Badanie przydatności rożnika przerośniętego (Silphium perfoliatum L.) do rekultywacji terenów po otworowej eksploatacji złóż siarki

• Autorzy: Klimont K. , Bulińska-Radomska Z. , Górka J. , Osińska A.

Warianty tytułu

EN

Usability examination of cup plant (Silphium perfoliatum L.) for land reclamation after bore-hole sulfur exploitation

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W latach 2010–2013 badano glebotwórcze działanie oraz przydatność rożnika przerośniętego (Silphium perfoliatum L.) do rekultywacji terenów po otworowej eksploatacji siarki, pokrytych wapnem poflotacyjnym użyźnionym osadem ścieków komunalnych. Oceniano plon suchej masy, liczbę pędów na roślinie, ich wysokość i średnicę. Stwierdzono, że rośliny rożnika przerośniętego bardzo dobrze rozwijały się na badanym podłożu, tworząc corocznie bardzo trwały bujny łan. Plon suchej masy wynosił średnio 13,05 t˖ha-1 i zależał od wartości cech plonotwórczych, tj. liczby pędów na roślinie, ich wysokości i przekroju. Warunki pogodowe w latach badań istotnie wpływały na wartość wszystkich parametrów, a głównym czynnikiem wpływającym na wegetację były ilość i rozkład opadów, które zapewniały odpowiednie uwilgotnienie wapiennego bezglebowego podłoża. Wykorzystanie rożnika przerośniętego do rekultywacji wapna poflotacyjnego użyźnionego osadem ściekowym pozytywnie wpłynęło na gromadzenie się w nim materii organicznej i składników pokarmowych oraz obniżenie pH. Osadowe użyźnienie wapiennego podłoża wpłynęło różnicująco na zawartość metali ciężkich, tak w samym gruncie, jak i w wyrosłych na nim roślinach rożnika.

EN

In the years 2010–2013 an examination was conducted concerning the usability of cup plant (Sylphium perfoliatum L.) for land reclamation after bore-hole sulfur exploitation covered with post flotation lime and enriched with sewage sediments and also determined it’s soil-forming effect. Dry mass crop, number of shoots of a plant, its height and diameter were evaluated. It was noted that cup plants developed very well on soil-less ground of post flotation lime forming a very resistant field of lush plants. The crop of dry mass reached an average level of 13.05 t˖ha-1 and depended on the values of crop forming features i.e. numbers of shoots on plant, their height and diameter. Weather conditions in research years significantly influenced the value of all parameters and the main factor influencing the plants growth and their evolution was the quantity of precipitation and its distribution assuring adequate humidity of limestone soil-less ground. Making use of cup plant for the reclamation of post-flotation lime enriched with sewage sediment positively influenced the gathering of organic matter and nutrients in it and soil pH reduction. Sediment enrichment of limestone ground affected in a differentiating manner the content of heavy metals in the ground itself, as well as the cup plants grown on it.

Słowa kluczowe

PL

wapno poflotacyjne; osady ściekowe; rożnik przerośnięty; metale ciężkie; proces glebotwórczy; rekultywacja

EN

post-flotation lime; sewage sediments; cup plant; heavy metals; soil-forming process; land reclamation

• Wydawca: Wydawnictwo ITP
• Czasopismo: Problemy Inżynierii Rolniczej
• Rocznik: 2015
• Tom: R. 23, nr 2
• Strony: 61--73
• Opis fizyczny: Bibliogr. 29 poz., tab.

Twórcy

autor

Klimont K.

• Krajowe Centrum Roślinnych Zasobów Genowych, Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin – PIB w Radzikowie
• ul. Słowackiego 19, 27-600 Sandomierz, tel. [phone]

autor

Bulińska-Radomska Z.

• Krajowe Centrum Roślinnych Zasobów Genowych, Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin – PIB w Radzikowie

autor

Górka J.

• Kopalnia Siarki „Jeziórko” S.A. w Jeziórku

autor

Osińska A.

• Krajowe Centrum Roślinnych Zasobów Genowych, Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin – PIB w Radzikowie

