Osuwiska w Sudetach

• Autorzy: Sikora Rafał , Wojciechowski Tomasz

Identyfikatory

DOI

10.7306/2019.30

Warianty tytułu

EN

Landslides in the Sudetes

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

This paper presents the results of analysis of landslides distribution in the Sudetes (SW Poland). Our study was based on the analysis of the LiDAR-data digital elevation model and integrated with investigations of different factors for landslide development. The results of the study showed relationships between the spatial distribution of landslides and geology of their basement. For the areas built by Permo-Mesozoic and late Variscan sedimentary and volcanogenic rocks, the tectonic and lithological factors are predominant for landslide occurrences. The largest landslides have a tectonic affinity and represent a frontal type of geometry. The relationships between geological conditions and mass movements were also confirmed by the constructed landslide susceptibility map of the Sudetes.

Słowa kluczowe

PL

ruchy masowe; cyfrowy model wysokościowy; mapa podatności na osuwiska; SW Poland

EN

mass movements; digital elevation model; landslide susceptibility map; SW Poland

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Przegląd Geologiczny
• Rocznik: 2019
• Tom: Vol. 67, nr 5
• Strony: 360--368
• Opis fizyczny: Bibliogr. 66 poz., rys., wykr.

Twórcy

autor

Sikora Rafał

• Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, Centrum Geozagrożeń, Skrzatów 1, 31-560 Kraków

autor

Wojciechowski Tomasz

• Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, Centrum Geozagrożeń, Skrzatów 1, 31-560 Kraków

