Imaging nuclear future in socialist Poland: plans and dreams

• Autorzy: Kuzelova M.
• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

In the 1950s Poland expected the arrival of an “atomic age”, even though it had relatively rich coal reserves and finding alternative sources of energy was not as urgent as for other countries at that time. Even so, in Poland of the 1950s nuclear energy production was presented as a necessity, since it was believed that energy consumption would rise exponentially in the future. Moreover, unlike coal, nuclear energy was supposed to be environmentally friendly and safe. It is therefore not surprising that the idea of constructing a nuclear power plant in Poland in the 1950s was seen as a natural part of the country’s development, while other plans for using nuclear energy, such as construction of a nuclear-powered ship, were discussed as well. Those Polish plans and dreams were expressed mainly in contemporary texts, such as articles in newspapers and journals, popular science books, and official documents. The characteristic feature of majority of those texts were excessive expectations regarding the potential of nuclear energy, unfounded faith in its safety and environmental friendliness, and, last but not least, the conviction that without nuclear energy Poland would be “left behind”. The nuclear discourse was in the 1950s largely monolithic and based on the state’s official policy, which was unequivocally in favour of nuclear energy. This uniform character of the nuclear discourse was largely due to the fact that scientists, journalists, and politicians formed a unified front. Consequently, regardless of who (member of which of those groups) wrote about nuclear energy, one could always find certain ever-present patterns in those opinions, mainly a common goal (development of nuclear energy production), evaluation (nuclear energy is necessary and right), and ideological context (the development of nuclear energy goes hand in hand with the transition of a socialist society to communism). Nuclear optimism was thus in Poland of the 1950s closely linked to a relatively monolithic discourse, which led to the creation of a “nuclear propaganda”.

Słowa kluczowe

EN

nuclear energy use; nuclear propaganda; history of technology; Polish technology

PL

wykorzystanie energii nuklearnej; propaganda atomowa; historia techniki; technika polska

• Wydawca: Instytut Historii Nauki im. L. i A. Birkenmajerów Polskiej Akademii Nauk
• Czasopismo: Kwartalnik Historii Nauki i Techniki
• Rocznik: 2017
• Tom: R. 62, nr 2
• Strony: 35--54
• Opis fizyczny: Bibliogr. 54 poz.

Twórcy

autor

Kuzelova M.

• Institute of Contemporary History of the Czech Academy of Science, Faculty of Social Sciences, Charles University, Prague

