Categorisation of Hazards Caused by Chemical Accidents and Disasters in Terms of Rescue Efforts

• Autorzy: Kołcz Bogdan

Identyfikatory

DOI

10.12845/sft.62.2.2023.4

Warianty tytułu

PL

Kategoryzacja zagrożeń spowodowanych awariami i katastrofami chemicznymi w aspekcie podejmowanych działań ratowniczych

• Języki publikacji: EN PL

Abstrakty

EN

Aim: The main objectives of this article are to characterise chemical hazards and to identify the factors (circumstances) affecting the effectiveness of responses to them, the cooperation of rescue units and the local community. The article details the methods and principles of rescue operations undertaken when various hazards are present. Introduction: With the increasing chemicalisation of the economy, at the same time indispensable in people’s daily lives, the associated chemical and environmental risks are increasing. The article presents their typology based on the sources of potential incidents. The categorisation was narrowed down to hazards caused by industrial plants using chemicals and their mixtures and transport units transporting dangerous goods. The typology also includes references to selected organisational elements of rescue and firefighting operations affecting their effectiveness. Methodology: The typology also includes references to selected organisational elements of rescue and firefighting operations affecting their effectiveness. The research also used a diagnostic survey with a questionnaire, system observation and own experience from the current organisation of WPOR, ZPOR exercises in ZDR in cooperation with PSP. Materials published by the Headquarters of the National Fire Service were used to collect the data. An analysis of possible emergency events involving chemical agents posing a potential threat to human life, property and the environment was carried out. Conclusions: The essence of actions in the context of chemical rescue is to minimise the hazard, to establish the location of the source of the emission in a short time and to stop the releasing chemical substance. These elements are influenced by the even distribution of forces and resources across the country. Recognition of chemical emissions is also an important element, which will be facilitated by the participation of a representative of the engineering and technical team representing the plant. On the other hand, an important step in recognising the threat will be the implementation by SGRChem – in all provinces – of readiness level C on conducting imaging reconnaissance using advanced technical means. This is particularly the case in the provinces of the eastern part of Poland, where chemical groups mostly only implement A and B levels.

PL

Cel: Główne cele niniejszego artykułu obejmują charakterystykę zagrożeń chemicznych oraz identyfikację czynników (okoliczności) wpływających na skuteczność podejmowanych w związku z nimi akcji, współpracę jednostek ratowniczych oraz społeczność lokalną. W artykule wyszczególniono metody i zasady podejmowanych działań ratowniczych w przypadku występowania różnych zagrożeń. Wprowadzenie: Wraz z postępującą chemizacją gospodarki, jednocześnie niezbędną w życiu codziennym człowieka, rośnie liczba związanych z nią zagrożeń chemicznych i ekologicznych. W artykule przedstawiona została ich typologia oparta na źródłach potencjalnych zdarzeń. Kategoryzację zawężono do zagrożeń powodowanych przez zakłady przemysłowe stosujące substancje chemiczne i ich mieszaniny oraz jednostki transportowe przewożące towary niebezpieczne. W typologii zawarto również odniesienia do wybranych elementów organizacyjnych działań ratowniczo-gaśniczych mających wpływ na ich skuteczność. Metodologia: W związku z realizacją celu pracy analizie poddana została literatura z zakresu badanego problemu, a także obowiązujące akty prawne dotyczące ochrony środowiska, przewozu materiałów niebezpiecznych oraz właściwości substancji chemicznych i ich mieszanin. W badaniach wykorzystano również sondaż diagnostyczny z ankietą, obserwację systemową oraz doświadczenie własne z bieżącej organizacji ćwiczeń WPOR, ZPOR w ZDR we współdziałaniu z PSP. W celu zgromadzenia danych wykorzystano materiały publikowane przez Komendę Główną Państwowej Straży Pożarnej. Dokonano analizy możliwych zdarzeń awaryjnych z udziałem czynników chemicznych stwarzających potencjalne zagrożenie dla życia ludzkiego, mienia oraz środowiska naturalnego. Wnioski: Istotą działań w kontekście ratownictwa chemicznego jest ograniczanie do minimum zagrożenia, ustalenie w krótkim czasie lokalizacji źródła emisji oraz zatrzymanie uwalniającej się substancji chemicznej. Wpływ na te elementy ma równomierne w skali kraju rozmieszczenie sił i środków. Istotnym elementem jest także rozpoznanie emisji substancji chemicznej, które usprawni udział przedstawiciela zespołu inżynieryjno-technicznego reprezentującego dany zakład. Z kolei ważnym krokiem w rozpoznaniu zagrożenia będzie realizacja przez SGRChem – we wszystkich województwach – poziomu gotowości C dotyczącego prowadzenia rozpoznania obrazowego przy użyciu zaawansowanych środków technicznych. W szczególności dotyczy to województw wschodniej części Polski, w których grupy chemiczne w większości realizują wyłącznie poziomy A i B.

