Miejsca upamiętnienia akcji T4 jako przykład współczesnej interwencji w historycznych założeniach parkowych szpitali psychiatrycznych przełomu XIX i XX wieku

Staniewska, A.

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Miejsca upamiętnienia akcji T4 jako przykład współczesnej interwencji w historycznych założeniach parkowych szpitali psychiatrycznych przełomu XIX i XX wieku

Autorzy

Staniewska A.

Treść / Zawartość

Pełne teksty:

11-45-2017_staniewska_niejsca_upamietnienia.pdf

Pobierz

Identyfikatory

Warianty tytułu

Aktion T4 memorials: one type of contemporary interventions in historical 19th/20th century psychiatric hospital parks

Języki publikacji

PL EN

Abstrakty

Parki i ogrody przy szpitalach psychiatrycznych przełomu XIX i XX wieku to dzieła sztuki ogrodowej dowodzące terapeutycznej roli komponowanego krajobrazu. Przemiany w psychiatrii w ostatnich 100 latach skutkują zmianami zespołów służących nerwowo i psychicznie chorym, które są adaptowane do współczesnych celów. W ogrodach szpitalnych pojawiają się uzupełnienia o charakterze memorialnym. Upamiętniają one ofiary nazistowskiej eutanazji chorych psychicznie, która miała w latach II wojny światowej. Artykuł opisuje przykłady pomników akcji T4 i ich związek z historycznym krajobrazem parkowym i ogrodowym.

Parks and gardens of psychiatric hospitals in the late 19th and early 20th centuries are a particular example of garden design art and testify to the role of designed landscape in therapy. Along with the evolution of psychiatry within the last 100 years, institutions for neurotic and mental patients have evolved too. Besides being adapted for contemporary purposes, hospital gardens have also become sites of commemoration of the victims of Nazi euthanasia of psychiatric patients, perpetrated during the Second World War. This article describes selected Aktion T4 memorials in their park and garden landscape context.

Słowa kluczowe

ogrody historyczne ogrody szpitali psychiatrycznych ogrody terapeutyczne pomniki

historical gardens memorials psychiatric hospital gardens therapeutic garden

Wydawca

Polska Akademia Nauk, Oddział w Krakowie
Politechnika Krakowska, Wydział Architektury

Czasopismo

Teka Komisji Urbanistyki i Architektury Oddział PAN w Krakowie

Rocznik

2017

Tom

T. 45

Strony

217--232

Opis fizyczny

Bibliogr. 19 poz., zdj.

Twórcy

autor

Staniewska A.