Bibliografia

• O. Wołczek: Ogień bez płomieni, Warszawa 1958.
• R. Adamski: Zagadnienia ekonomiczne rozwoju energetyki jądrowej w Polsce, Warszawa 1962.
• Archiwum Akt Nowych, Warsaw (hereafter AAN), Coll. Pełnomocnik rządu do spraw wykorzystania energii jądrowej (772), ref. no. 160.
• AAN, Coll. Pełnomocnik rządu do spraw wykorzystania energii jądrowej (772), ref. no. 12, Stenogram z przebiegu posiedzenia plenarnego Państwowej Rady do spraw Pokojowego Wykorzystania Energii Jądrowej odbytego w dniu 15.V.1958 r.
• G. L., Energia atomowa w służbie pokoju, „Dziennik Polski”, 16-17 January 1955.
• L. Infeld: Konferencja genewska w sprawie pokojowego wykorzystania energii atomowej, „Nauka Polska” 3, 1955, No. 3.
• J. Winnicki: Słońce na ziemi, „Dziennik Polski” 9 August 1955.
• L. Infeld: O erze atomowej w Polsce Ludowej, „Nowe Drogi” 9, 1955, No. 2(68).
• AAN, Coll. Pełnomocnik rządu do spraw wykorzystania energii jądrowej (772), ref. no. 10, Stenogram z przebiegu posiedzenia plenarnego Państwowej Rady do spraw Pokojowego Wykorzystania Energii Jądrowej odbytego w dniu 21 października 1958 roku.
• AAN, Coll. Pełnomocnik rządu do spraw wykorzystania energii jądrowej (772), ref. no. 3, Stenogram z przebiegu wspólnego posiedzenia Państwowej Rady i Komitetu Polskiej Akademii Nauk do Spraw Pokojowego Wykorzystania Energii Jądrowej, odbytego w dniach 4. i 5. marca 1957 roku.
• AAN, Coll. Komitet Nauki i Techniki w Warszawie (henceforth KNiT), Sekretariat min. Lesza, ref. no. 10/100, Mieczysław Lesz: Perspektywy energetyki atomowej w Polsce (październik 1955).
• AAN, Coll. Pełnomocnik rządu do spraw wykorzystania energii jądrowej (772), ref. no. 15, Stenogram z przebiegu wspólnego posiedzenia plenarnego Państwowej Rady do spraw Pokojowego Wykorzystania Energii Jądrowej oraz Komitetu Polskiej Akademii Nauk do spraw Pokojowego Wykorzystania Energii Jądrowej, odbytego dn. 2.IV.1960 r.
• R. Adamski: Zagadnienia ekonomiczne rozwoju energetyki jądrowej w Polsce.
• AAN, Coll. KNiT, Zespół energetyki przemysłowej, ref. no. 60/25, Memorial, dyskutowany na posiedzeniu Państwowej Rady w dniu 6.VI.1963.
• Reaktor atomowy puszczony samopas, „Postępy Fizyki”, 1955, No. 4.
• AAN, Coll. KNiT, Zespół energetyki przemysłowej, ref. no. 60/25, Memoriał, dyskutowany na posiedzeniu Państwowej Rady w dniu 6.VI.1963.
• M. Dutkowski: Bariery rozwoju energetyki jądrowej w Polsce, [in:] E. Biderman: Energetyka jądrowa, człowiek, środowisko, Poznań 1989.
• M. Sadzewicz: Z atomem na ty, „Stolica”, 11, 1956, no. 51/52.
• J. Hurwic: Co to jest energia atomowa? Warsaw 1950.
• K. Marek: Atom porazí válku, Prague 1950.
• V. Santholzer: Mírové využití atomové energie, Prague 1949.
• Rok 1965 - pierwsza w Polsce elektrownia jądrowa. W roku 1970 - zbudujemy pierwszy statek o napędzie atomowym, „Głos Koszaliński” 5 March 1957.
• Atom w służbie pokoju: Zbudujemy tankowiec o napędzie atomowym. 35 tysięcznik będzie zabierać paliwo tylko raz na rok, „Głos Koszaliński” 27 November 1957.
• R. Markiewicz, O. Wołczek: Płoną ognie atomowe: Genewa po raz drugi, Warszawa 1959.
• J. Aleksandrowicz, P. Szulc: O wyzyskaniu energii jądrowej dziś i jutro, Warszawa 1958.
• AAN, Coll. Pełnomocnik rządu do spraw wykorzystania energii jądrowej (772), ref. no. 160, L. Infeld, O przyszłości fizyki w Polsce (1957).
• W ciągu 6-10 lat w wybranych dziedzinach fizyki jądrowej musimy osiągnąć poziom światowy. Plan wykorzystania energii jądrowej, „Dziennik Bałtycki”, 5 March 1957.
• A. Ševčík, Č. Šimáně: Atomová elektrárna, [in:] O atomu a atomové energii: Sborník statí rozhlasové univerzity, Prague 1956.
• Szybko zdobyć klucz do nowej epoki: W 1965 r. - pierwsza w Polsce elektrownia atomowa, „Trybuna Robotnicza”, 5 March 1957.
• Rok 1965 - pierwsza w Polsce elektrownia jądrowa. V roku 1970 - zbudujemy pierwszy statek o napędzie atomowym, „Głos Koszaliński”, 5 March 1957.
• AAN, Coll. Pełnomocnik rządu do spraw wykorzystania energii jądrowej (772), ref. no. 13, Stenogram z przebiegu posiedzenia plenarnego Państwowej Rady do spraw Pokojowego Wykorzystania Energii Jądrowej odbytego w dniu 27-go czerwca 1959 roku.
• AAN, Coll. Pełnomocnik rządu do spraw wykorzystania energii jądrowej (772), ref. no. 199, Stenogram z przebiegu posiedzenia Komitetu Energetyki Jądrowej i Inżynierii Reaktorowej, odbytego w dniu 26.IV.1962 roku.
• Archive of the Academy of Sciences of the Czech Republic (henceforth A AV ČR), Coll. Ředitelství výstavby ÚJV ČSAV, book 32, inv. No. 57, sign. 632, Povolení exkurse do Krakova - Polsko (1 October 1957).
• A AV ČR, Coll. Vědecké kolegium jaderného výzkumu, sign. 51, Zhodnocení spolupráce v oblasti mírového využívání jaderné energie.
• AAN, Coll. Pełnomocnik rządu do spraw wykorzystania energii jądrowej (772), ref. no. 160, W. Billlig: Rozwoj badań i zastosowań jądrowch w Polsce.
• AAN, Coll. Urząd energii atomowej, ref. no. 297, Kierunki wykorzystania energii jądrowej w gospodarce narodowej w latach 1974-1990, Warszawa, marzec 1974 r.
• Z. Kamiński: Wpływ czynnika odległości oraz awarii w Czarnobylu na akceptację społeczną elektrowni jądrowych, [in:] E. Biderman, Energetyka jądrowa, człowiek, środowisko.
• A to mowa…, Polska kronika filmowa, 90/46, 1990, http://www.kronikarp.pl/szukaj, 2748,strona-5 (accessed on 28 December 2015).
• Rozbijanie atomu, Polska kronika filmowa, 91/12, 1991, http://www.kronikarp.pl/ szukaj,5832,strona-5 (accessed on 28 December 2015).
• P. R. Josephson: Atomic-Powered Communism: Nuclear Culture in the Postwar USSR, “Slavic Review” 55, 1996, No. 2.
• E. Pfist r: Nuclear Optimism in European Newsreels in the 1950s, “Zeitgeschichte” 42, 2015, No. 5.
• E. Röhrlich: Writing Nuclear History in Austria: An Introduction, “Zeitgeschichte” 42, 2015, No. 5.
• Wkraczamy w erę atomową, Polska kronika filmowa, 20/55, 1955, http://www.kronikarp.pl/szukaj,21154,strona-1 (accessed on 28 December 2015).
• S. R. Weart: Rise of Nuclear Fear, Cambridge 2012.
• AAN, Coll. Pełnomocnik rządu do spraw wykorzystania energii jądrowej (772), ref. no. 160, [an undated and unnamed document].
• J. Tůma: Světový pokrok ve stavbě jaderných elektráren, [in:] Jan T ů m a (ed.), Atom a jaderná technika, Prague 1957.
• Č. Šimáně: Využití atomové energie, Prague 1955.
• V. Petržílka: Atom míru, “Technické noviny”, 16 July 1954.
• G. Bareš: Zrození atomového věku: obavy a naděje, Prague 1958.
• Z. Chalupa: Atom dobývá svět, Prague 1959.
• F. Běhounek in Na začátku atomového věku, “Lidová demokracie”, 18 July 1954.
• A. Kolman: Atomová energie a SSSR, Prague 1946.
• R. Klementowski: W cieniu sudeckiego uranu: kopalnictwo uranu w Polsce w latach 1948-1973, Wrocław 2010.
• J. Hurwic: U progu nowej epoki, Warszawa 1956.