Bibliografia

• 1. BAŻYŃSKI J., KÜHN A. 1971 - Rejestracja osuwisk w Polsce. Inst. Geol., Warszawa.
• 2. BERG G. 1925 - Geologische Karte von Preussen 1 : 25 000. Blatt Waldenburg.
• 3. BERG G., Dathe E., Zimmermann E. 1910 - Geologische Karte von Preussen 1 : 25 000. Blatt Friedland i. Schl.
• 4. BOBER L. 1984 - Rejony osuwiskowe w polskich Karpatach fliszowych i ich związek z budową geologiczną regionu. Biul. Inst. Geol., 340: 115-158.
• 5. BONHAM-CARTER G.F., AGTERBERG F.P., WRIGHT D.F. 1989 - Weight of evidence modeling: a new approach to mapping mineral potential. Statistical Applications in the Earth Science. Geol. Surv. Can. Pap., 89 (9): 171-183.
• 6. BOSSOWSKI A., CYMERMAN Z., GROCHOLSKI A., IHNATOWICZ A. 1994 - Szczegółowa Mapa Geologiczna Sudetów w skali 1 : 25 000, ark. Jedlina Zdrój. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• 7. CYMERMAN Z. 2004 - Tectonic map of the Sudetes and the Fore-Sudetic Block. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• 8. CZERWIŃSKI J., ŻURAWEK R. 1999 - The geomorphological effects of heavy rain falls and flooding in the Polish Sudetes in July 1997. Stud. Geomorph. Carpat.-Balcan., 33: 27-43.
• 9. DUSZYŃSKI F., MIGOŃ P., RÓŻYCKA M. 2016 - Osuwisko pod Turzyną w Górach Suchych (Sudety Środkowe). Przyr. Sud., 19: 143-166.
• 10. DUSZYŃSKI F., JANCEWICZ K., KASPRZAK M., MIGOŃ P. 2017 - The role of landslides in downslope transport of caprock-derived boulders in sedimentary tablelands, Stołowe Mts, SW Poland. Geomorph., 295: 84-101.
• 11. DUMANOWSKI B. 1961 - Zagadnienie rozwoju stoku na przykładzie Gór Stołowych. Czas. Geogr., 32: 311-324.
• 12. GOTOWAŁA R., KOWALSKI A., SOBCZYKA., WOJEWODA J. 2015-Structurally-controlled landslide (Toczek Mt., Intrasudetic Shear Zone). [W:] 16 Czech-Polish Workshop on Recent Geodynamics of the Sudeten and Adjacent Areas. Abstracts. Srebrna Góra, Poland, November 5-7 2015, UPWr, Wrocław: 23.
• 13. GRABOWSKI D., MARCINIEC P., MROZEK T., NESCIERUK P., RĄCZKOWSKI W., WÓJCIKA., ZIMNALZ. 2008 - Instrukcja opracowania Mapy osuwisk i terenów zagrożonych ruchami masowymi w skali 1: 10 000. Min. Środ., Warszawa.
• 14. GROCHOLSKI A. 1971 - Szczegółowa Mapa Geologiczna Sudetów w skali 1 : 25 000, ark. Mieroszów. Wyd. Geol., Warszawa.
• 15. JANCEWICZ K., MIGOŃ P. 2017 - Osuwiska w Masywie Granicznika w Górach Kamiennych. Przyr. Sud., 20: 239-254.
• 16. JANCEWICZ K., TRACZYK A. 2017 - Mało znane formy ruchów masowych w dolinie Węglówki w Górach Bardzkich (Sudety Środkowe). Przyr. Sud. 20: 289-314.
• 17. KACZOROWSKI J., KUŁAK M., 2019 - Osuwiska w polskich Karpatach w ujęciu statystycznym na podstawie wyników Projektu SOPO. II Ogólnopolska Konferencja Osuwiskowa. 14-17 maja 2019. Materiały konferencyjne.
• 18. KASPRZAK M., TRACZYK A. 2012 - Uwarunkowania rozwoju osuwisk w środkowej części Gór Kamiennych (Sudety). Land. Analysis, 20:65-77.
• 19. KASPRZAK M., DUSZYŃSKI F., JANCEWICZ K., MICHNIEWICZ A., RÓŻYCKA M., MIGOŃ P. 2016 - The Rogowiec Landslide Complex (Central Sudetes, SW Poland) - a case of a collapsed mountain. Geol. Quart., 60 (3): 695-713.
• 20. KONDRACKI J. 2002 - Geografia regionalna Polski. PWN, Warszawa.
• 21. KOWALSKI A. 2017a- Rozmieszczenie i geneza form osuwiskowych w przełomowej dolinie Bobru w okolicach Wlenia (Sudety Zachodnie). Prz. Geol., 65: 629-641.
• 22. KOWALSKI A. 2017b - Ruchy masowe a interpretacja budowy geologicznej - przykład osuwiska na górze Drogosz w paśmie Zaworów (Sudety Środkowe). Prz. Geol., 65: 96-104.
• 23. KOWALSKI A., WOJEWODA J. 2017 - Nowo rozpoznane formy osuwiskowe w dolinie Kaczawy na Pogórzu Kaczawskim (Sudety Zachodnie). Land. Analysis, 34: 15-27
• 24. KOZDRÓJ W. 1994 - Szczegółowa Mapa Geologiczna Sudetów w skali 1 : 25 000, ark. Poręba. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• 25. LEMBERGER M. (red) 2005 - Rejestracja i inwentaryzacja naturalnych zagrożeń geologicznych na terenie całego kraju (ze szczególnym uwzględnieniem osuwisk oraz innych zjawisk geodynamicznych). AGH, Kraków: 23-83.
