynie. Postepy Hig. Med. Dosw. 72 (2018) 1004-1017.
• [26] Sleep D.: Albumin and its application in drug delivery. Expert Opin. Drug Deliv. 12 (5) (2015) 793-812.
• [27] Spada A., Emami J., Tuszynski J., Lavasanifar A.: The uniqueness of albumin as a carrier in nanodrug delivery. Mol. Pharmaceutics 18 (5) (2021) 1862-1894.
• [28] Saber Abdelhameed A., Bakheit A.H., Hassan E.S., Alanazi A.M., Naglah A.M., AlRabiah H.: Spectroscopic and computational investigation of the interaction between the new anticancer agent enasidenib and human serum albumin. Spectrochim. Acta A Mol. Biomol. Spectrosc. 5 (270) (2022) 120790.
• [29] Kundu B., Rajkhowa R., Kundu S.C, Wang X.: Silk fibroin biomaterials for tissue regenerations. Adv. Drug Deliv. Rev. 65 (4) (2013) 457-470.
• [30] Yu B., Li Y., Lin Y., Zhu Y., Hao T., Wu Y., Sun Z., Yang X., Xu H.: Research progress of natural silk fibroin and the appplication for drug delivery in chemotherapies. Front. Pharmacol. 13 (2022) 1071868.
• [31] Niu H., Xiao J., Lou X., Guo L., Zhang Y., Yang R., Yang H., Wang S., Niu F.: Three-dimensional silk fibroin/chitosan based microscaffold for anticancer drug screening. Front. Bioeng. Biotechnol. 10 (2022) 800830.
• [32] Fuster M.G., Carissimi G., Montalbán M.G, Víllora G.: Improving anticancer therapy with naringenin-loaded silk fibroin nanoparticles. Nanomaterials 10 (4) (2020) 718.
• [33] An B., Lin Y.S., Brodsky B.: Collagen interactions. Drug designand delivery. Adv. Drug Deliv. Rev. 97 (2016) 69-84.
• [34] Sehgal P.K., Srinivasan A.: Collagen-coated microparticles in drug delivery. Expert Opin. Drug Deliv. 6 (7) (2009) 687-695.
• [35] Jiang H., Liang G., Dai M., Dong Y., Wu Y., Zhang L., Xi Q., Qi L.: Preparation of doxorubicin-loaded collagen-PAPBA nanoparticles and their anticancer efficacy in ovarian cancer. Ann. Transl. Med. 8 (14) (2020) 880.
• [36] Pielesz A., Paluch J.: Opatrunki aktywne – biomateriały w badaniach glikacji kolagenu. Polim. Med. 42 (2) (2012) 115–120.