Pozamiejski transport publiczny w obsłudze komunikacyjnej Słupska z perspektywy przestrzennej

• Autorzy: Parol Adam R.

Identyfikatory

DOI

10.4467/2543859XPKG.25.012.22974

Warianty tytułu

EN

Non-urban public transport services in Słupsk from a spatial perspective

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Opracowanie podejmuje zagadnienie zakresu przestrzennego i organizacyjnego funkcjonowania połączeń transportu publicznego poza systemem komunikacji miejskiej, które umożliwiają podróże w obrębie danego ośrodka. Badania zrealizowano na przykładzie Słupska - średniej wielkości miasta, położonego na Pomorzu, w północnej Polsce. W ośrodku tym zidentyfikowano liczne przystanki i relacje obsługiwane przez kolej regionalną oraz pozamiejski transport autobusowy (ptz) - ponad 20% odjazdów w zakresie podróży wewnątrz omawianej jednostki terytorialnej realizowanych jest właśnie przez te formy organizacyjne transportu. Istotną kwestią jest, typowy dla niemal całego kraju, brak integracji taryfowej, biletowej i organizacyjnej między przewoźnikami i środkami transportu. Na podstawie poszczególnych przystanków oraz ich agregacji do poziomu osiedli wykazano, iż niektóre obrzeżne tereny Słupska są obsługiwane wyłącznie lub przeważająco przez przewozy inne niż komunikacja miejska (w obszarach śródmiejskich zjawisko zaznacza się słabiej, lecz również występuje - szczególnie przy głównych drogach). Na co szóstym przystanku w Słupsku komunikacja miejska stanowi mniejszość wśród odjazdów lub nie występuje wcale (16%). Wskazano wybrane cechy przestrzenne takich miejsc, jak również obliczono wskaźniki i mierniki stopnia dezintegracji oferty połączeń - zjawiska niekorzystnego z perspektywy pasażera. W Polsce występuje wyraźne rozproszenie organizacyjne i podażowe usług transportowych, a sytuacja w Słupsku stanowi adekwatną ilustrację tego problemu. Wobec powyższych uwarunkowań, autor postuluje szersze wykorzystanie ujęć kompleksowych w badaniach geografii i ekonomiki transportu, w celu identyfikacji komplementarnych funkcji poszczególnych ogniw systemu transportu publicznego oraz ułatwienia wdrożenia usprawnień w zarządzaniu transportem miejskim i aglomeracyjnym. W ramach zastosowań praktycznych autor opracował i przetestował wskaźnik pozwalający ocenić stopień dezintegracji oferty transportu publicznego na poziomie przystanku.

EN

The study addresses the spatial and organisational perspective of public transport connections outside the urban public transport system, which enable travel within a one town. The research was conducted on the example of Słupsk, a medium-sized city located in Pomerania, in northern Poland. Numerous stops and connections served by regional rail and non-urban bus transport were identified in this city - over 20% of departures within the discussed territorial unit are carried out by these forms of transport. An important issue, typical for almost the entire country, is the lack of tariff, ticket and organisational integration between bus and train means of transport. On the basis of individual stops and their aggregation to the level of housing estates, it was shown that some of the outlying areas of Słupsk are served exclusively or predominantly by transport other than public transport (in downtown areas, this phenomenon is less pronounced, but it also occurs, especially along main roads). Every sixth stop in Słupsk is not served by public transport or this form of transport accounts for a minority of departures (16%). Selected spatial characteristics of such places were identified, and indicators and measures of the degree of disintegration of transport services were calculated. In Poland, there is an organisational fragmentation of transport services, and the situation in Słupsk adequately reflects this on a national scale. In view of the above conditions, the author proposes a broader use of comprehensive approaches in transport geography and economics research in order to identify the complementary functions of individual links in the public transport system and to facilitate the implementation of improvements in urban and agglomeration transport management. As part of practical applications, the author has developed and tested an indicator to assess the degree of disintegration of public transport services at the stop level.

Słowa kluczowe

PL

transport miejski; transport publiczny; organizacja transportu; Słupsk

EN

urban transport; public transport; transport organisation; Słupsk

• Wydawca: Komisja Geografii Komunikacji Polskiego Towarzystwa Geograficznego ; Uniwersytet Gdański. Katedra Geografii Rozwoju Regionalnego
• Czasopismo: Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG
• Rocznik: 2025
• Tom: nr 28(2)
• Strony: 50--64
• Opis fizyczny: Bibliogr. 43 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Parol Adam R.

• Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej, Uniwersytet Jagielloński, ul. Gronostajowa 7, 30-387 Kraków

• https://orcid.org/0000-0002-4969-4571

Bibliografia

• [1] Adamkiewicz T., 2024, Organizatorzy usług transportu miejskiego i regionalnego. Konkurencja i współpraca na przykładzie województwa pomorskiego, CeDeWu, Warszawa.
• [2] Bartosiewicz B., Wiśniewski S., 2016, Lokalny transport zbiorowy w Łodzi w świetle badań dostępności, Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, 19(2), 41-43.
• [3] Beim M., 2009, Badania satysfakcji pasażerów Nord Express, Autobusy, 7-8/2009, 40-47.
• [4] Bocheński T., Rydzewski T., 2020, Stolice byłych 49 województw w Polsce – wybrane zagadnienia rozwoju miast, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin.
• [5] Flis A., Szalewska E., 2009, Krajobrazy zabudowane Słupska – rozwój historyczny i współczesna struktura funkcjonalno-przestrzenna, Słupskie Prace Geograficzne, 6, 179-205.
• [6] Główny Urząd Statystyczny – Bank Danych Lokalnych, https://bdl.stat.gov.pl/bdl/start [06.17.2024].
• [7] Goliszek S., 2022, Znaczenie komponentów dostępności transportowej w Szczecinie w latach 2009-2018, IGiPZ PAN, Warszawa. Guzik R., Kołoś A., Fiedeń Ł., Kocaj A., Wiedermann K., 2020, Dostępność komunikacyjna i relacje przestrzenne w województwie pomorskim, Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
• [8] Honorowanie biletów miesięcznych na wybranych liniach autobusowych w woj. pomorskim, https://polregio.pl/pl/dla-podroznych/informacje/honorowanie-biletow-miesiecznych-na-wybranych-liniach-autobusowych-w-woj-pomorskim/ [dostęp: 05.10.2025].
• [9] Jażewicz I., Szymańska W., 2024, Przemiany demograficzne na poziomie lokalnym w czasach niepewności. Przykład Pomorza, Czasopismo Geograficzne, 95(1), 31-47.
• [10] Jażewicz I., 2013, Miejska sieć osadnicza regionu nadmorskiego, Wydawnictwo Naukowe Akademii Pomorskiej, Słupsk.
• [11] Kaufmann V., 2014, Mobility as a Tool for Sociology, Sociologica, 1.
• [12] Koncepcja przestrzennego zagospodarowania kraju 2030,.Załącznik do uchwały nr 239 Rady Ministrów z dnia 13 grudnia 2011 r. (poz. 252).
• [13] Kowalczyk K., 2019, Pasażerski transport kolejowy na obszarach aglomeracyjnych w Polsce a rozwiązania multimodalne w codziennych dojazdach do pracy, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Lublin.
• [14] Koźlak A., 2013, Kolej aglomeracyjna jako podstawa systemu komunikacyjnego obszarów metropolitalnych w Polsce, w: Michałowska M. (red.), 2013, Współczesne uwarunkowania rozwoju transportu w regionie, Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Wydziałowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, 172-185.
• [15] Kuźnik F., 2015, Miejskie obszary funkcjonalne a polityka miejska, Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, 250, 7-24.
• [16] Kwarciński T., Załoga E. (red.), 2019, Pasażerski transport regionalny, Wydawnictwo PWN, Warszawa.
• [17] Mencel P., Rydz E., 2007, Rozwój i regres sieci kolejowej na Pomorzu Środkowym, Słupskie Prace Geograficzne, 3, 5-23.
• [18] Mężyk A., Zamkowska S., 2019, Problemy transportowe miast. Stan i kierunki rozwiązań, PWN, Warszawa.
• [19] Paprocki T., 2022, Przystanki co 1,5 km, połączenia co 10 minut. Polskie miasta potrzebują systemu kolei miejskich, https://klubjagiellonski.pl/2022/05/24/przystanki-co-15-km-polaczenia-co-10-minut-polskie-miasta-potrzebuja-systemu-kolei-miejskich/?fbclid=IwAR1MjsnnV0uKwK6sQ9PHnX0b6s6Lrz7fwHZzWPZAD9O3l9d44H3I0pZBFKU [dostęp: 05.10.2025].
• [20] Parol A. R., 2024, Organizacja transportu zbiorowego w Miejskim Obszarze Funkcjonalnym Słupska – stan obecny i perspektywy, Wydawnictwo Instytutu Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ, Kraków.