Bibliografia

• BAJOR P., BULIŃSKA-RADOMSKA Z., KLIMONT K., OSIŃSKA A. 2014. Ocena rozwoju roślinności na składowisku popiołów paleniskowych użyźnionych osadem ściekowym. Problemy Inżynierii Rolniczej. Nr 2(84) s. 51–61.
• BARAN S., TURSKI R. 1996. Degradacja, ochrona i rekultywacja gleb. Lublin. Wydaw. AR. ISBN 83-86761-48-2 ss. 223.
• GOŁDA T. 2007. Wykorzystanie szlamów poflotacyjnych rudy siarkowej do rekultywacji terenów poeksploatacyjnych w górnictwie otworkowym siarki. Inżynieria Ekologiczna. Nr 19 s. 79-88.
• GORLACH E., GAMBUŚ F. 1999. Wpływ osadów ściekowych na zawartość metali ciężkich w glebie i roślinach oraz ich przemieszczanie w profilu glebowym. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych. Nr 467 s. 505–511.
• GRZYWNOWICZ I., STRUTYŃSKI J. 2000. Rolnicze zagospodarowanie osadów ściekowych jako źródło zanieczyszczenia gleb metalami ciężkimi. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych. Nr 472 s. 297–304.
• IMiGW 2010–2013. Zapiski Agrometeorologiczne Stacji Meteorologicznej w Sandomierzu. Sandomierz ss. 120.
• KABATA-PENDIAS A., MOTOWICKA-TERELAK T., PIOTROWSKA M. TERELAK H., WITEK T. 1993. Ocena stopnia zanieczyszczenia gleb i roślin metalami ciężkimi i siarką. Puławy. IUNG ss. 20.
• KICIŃSKA A., HELIOS-RYBICKA E. 1995. Metale ciężkie w układzie gleba – rośliny na obszarze oddziaływania huty cynku. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych. Z. 418 s. 751–759.
• KLIMONT K. 2004. Przydatność wybranych gatunków roślin użytkowych do rekultywacji terenów zdewastowanych. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych. Z. 497 s. 673–684.
• KLIMONT K. 2007. Ocena przydatności wybranych roślin użytkowych do rekultywacji terenów zdewastowanych przez przemysł i gospodarkę komunalną. Problemy Inżynierii Rolniczej. Nr 2(56) s. 27–36.
• KLIMONT K., BULIŃSKA-RADOMSKA Z. 2011. Wpływ wybranych gatunków roślin na procesy glebotwórcze i ich przydatność do rekultywacji bezglebowych utworów wapna poflotacyjnego na powierzchni po otworowej eksploatacji siarki. Roczniki Gleboznawcze. Vol. 62. No. 2 s. 204–211.
• KLIMONT K., BULIŃSKA-RADOMSKA Z., GÓRKA J. 2013a. Możliwość wykorzystania wybranych roślin miododajnych do rekultywacji terenów po eksploatacji siarki. Polish Journal of Agronomy. Nr 12 s. 17–25.
• KLIMONT K., BULIŃSKA-RADOMSKA Z., GÓRKA J. 2013b. Ocena przydatności różnych form wierzby (Salix sp.) do rekultywacji terenów poeksploatacyjnych kopalni siarki. Biuletyn IHAR. Nr 269 s. 161–168.
• KLIMONT K., BULIŃSKA-RADOMSKA Z., OSIŃSKA A., BAJOR P. 2013c. Uprawa i spontaniczna roślinność na składowisku odpadów komunalnych pokrytych odpadem paleniskowym użyźnionym osadem ściekowym. Biuletyn IHAR. Nr 270 s. 109–121.
• KLIMONT K., BULIŃSKA-RADOMSKA Z., GÓRKA J., WOŚ H. 2014. Ocena przydatności wybranych gatunków jarych roślin oleistych do uprawy na rekultywowanym gruncie wapna poflotacyjnego. Biuletyn IHAR. Nr 274 s. 153–164.
• KLIMONT K., GÓRAL S., JOŃCA M. 2002. Rekultywacyjna efektywność osadów ściekowych na podłożu wapna poflotacyjnego. Biuletyn IHAR. Nr 223/224 s. 415–425.
• KOŁODZIEJ B., WIŚNIEWSKI J., SUGIER D., STACHYRA M. 2010. Wpływ metody zakładania plantacji i nawożenia osadem ściekowym na plonowanie rożnika przerośniętego (Silphium perfoliatum L.) uprawianego na cele energetyczne. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych. Z. 556 s. 143–150.
• KOWALSKI R., WOLSKI T. 1999. Rożnik przerośnięty Silphium perfoliatum L. nowa roślina o wielokierunkowych właściwościach użytkowych. W: Hodowla roślin ogrodniczych u progu XXI wieku. Materiały VIII Ogólnopolskiego Zjazdu Naukowego Hodowców Roślin Ogrodniczych. Lublin, 4–5 lutego 1999. Lublin. Wydaw. AR s. 149–152.
• MAJTKOWSKI W., MAJTKOWSKA G. 2012. Fitosanitarna rola szaty roślinnej na zrekultywowanej hałdzie popiołów w Sowlanach k. Białegostoku. Biuletyn IHAR. Nr 263 s. 55–63.
• MAJTKOWSKI W., SZULC P.M., GACA J., MIKOŁAJCZAK J. 2010. Ocena wykorzystania Silphium perfoliatum L. do fitoremediacji terenów zanieczyszczonych metalami ciężkimi. Biuletyn IHAR. Nr 256 s. 163–169.
• NIEMYSKA-ŁUKASZUK J. 1995. Wpływ składu granulometrycznego i odczynu gleby na zawartość przyswajalnych form metali ciężkich. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych. Z. 418 s. 459–464.
• PILMENEV V.K. 1985. Novye kormovye kul’tury. Medonosnye rastenija. Moskva. Rossel’chozizdat s. 121–122.
• PODBIELKOWSKI Z. 1995. Fitogeografia części świata. T. 2. Warszawa. Wydaw. Nauk. PWN s. 90–91.
• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9.09.2002 r. w sprawie standardów jakości gleby oraz standardów jakości ziemi. Dz.U. Nr 165 poz. 1359.
• SIUTA J. 2001. Rekultywacja gruntów w górnictwie siarkowym. Inżynieria Ekologiczna. Nr 3 s. 192–197.
• SIUTA J. 2004. Rekultywacja terenu lagun osadowych w oczyszczalni „Hajdów”. Inżynieria Ekologiczna. Nr 9 s. 43–54.
• WERYSZKO-CHMIELEWSKA E., KOWALSKI R., WOLSKI T. 1999. Rożnik przerośnięty (Silphium perfoliatum L.) nowa roślina alternatywna. Cz. I. Badania morfologiczne i anatomiczne. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych. Z. 468 s. 497–505.
• WIŚNIEWSKA-KIELIAN B., LIPIŃSKI W. 2007. Ocena składu chemicznego roślin. Kraków–Warszawa–Wrocław. Oddz. Krakowski PTIE, Krajowa Stacja Chemiczno-Rolnicza. ISBN 978-83-92644-11-8 ss. 57.
• WOŹNIAK M., GÓRAL S. 1998. Sylfia – rożnik przerośnięty (Silphium perfoliatum L.). Potencjalny gatunek do rekultywacji terenów zdegradowanych i gruntów bezglebowych oraz do produkcji pasz. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych. Z. 463 s. 661–668.