• 26. MAKOŚ M., SOBCZYK A.2018- Przydatność pomiarów georadarowych i analiz geomorfometrycznych do rozpoznania wewnętrznej struktury płytkich osuwisk - na przykładzie góry Średniak w Masywie Śnieżnika, Sudety Wschodnie. Prz. Geol., 66 (10): 636-647.
• 27. MARCINIEC P., ZIMNAL Z., WOJCIECHOWSKI T., PERSKI Z., RĄCZKOWSKI W., LASKOWICZ I., NESCIERUK P., GRABOWSKI D., KUŁAK M., WÓJCIK A.2019 - Osuwiska w Polsce - od rejestracji do prognozy, czyli 13 lat projektu SOPO. Prz. Geol., 67 (5): 291-297.
• 28. MAZUR S., ALEKSANDROWSKI P., SZCZEPAŃSKI J. 2010-Zarys budowy i ewolucji tektonicznej waryscyjskiej struktury Sudetów (Outline structure and tectonic evolution of the Variscan Sudetes). Prz. Geol., 58:133-145.
• 29. MIGOŃ P. 2010 - Nowe dane do poznania rzeźby osuwiskowej Gór Kamiennych. Przyr. Sud., 13: 215-224.
• 30. MIGOŃ P., PARZÓCH K. 2008 - Spływy gruzowe w Sudetach. Prz. Geogr., 80: 385-401.
• 31. MIGOŃ P., KASPRZAK M.2011- Morfologiczny zapis ruchów masowych na progach morfologicznych Gór Stołowych w świetle numerycznego modelu wysokości o dużej rozdzielczości. Przyr. Sud., 14: 115-124.
• 32. MIGOŃ P., KASPRZAK M. 2016 - Pathways of geomorphic evolution of sandstone escarpments in the Góry Stołowe tableland (SW Poland) - insights from LiDAR-basedhigh-resolution DEM. Gemorph., 260: 51-63.
• 33. MIGOŃ P., PLACEKA. 2014-Litologiczno-strukturalneuwarunkowania rzeźby Sudetów. Prz. Geol., 64: 36-43.
• 34. MIGOŃ P., PÁNEK T., MALIK I., HRÁDECKÝ J., OWCZAREK P., ŠILHÁN K. 2010 - Complex landslide terrain in the Kamienne Mountains, Middle Sudetes, SW Poland. Geomorph., 124: 200-214.
• 35. MIGOŃ P., JANCEWICZ K., KASPRZAK M. 2014a-Zasięg obszarów objętych osuwiskami w Górach Kamiennych (Sudety Środkowe) - porównanie map geologicznych i cyfrowego modelu wysokości z danych LiDAR. Prz. Geol., 64: 463-471.
• 36. MIGOŃ P., KACPRZAK A., MALIK I., KASPRZAK M. 2014b- Formy osuwiskowe w Górach Kamiennych (Sudety Środkowe) - kryteria identyfikacji i oceny zagrożeń. Land. Analys., 26: 39-60.
• 37. MIGOŃ P., KACPRZAK A., MALIK I., KASPRZAK M., OWCZAREK P., WISTUBA M., PÁNEK T. 2014c - Geomorphological, pedological and dendrochronological signatures of a relict landslide terrain, Mt Garbatka (Kamienne Mts), SW Poland. Geomorph., 219: 213-231.
• 38. MIGOŃ P., JANCEWICZ K., RÓŻYCKA M., DUSZYŃSKI F., KASPRZAK M. 2017 - Large-scale slope remodelling by landslides - Geomorphic diversity and geological controls, Kamienne Mts., Central Europe. Geomorph., 289: 134-151.
• 39. MIGOŃ, P., RÓŻYCKA, M., MICHNIEWICZ, A., KASPRZAK, M., 2015- Identyfikacja form osuwiskowych na podstawie danych LiDAR - wybrane przykłady z Sudetów Środkowych i Zachodnich. I Ogólnopolska Konferencja Osuwiskowa O!suwisko, 19-22 maja 2015, Wieliczka. Mat. konf.: 107-108.
• 40. MIŁKOWSKI D., GÓRECKAA., WÓJCICKA-MILEWSKAM. 2008 - Zabezpieczenie i monitoring osuwisk powstałych na Zboczu Północnym wyrobiska odkrywkowego BOT KWB Turów S.A. Kwart. AGH, 32 (2): 247-257.
• 41. MROZEK T. 2013 - Zagrożenie i ryzyko osuwiskowe w rejonie Szymbarku (Beskid Niski). Pr. Państw. Inst. Geol., 199: 5-40.
• 42. OBERC J. 1957 - Region Gór Bardzkich (Sudety). Przewodnik dla geologów. Wyd. Geol. Warszawa.
• 43. OBERC J., BADURA J., PRZYBYLSKI J., JAMROZIK L. 1996 - Szczegółowa mapa geologiczna Sudetów w skali 1 : 25 000, ark. Bardo Śląskie. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• 44. OSIKA A., WISTUBA M., MALIK I. 2018 - Relief evolution of landslide slopes in the Kamienne Mts. (Central Sudetes, Poland) - analysis of high-resolution DEM from airbone LiDAR. Contemp. Trends. Geosci., 7 (1): 1-20.
• 45. PARZÓCH K., MIGOŃ P. 2010-Zdarzenia ekstremalne w systemie stokowym - grawitacyjne ruchy masowe i erozja gleb. [W:] Migoń P. (red.), Wyjątkowe zdarzenia przyrodnicze na Dolnym Śląsku i ich skutki. Rozpr. Nauk. IGiRRUWr., 14: 205-239.
• 46. PARZÓCH K., PAWLIK Ł., SOLARSKAA., WITEK M. 2012 - Osuwisko na stokach Średniaka w Masywie Śnieżnika Kłodzkiego w 2011 roku. Przyr. Sud., 15: 197-208.
• 47. PLACEK A. 2011 - Rzeźba strukturalna Sudetów w świetle wyników pomiarów wytrzymałości skał i analiz numerycznego modelu wysokości. Rozpr. Nauk. IGiRRUWr., 16: 1-190.
