Analiza rynku paliw płynnych w Polsce od stycznia 2019 r. do września 2022 r.

• Autorzy: Złoty Marcin

Identyfikatory

DOI

10.33226/1231-2037.2023.2.6

Warianty tytułu

EN

Analysis of the liquid fuel market in Poland in 2019–2022

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Celem artykułu jest dokonanie analizy rynku wybranych paliw płynnych od stycznia 2019 r. do połowy września 2022 r. Badanymi paliwami były: benzyna silnikowa, olej napędowy oraz skroplony gaz petrochemiczny LPG. Jako metodę badawczą zastosowano analizę raportów i baz danych zawierających dane dotyczące badanych surowców, paliw kopalnych i kursu USD/PLN. Największymi podmiotami paliwowymi działającymi na terenie Polski są: PKN Orlen, BP, Shell oraz grupa prywatnych stacji. Z przeprowadzonej analizy wynika, że na cenę paliw w Polsce w badanym okresie istotny wpływ miały: zmiany ceny ropy naftowej WTI i gazu ziemnego, cykl koniunkturalny (recesja w trakcie pandemii COVID-19), wydarzenia geopolityczne (rozpoczęcie wojny w Ukrainie), kurs walutowy USD/PLN, zmiana wysokości podatku VAT na paliwa, akcyza, opłata paliwowa i emisyjna oraz marże koncernów paliwowych. Na wzrost cen paliw w Polsce pod koniec badanego okresu wpłynęły deprecjacja złotówki i wzrost marży koncernów paliwowych. Ceny paliw w Polsce zdecydowanie szybciej reagują na wzrost cen ropy naftowej i gazu ziemnego niż na spadki cen tych surowców.

EN

The aim of the article is to analyze the market of selected liquid fuels from January 2019 to mid-September 2022. The tested fuels were: motor gasoline, diesel oil and liquefied petrochemical gas. The analysis of reports and databases containing data on the analyzed commodities, fossil fuels and the USD/PLN exchange rate was used as the research method. The largest fuel entities operating in Poland are: PKN Orlen, BP, Shell and a group of private stations. The conclusion of the article is the fact that the price of fuels in Poland in the analyzed period was significantly influenced by: changes in WTI crude oil and natural gas prices, business cycle (recession during the COVID-19 pandemic), geopolitical events (start of war between Russia and Ukraine), USD/PLN exchange rate, change in value-added tax on fuels, excise duty, fuel and emission fee and margins of fuel companies. The appreciation of fuel prices in Poland at the end of the analyzed period was influenced by the depreciation of the Polish zloty and the increase in the margins of fuel companies. Fuel prices in Poland respond much faster to increases in crude oil and natural gas prices than to decreases in the prices of these raw materials.

Słowa kluczowe

PL

gaz ziemny; inflacja; paliwo; rynek surowcowy; ropa naftowa

EN

natural gas; inflation; fuel; commodity market; crude oil

• Wydawca: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne SA
• Czasopismo: Gospodarka Materiałowa i Logistyka
• Rocznik: 2023
• Tom: nr 2
• Strony: 50--61
• Opis fizyczny: Bibliogr. 51 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Złoty Marcin