astaniewska@pk.edu.pl

Instytut Architektury Krajobrazu Politechniki Krakowskiej

Bibliografia

1. Aly G., 2015, Obciążeni: „eutanazja” w nazistowskich Niemczech, Wołowiec, oryginalna publikacje w języku niemieckim: Die Belasteten: ‘Euthanasie’ 1939-1945. Eine Gesellschaftsgeschichte. S. Fischer Verlag, Frankfurt am Main 2013,
2 Czech, H., 2007, Gedenkstätte Steinhof: Ende eines Provisoriums, [w:] Gedenkdienst 4/07, online: http://www. gedenkdienst.at/index.php?id=522, dostęp: 15.03.2017,
3. Czech H.,2012, NS-Medizinverbrechen in Wien: Aktuelle Stationen der Aufarbeitung, DÖW Mitteilungen 207 (July), 2012, str. 1-4, http://www.doew.at/cms/download/6epo2/207.pdf, dostęp:23.03.2017,
4. Dahl M., 2000, Die Tötung behinderter Kinder in der Anstalt Am Spiegelgrund 1940 bis 1945, [w:] Gabriel E., Neugebauer W. (red.), NS-Euthanasie in Wien, Wien, Köln, Weimar 2000, str.75-92,
5. Döhl D., 2004, Ludwig Hoffmann. Bauen für Berlin 1896 – 1924, Tübingen,
6. Gross-Prozess beginnt (cykl zarchiwizownych artykułów z czasopisma Lebenshilfe Wien), 21 marca 1998, http://www.dielebenshilfe.at/Gross-Prozess-beginnt21-Maer.377+M5073d36c033.98.html?&type=98, dostęp: 15.03.2017,
7. Jaroszewski Z. (red.), 1993, Zagłada psychicznie chorych w Polsce 1939–1945, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa,
8. Knitz A., Hoheisel H.(red.), 2012, DAS DENKMAL DER GRAUEN BUSSE – Erinnerungskultur in Bewegung, Publikation zum Mahnmal Weissenau, Stadt Ravensburg, ZfP Südwürttemberg, Landschaftsverband Rheinland, Ravensburg, str. 75-78,
9. Kretschmer M., 2002, Die Weissenau. Geschichte und Erinnerungen. Psychiatrisches Krankenhaus von 1945 bis 1990, Verlag Psychiatrie und Geschichte, Zwiefalten,
10. Mahnmal für die Opfer vom Spiegelgrund, Archivmeldung der Rathauskorrespondenz vom 26.11.2003, https://www.wien.gv.at/rk/msg/2003/1126/006.html, dostęp: 15.03.2017,
11. Mayr M., Schatten der Klinik, artykuł w Süddeutsche Zeitung z 18 grudnia 2015, http://www.sueddeutsche.de/muenchen/landkreismuenchen/haar-schatten-der-klinik-1.2787589, dostęp: 15.03.2017
12. Milewski J., 1995, Stulecie szpitala w Kocborowie, Starograd Gdański 1985-1995, str. 42-42,
13. Petry J.,Middelhoff H.D. (red.), 1992, Die Heil- und Pflegeanstalt Wiesloch in der Zeit des Nationalsozialismus, Wiesloch, Schriftenreihe Arbeitskreis Die Heil- und Pflegeanstalt Wiesloch in der Zeit des Nationalsozialismus, Heft 1, dostępne online: http://www. pzn-wiesloch.de/fileadmin/user_upload/Wiesloch/Bilder_Zentrum/Geschichte/Schriftenreihe_AK_NS_Heft_1.pdf (dostęp: 15.03.2017),
14. praca zbiorowa, Gedenkstätten für die Opfer des Nationalsozialimus, Bonn 1996,
15. Ottmann A., Wiesloch: PZN weiht Mahnmal gegen den Nationalsozialismus, Rhein-Neckar Zeitung z dnia 29.01.2015, http://www.rnz.de/nachrichten/wiesloch_artikel,-Wiesloch-PZN-weiht-Mahnmal-gegen-den-Nationalsozialismus-ein-_arid,72193.html, dostęp: 15.03.2017,
16. rec, Mahnmal für NS-Opfer der Ansbacher Klinik eingeweiht (Pomnik ofiar narodowego socjalizmu w klinice w Ansbach poświęcony), notatka prasowa z odsłonięcia pomnika z dnia 26.11.2012, http://www.nordbayern.de/ region/mahnmal-fur-ns-opfer-der-ansbacher-klinik-eingeweiht-1.2535960/kommentare-7.1651911, dostęp: 20.03.2017,
17. Roloff E., Henke-Wendt K., 2015, Psychiatrie im Park aus Jugendstilzeiten. Das Psychiatriemuseum in Haar [w:] Besuchen Sie Ihren Arzt oder Apotheker. Eine Tour durch Deutschlands Museen für Medizin und Pharmazie. Band 2, Süddeutschland, Stuttgart 2015, str. 102-104,
18. Wójtowicz M., 2015, Zakłady psychiatryczne w Langenhorn, Wiesloch i Lubiążu – komplementarne zespoły urbanistyczne, [w:] Architectus Nr 2 (42), Wrocław, str. 41-54,
19. wykaz miejsc pamięci (Erinnerungsorte München), udostępniany przez referat ds. kultury magistratu Monachium, https://www.ris-muenchen.de/RII/RII/DOK/SITZUNGSVORLAGE/1294949.pdf, dostęp: 15.03.2017

Uwagi

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2018).

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-38d5877b-8a8d-4556-ae91-9dc1aa95b7e2