Słowa kluczowe

EN

chemical hazard; hazardous substance; chemical rescue; high risk facility

PL

zagrożenie chemiczne; substancja niebezpieczna; ratownictwo chemiczne; zakład o dużym ryzyku; zakład zwiększonego ryzyka

• Wydawca: Centrum Naukowo-Badawcze Ochrony Przeciwpożarowej im. Józefa Tuliszkowskiego - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Safety & Fire Technology
• Rocznik: 2023
• Tom: Vol. 62, iss. 2
• Strony: 64--85
• Opis fizyczny: Bibliogr. 22 poz., rys.

Twórcy

autor

Kołcz Bogdan

• The Jan Grodek State University in Sanok / Uczelnia Państwowa im. Jana Grodka w Sanoku

• https://orcid.org/0000-0002-2113-2905

Bibliografia

• [1] Ustawa z dnia 18 kwietnia 2002 r. o stanie klęski żywiołowej (Dz.U. 2017 poz. 1897).
• [2] Konieczny J., Zarządzanie w sytuacjach kryzysowych, wypadkach i katastrofach, GOW, Poznań-Warszawa 2001.
• [3] Obolewicz-Pietrusiak A., Wojnarowski A., Podstawy ratownictwa chemicznego, Firex, Warszawa 2001.
• [4] Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 22 lipca 2022 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o substancjach chemicznych i ich mieszaninach (Dz.U. 2022 poz. 1816).
• [5] Kożuchowski K. (red.), Meteorologia i klimatologia. Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009.
• [6] https://ios.edu.pl/wp-content/uploads/2018/02/stop-smog.pdf [dostęp: 10.10.2023].
• [7] Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska, (Dz.U. 2022 poz. 2556 z późn. zm.).
• [8] KG PSP, https://www.gov.pl/web/kgpsp/interwencje-psp [dostęp: 05.10.2023].
• [9] Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 17 września 2021 r. w sprawie szczegółowej organizacji krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego (Dz.U. 2021 poz. 1737).
• [10] Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 8 czerwca 2016 r. w sprawie wymagań jakim powinny odpowiadać plany operacyjno-ratownicze (Dz.U. 2016 poz. 821).
• [11] Steumpfle A.K., Howells D.J., Armour S.J., Boulet C.A., Final Raport of ITF-25 Hazard from Industrial Chemicals, US/UK/CA, Memorandum of Understanding on Chemical and Biological Defense, 18 march 1996.
• [12] GIOŚ, https://www.gov.pl/web/gios/di-wystepowanie-zdarzen-o-znamionach-powaznej-awarii [dostęp: 20.11.2023].
• [13] KW PSP Kraków, https://www.gov.pl/web/kwpsp-krakow/ instrukcje-postepowania-mieszkancow-na-wypadek-wystapienia-awarii [dostęp: 20.11.2023].
• [14] Rozkaz nr 54 Komendanta Głównego Państwowej Straży Pożarnej z dnia 29 grudnia 2022 r. zmieniający rozkaz w sprawie organizacji centralnego odwodu operacyjnego krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego (Dz.Urz. 2023 poz. 3).
• [15] KG PSP, Zasady organizacji ratownictwa chemicznego i ekologicznego w krajowym systemie ratowniczo-gaśniczym, https://www.gov.pl/web/kgpsp/dokumenty-rchem [dostęp:12.11 2022].
• [16] Oświadczenie rządowe z dnia 13 marca 2023 r. w sprawie wejścia w życie zmian do załączników A i B do Umowy dotyczącej międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR), sporządzonej w Genewie dnia 30 września 1957 r. (Dz.U. 2023 poz. 891).
• [17] Oświadczenie rządowe z dnia 13 marca 2023 r. w sprawie wejścia w życie zmian do Regulaminu międzynarodowego przewozu kolejami towarów niebezpiecznych (RID), stanowiącego załącznik C do Konwencji o międzynarodowym przewozie kolejami (COTIF), sporządzonej w Bernie dnia 9 maja 1980 r. (Dz.U. 2023 poz. 789).
• [18] Oświadczenie rządowe z dnia 31 maja 2023 r. w sprawie wejścia w życie zmian do Przepisów załączonych do Umowy europejskiej dotyczącej międzynarodowego przewozu śródlądowymi drogami wodnymi towarów niebezpiecznych (ADN), zawartej w Genewie dnia 26 maja 2000 r., obowiązujących od dnia 1 stycznia 2023 r. (Dz.U. 2023 poz. 1167).
• [19] Ustawa z dnia 19 sierpnia 2011 r. o przewozie towarów niebezpiecznych (Dz.U. 2022 poz. 2147).
• [20] Kopczewski R., Nowacki G., Analiza zabezpieczenia przewozu drogowego towarów niebezpiecznych w Polsce oraz UE, Instytut Naukowo Wydawniczy „Spatium”, 2018.
• [21] Polska Izba Paliw Płynnych, https://www.paliwa.pl/stronastartowa/aktualnosci [dostęp: 17.10.2023].
• [22] Kołcz B., Wymagania formalnoprawne wobec podmiotów ratowniczych dotyczące rozpoznawania zagrożeń chemicznych w Polsce, „Safety & Fire Technology”, SFT Vol. 61 Issue 1, 2023, pp. 64–84, https://doi.org/10.12845/sft.61.1.2023.6.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2024).