• 48. PULINOWA M. Z. 1972 - Procesy osuwiskowe w środowisku sztucznym i naturalnym. Dokumentacja Geograficzna, Inst. Geogr. PAN, Warszawa.
• 49. PULINOWAM.Z.,MAZURR. 1971 -Stare osuwisko we wsi Grzmiąca w Sudetach. Wszechświat, 7-8: 200-202.
• 50. PULINOWA M. Z. 1989 - Rzeźba Gór Stołowych, Pr. UŚl.
• 51. ROZPORZĄDZENIE Ministra Środowiska z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie informacji dotyczących ruchów masowych ziemi. Dz.U. 2007 nr 121 poz. 840.
• 52. RÓŻYCKA M., MICHNIEWICZ A., MIGOŃ P., KASPRZAK M.2015-Identification and morphometric properties of landslides in the Bystrzyckie Mountains (Sudetes, SW Poland) based on data derived from airborne LiDAR. [W:] Jasiewicz J., Zwoliński Z., Mitasova H., Hengl T. (red.), Geomorphom. Geosci., 247-250.
• 53. RÓŻYCKA M., MIGOŃ P., MICHNIEWICZ A. 2016 - Topographic Wetness Index and Terrain Ruggedness Index in geomorphic characterisation of landslide terrains, on examples from the Sudetes, SW Poland. Zeitsch. Geomorph., 61 (2): 61-80.
• 54. SAWICKI L. 1995 - Mapa geologiczna regionu dolnośląskiego z przyległymi obszarami Czech i Niemiec 1 : 100 000 (bez utworów czwartorzędowych). Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• 55. SIKORA R., PIOTROWSKI A. 2017 -Związki wybranych form osuwiskowych w przełomowej dolinie Nysy Kłodzkiej w Górach Bardzkich ze strukturą podłoża. [W:] Dłużewski i in. (red.), Streszczenia referatów i posterów. XI Zjazd Geomorfologów Polskich, 13-15 września 2017, Warszawa: 137.
• 56. SIKORA R., KOWALSKI A., PIOTROWSKI A. 2016a - Implikacje rozwoju osuwisk i zmienności geologicznej podłoża na izersko-kaczawskim odcinku doliny Bobru (Sudety Zachodnie). [W:] Wojewoda J (red.), Wyzwania polskiej geologii. 3. Polski Kongres Geologiczny, 14-18 września 2016. PTG, Wrocław: 348-350.
• 57. SIKORA R., KOWALSKI A., BADURA J., GOTOWAŁA R., PIOTROWSKI A., RÓŻAŃSKI P., URBAŃSKI K. 2016b - Wybrane osuwiska Dolnego Śląska i ich związek z budową geologiczną. [W:] Wojewoda J., Kowalski A. (red.), Wyzwania polskiej geologii. Przewodnik do wycieczek kongresowych. 3. Polski Kongres Geologiczny, 14-18 września 2016. PTG, Wrocław: 44-60.
• 58. SIKORA R., WOJCIECHOWSKI T., TOMASZCZYK M., PIOTROWSKI A. 2017 - Geological condition of landslides occurrence in the Bardzkie Mountains and adjacent areas (Sudetes, SW Poland). 4th World Landslide Forum, Lubljana, Slovenia.
• 59. SOLON J., BORZYSZKOWSKI J., BIDŁASIK M., RICHLING A., BADORA K., BALON J., BRZEZIŃSKA-WÓJCIK T., CHABUDZIŃSKI Ł., DOBROWOLSKI R., GRZEGORCZYK I., JODŁOWSKI M., KISTOWSKI M., KOT R., KRĄŻ P., LECHNIO J., MACIAS A., MAJCHROWSKA A., MALINOWSKA E., MIGOŃ P., MYGA-PIĄTEK U., NITA J., PAPIŃSKA E., RODZIK J., STRZYŻ M., TERPIŁOWSKI S., ZIAJA W. 2018 -Physico-geographical mesoregions of Poland: Verification and adjustment of boundaries on the basis of contemporary spatial data. Geogr. Pol., 2 (91): 143-170.
• 60. SYNOWIEC G. 2003a - Formy osuwiskowe w Górach Kamiennych. Prz. Geol., 51: 59-65.
• 61. SYNOWIEC G. 2003b - Structural landslides in the Kamienne Gory Mts., Sudetes, SW Poland. [W:] Rybař J., Stemberk J., Wagner G.(red.), Landslides. Swets & Zeitlinger, Lisse: 311-314.
• 62. SZWARNOWSKI A., KACZAREWSKI T. 2008 - Osuwisko Świniec. Przebieg zagrożenia, akcja ratownicza i likwidacja skutków. Mies. WUG, 8 (97): 11-20.
• 63. WOJCIECHOWSKI T. 2019 - Podatność osuwiskowa Polski. Prz. Geol., 67 (5): 320-325.
• 64. WOJEWODA J., KOWALSKI A. 2016 - Rola południowo-sudeckiej strefy ścinania w ewolucji Sudetów. [W:] Wojewoda J., Kowalski A. (red.), Wyzwania polskiej geologii. Przewodnik do wycieczek kongresowych. 3. Polski Kongres Geologiczny, 14-18 września 2016. PTG, Wrocław: 44-60.
• 65. ZIĘTARA T. 1968 - Rola gwałtownych ulew i powodzi w modelowaniu rzeźby Beskidów. Pr. Geogr. IG PAN, 60.
• 66. ŻURAWEK R. 1999 - Zmiany erozyjne w dolinach rzek Sudetów Kłodzkich wywołane powodziami w lipcu 1997 r. oraz w lipcu 1998 r. Probl. Zagos. Ziem Gór., 45: 43-61.

Uwagi

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2019).