• [21] Parol, A. R., Gręda, Ł., 2024, Potencjalne zmiany w obecnym podziale kraju na województwa a opinia młodzieży szkolnej z wybranych ośrodków regionalnych, Prace Komisji Geografii Przemysłu PTG, 38(1), 76-99.
• [22] Pencarski K., 2017, Gospodarka miast rejencji koszalińskiej w latach 1918-1938, Region, Gdynia.
• [23] Połom M., 2013, Trolejbusy w obsłudze komunikacyjnej Słupska w latach 1985-1999, Autobusy – Technika, Eksploatacja, Systemy Transportowe, 1-2, 36-42.
• [24] Powrót szkolnego rozkładu jazdy i nowe bilety dla uczniów, https://www.naszwodzislaw.com/site/art/5-aktualnosci/0-/46974-powrot-szkolnego-rozkladu-jazdy-i-nowe-bilety-dla-uczniow [dostęp: 05.10.2025].
• [25] Rösler J., 2021, Polskie miasta stawiają na kolej aglomeracyjną, https://www.transport-publiczny.pl/wiadomosci/polskie-miasta-stawiaja-na-kolej-w-miescie-70606.html?fbclid=IwAR2vtRuPVpknhnzUi2ELupexylVUeearLodJhVd2CkmpTJ0AIjBLg2r5hiA [dostęp: 05.10.2025].
• [26] Rydz E., Zaleski J., 1992, Rola i funkcje Słupska na tle sieci osadniczej Środkowego Wybrzeża, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Słupsku, Słupsk.
• [27] Słupsk Północny i Ustka Uroczysko – nowe przystanki na Pomorzu już od 15 grudnia, https://www.plk-sa.pl/o-spolce/biuro-prasowe/informacje-prasowe/szczegoly/slupsk-polnocny-i-ustka-uroczysko-nowe-przystanki-na-pomorzu-uz-od-15-grudnia-4467 [dostęp: 05.10.2025].
• [28] Sobala-Gwosdz A., 2023, Pozycja miast jako ośrodków centralnych, Instytut Rozwoju Miast i Regionów, Warszawa-Kraków.
• [29] Sokołowski D., 2014, Niektóre uwarunkowania korekty podziału Polski na województwa, Przegląd Geograficzny, 86, 567-590.
• [30] Sołtys J., Dorocki S., 2018, Rozmieszczenie usług jako podstawa rozpoznawania ośrodków podregionalnych w Polsce i ich hierarchii, Prace Komisji Geografii Przemysłu PTG, 33(3), 237-251.
• [31] Sydorów M., Chmiel B., Żukowska S., 2023, Wyzwania zrównoważonej mobilności miejskiej na tle polityki miejskiej Unii Europejskiej: wybrane przykłady, Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, 26(1), 9-21.
• [32] Szalewska E. 2002, Słupsk. Podstawy kształtowania ładu przestrzennego, Wydawnictwo Pomorskiej Akademii Pedagogicznej w Słupsku, Słupsk.
• [33] Szymajda M., 2010, Słupskie tramwaje, Księży Młyn, Łódź.
• [34] Taylor Z., Ciechański A., 2017, Deregulacja i przekształcenia przedsiębiorstw transportu lądowego w Polsce na tle polityki spójności UE, IGiPZ PAN, Warszawa.
• [35] Transport i mobilność miejska, 2019, Instytut Rozwoju Miast i Regionów, Warszawa.
• [36] Uchwała Nr XXX/493/21 Rady Miejskiej w Słupsku z dnia 28 kwietnia 2021 r. w sprawie uchwalenia zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Słupska.
• [37] Ustawa z dnia 16 grudnia 2010 r. o publicznym transporcie zbiorowym (Dz.U. 2011 nr 5 poz. 13).
• [38] Wałachowski K. (red.), 2019, Uwarunkowania delokalizacji centralnych urzędów w Polsce, Ministerstwo Przedsiębiorczości i Technologii, Warszawa.
• [39] Wojewódzka-Król K., Załoga E. (red.), 2022, Transport. Nowe wyzwania, PWN, Warszawa.
• [40] Wyszomirski O. (red.), 2010, Transport miejski. Ekonomika i organizacja, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk.
• [41] Zarząd Infrastruktury Miejskiej w Słupsku, https://zimslupsk.pl [dostęp: 06.07.2024].
• [42] Zarządzanie i współpraca w miejskich obszarach funkcjonalnych, 2017, Instytut Rozwoju Miast; Kraków.
• [43] Żuber E., 2010, Województwo środkowopomorskie – dlaczego być powinno? Część I: Przesłanki historyczne i społeczne, ekonomiczne i prawne, Wydawnictwo Feniks, Koszalin.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa nr POPUL/SP/0154/2024/02 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki II" - moduł: Popularyzacja nauki (2025).