• Universytet Łódzki

• https://orcid.org/0000-0002-9260-0083

Bibliografia

• Abdullah, N., & Anwar, G. (2021). An empirical analysis of natural gas as an alternative fuel for internal transportation. International Journal of English Literature and Social Sciences, 6(1). https://doi.org/10.22161/ijels.61.64
• Alenga, D. (2021). Nord Stream 2 and the power of Siberia: What are the stakes in Russia's recent natural gas pipeline policies? International Journal of Korean Unification Studies, 30(1).
• Bankier.pl. (2022a). Cena gazu ziemnego. https://bankier.pl/gospodarka/wskazniki-makroekonomiczne/lpgpol (dostęp: 04.09.2022).
• Bankier.pl. (2022b). Cena oleju napędowego i benzyny silnikowej. https://bankier.pl/gospodarka/wskazniki-makroekonomiczne/eu-95-pol (dostęp: 04.09.2022).
• Biznes.gov.pl. (2021). Jak prawidłowo rozliczyć VAT. www.biznes.gov.pl/pl/portal/00232 (dostęp: 04.09.2022).
• Business Insider. (2022). Kolejki do bankomatów i na stacje paliw. Tak zaczął się poranek w Ukrainie. https://businessinsider.com.pl/wiadomosci/kolejki-do-bankomatow-i-na-stacje-paliw-tak-zaczal-sie-poranek-w-ukrainie/v5r9j5w (dostęp: 04.09.2022).
• Chang, C., McAleer, M., & Wang Y. (2020). Herding behaviour in energy stock markets during the Global Financial Crisis, SARS, and ongoing COVID-19. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 134(1). https://doi.org/10.1016/j.rser.2020.110349
• Charfeddine, L., & Barkat, K. (2020). Short- and long-run asymmetric effect of oil prices and oil and gas revenues on the real GDP and economic diversification in oil-dependent economy, Energy Economics, 86(104680). https://doi.org/10.1016/j.eneco.2020.104680
• Chincarini, L., & Moneta, F. (2021). The challenges of oil investing: Contango and the financialization of commodities. Energy Economics, 102(105443). https://doi.org/10.1016/j.eneco.2021.105443
• Clemente-Suárez, V., Navarro-Jiménez, E., Moreno-Luna, M. Saavedra-Serrano, L., Jimenez, M., Antonio Simón, J., & Tornero-Aguilera, J. (2021). The impact of the COVID-19 pandemic on social, health, and economy. Sustainability, 13(1). https://doi.org/10.3390/su13116314
• Considine, J., Galkin, P., & Aldayel, A. (2022). Inventories and the term structure of oil prices: A complex relationship. Resources Policy, 77(102657). https://doi.org/10.1016/j.resourpol.2022.102657
• Corbet, S., Hou, Y., Hu, Y., & Oxley L. (2021). An analysis of investor behaviour and information flows surrounding the negative WTI oil price futures event. Energy Economics, 104(105589). https://doi.org/10.1016/j.eneco.2021.105589
• Echaust, K., & Just, M. (2021). Tail dependence between Crude Oil Volatility Index and WTI oil price movements during the COVID-19 pandemic. Energies, 14(4147). https://doi.org/10.3390/en14144147
• Endi, E., Aipama, W., Razak, A., Sari, L., & Septiano, R. (2021). Stock price volatility during the COVID-19 pandemic: The GARCH model. Investment Management and Financial Innovations, 18(4). https://doi.org/10.21511/imfi.18(4).2021.02
• Guliyer, H., & Mustafaye, H. (2022). Predicting the changes in the WTI crude oil price dynamics using machine learning models. Resources Policy, 77(102664). https://doi.org/10.1016/j.resourpol.2022.102664
• Haukkala, H. (2015). From cooperative to contested Europe? The conflict in Ukraine as a culmination of a long-term crisis in EU-Russia relations, Journal of Contemporary European Studies, 23(1). https://doi.org/10.1080/14782804.2014.1001822
• Janusz, P. (2013). Aktualna sytuacja na rynku gazu ziemnego – perspektywy rozwoju. Polityka Energetyczna, 16(2).
• Jong, M., Graaf, T., & Haesebrouck, T. (2022). A matter of preference: Taking sides on the NordStream 2 gas pipeline project. Journal of Contemporary European Studies, 30(2). https://doi.org/10.1080/14782804.2020.1858763
• Kemfert, C., Präger, F., Braunger, I., Hoffart, F., & Brauers, H., (2022). The expansion of natural gas infrastructure puts energy transitions at risk., Nature Energy, 7(1). https://doi.org/10.1038/s41560-022-01060-3
• Khan, N., Arshad, A., Azam, M., Al-Marshadi, H., & Aslam, M. (2021). Modeling and forecasting the total number of cases and deaths due to pandemic. Journal of Medical Virology, 94(4). https://doi.org/10.1002/jmv.27506
• Lähde, T., & Giechaskie, B. (2021). Particle number emissions of gasoline, Compressed Natural Gas (CNG) and Liquefied Petroleum Gas (LPG) fueled vehicles at different ambient temperatures. Atmosphere, 12(89). https://doi.org/10.3390/atmos12070893
• Leszkiewicz-Kędzior, K. (2014). Asymetryczne dostosowania cenowe na rynku paliw w Polsce. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego. https://doi.org/10.18778/7969-422-8
• Li, X., Xu, C., Zhang, Y., Ruan, X., Li, G., & Wang, Y. (2016). Investigation into gas production from natural, applied energy gas hydrate: A review. Applied Energy, 172(1). https://doi.org/10.1016/j.apenergy.2016.03.101
• Lyócsaa, S., Baumöhld, E., Výrostd, T., & Molná, P. (2020). Fear of the coronavirus and the stock markets. Finance Research Letters, 36(101735).
• Manowska, A., Rybak, A., Dylongand, A., & Pielot, J. (2021). Forecasting of natural gas consumption in Poland based on ARIMA-LSTM Hybrid Model. Energies, 14(8597). https://doi.org/10.3390/en14248597
• Mason, J., Veenstra, M., & Jeffrey, R. (2013). Evaluating metal-organic frameworks for natural gas storage. Chemical Science, 5(1).
• NBP. (2022). Kursy walut, https://nbp.pl/home.aspx?f=/kursy/kursyc.html (dostęp: 04.09.2022).
• Oksińska, B. (2022). Rekordowe marże polskich rafinerii. Lotos: modelowa marża ma się nijak do cen na stacjach. https://businessinsider.com.pl/biznes/rekordowe-marze-polskich-rafinerii-orlenu-i-lotosu-modelowa-marza-ma-sie-nijak-docen/t97vhr3 (dostęp: 18.09.2022).
• Orlen. (2022). Na wakacje tańsze tankowanie na stacjach. https://orlen.pl/pl/o-firmie/media/komunikaty-prasowe/2022/czerwiec/tansze_paliwo_ORLEN, (dostęp: 04.09.2022).
• Parkiet.com. (2020). Spadki nawet o 80 proc. Jak pandemia dusi przychody spółek. https://www.parkiet.com/analizy-rynkowe/art19873981-spadki-nawet-o-80-proc-jak-pandemia-dusi-przychody-spolek (dostęp: 16 IX 2022).
• PGNiG. (2022). Oświadczenie PGNiG SA w związku z pojawiającymi się w mediach nieprawdziwymi informacjami związanymi z wykorzystaniem gazociągu Baltic Pipe. https://pgnig.pl/aktualnosci/-/news-list/id/oswiadczenie-pgnig-sa-w-zwiazku-z-pojawiajacymi-siew-mediach-nieprawdziwymi-informacjami-zwiazanymi-z-wykorzystaniem-gazociagu-baltic-pipe/newsGroupId/10184, (dostęp: 16.09.2022).
• POPiHN. (2021). Przemysł i handel naftowy. Raport roczny. https://popihn.pl/wp-content/uploads/2022/04/RAPORT-ZA-ROK-2021.pdf (dostęp: 08.09.2022).
• Porozumienie między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Federacji Rosyjskiej o budowie systemu gazociągów dla tranzytu gazu rosyjskiego przez terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i dostawach gazu rosyjskiego do Rzeczypospolitej Polskiej, sporządzone w Warszawie dnia 25 sierpnia 1993 r., M.P. z 2011 r. nr 46, poz. 512. https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=wmp20110460512 (dostęp: 04.09.2022).
• Pszczółka, I. (2021). Międzynarodowe waluty safe haven - bezpieczna przystań w czasie kryzysu. Optimum. Economic Studies, 103(1). https://doi.org/10.15290/oes.2021.01.103.06
• Ptak, S., & Jakubiec, J. (2016). Ropa naftowa jako główny surowiec energetyczno-przemysłowy. Nafta-Gas, 72(6). https://doi.org/10.18668/ng.2016.06.09
• Sajniak, M. P. (2022). Funkcjonowanie terminalu ciekłego gazu ziemnego w Świnoujściu podczas pandemii COVID-19 w kontekście polityki energetycznej państwa. Studia z Polityki Publicznej, 9(2). https://doi.org/10.33119/kszpp/2022.2.7
• Shen, Z. (2022). Optimal oil-based exotic options strategies under the background of war: An empirical study in the context of the Russia–Ukraine conflict. Advances in Economics, Business and Management Research, 656(1). https://doi.org/10.2991/aebmr.k.220603.158
• Sławiński, J. (2022). Norweski Equinor dostarczy gaz do Polski. https://www.pb.pl/norweski-equinor-dostarczy-gaz-do-polski-1164618 (dostęp: 24.09.2022).
• Sokhanvar, A., & Bouri, E. (2022). Commodity price shocks related to the war in Ukraine and exchange rates of commodity exporters and importers. Borsa Istanbul Review, 22(5). https://doi.org/10.1016/j.bir.2022.09.001
• Sun, Y. (2022). The impacts of wars on oil prices. Advances in Social Science, Education and Humanities Research, 670.
• Sydoruk, T., Stepanets, P., & Tymeichuk, I. (2019). Nord Stream 2 as a threat to national interests of Poland and Ukraine, Studia Politica: Romanian Political Science Review, 19(3–4).
• Szewczyńska, M., Pośniak, M., & Kowalska, J. (2020). Spaliny emitowane z silników Diesla, mierzone jako węgiel elementarny. Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy, 4(106).
• Toborek-Mazur, J., Partacz, K., & Surówka, M. (2022). Energy Security as a premise for mergers and acquisitions on the example of the Multi-Energy Concern PKN Orlen in the face of the challenges of the 2020s, Energies, 15(14). https://doi.org/10.3390/en15145112
• U.S. Geological Survey. https://usgs.gov (dostęp: 04.08.2022).
• Ustawa z dnia 13 stycznia 2022 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług, Dz.U. z 2022 r., poz. 196. https://isap.sejm.gov.pl
• Wutkie, M. (2020). Behawioralne aspekty inwestowania na rynkach finansowych. Progress, 7(1).
• Ye, M., Zyren, J., & Shoren, J. (2006). Forecasting short-run crude oil price using high- and low-inventory variables. Energy Policy, 34(17), 2736-2743. https://doi.org/10.1016/j.enpol.2005.03.017
• Zaremba, A., Kizys, R., Aharon, D., & Demir, E. (2020). Infected markets: Novel coronavirus, government interventions and stock return volatility around the globe. Finance Research Letters, 35(101597). https://doi.org/10.1016/j.frl.2020.101597
• Zhang, D., Yu, M., & Ji, Q. (2020). Financial markets under the global pandemic of COVID-19. Finance Research Letters, 36(1).
• Zhang. J., Tan, Y., Zhang, T., Yu, K., Wang, X., & Zhao, Q. (2020). Natural gas market and underground gas storage development in China. Journal of Energy Storage, 20(101338). https://doi.org/10.1016/j.frl.2020.101528
• Złoty, M. (2021). Finansjalizacja wybranych rynków surowcowych na świecie. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2024).