Inkluzje w mioceńskich solach potasowo-magnezowych w złożu Stebnik (zachodnia Ukraina)

• Autorzy: Nowińska J.

Warianty tytułu

EN

Inclusions in the Miocene potassium - magnesium salts in the Stebnyk salt deposit (western Ukraine)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Nagromadzenia soli potasowo-magnezowych w złożu Stebnik na Ukrainie występują w postaci odrębnych soczewek lub warstw o zaburzonym kształcie i często nieregularnym rozmieszczeniu. Miąższość eksploatowanych pokładów soli potasowo-magnezowej zmienia się od 4 m do 150 m. Kopalinę stanowi głównie minerały sylwinu, w złożach eksploatowano również karnalit, kainit i langbajnit. Występujące ponadto minerały to polihalit, epsomit, kizeryt. Do badań wykorzystano próbki pobrane na III poziomie kopalni Stebnik (Rudnik 1). Są to sole o barwie różowej zawierające polihalit, sylwin z dodatkiem anhydrytu i halitu. W czasie obserwacji mikroskopowych (w świetle przechodzącym i metodą spektroskopii Ramana), skupiono się przede wszystkim na kryształach halitu i powstałych w nich inkluzjach. Inkluzje w badanym materiale występują bardzo rzadko pojedynczo, zazwyczaj tworzą grupy, które posiadają specyficzne cechy, dzięki którym wyodrębniono ich trzy główne typy (ze względu na kształt): • Inkluzje wydłużone (podłużne) - tak zwane inkluzje młode, proces tworzenia się unkluzji został uchwycony dopiero co po zamknięciu się szczeliny. • Inkluzje eliptyczne - inkluzje uległy już wstępnym procesom przekształceń i zamykania, mają wyraźniej łagodny kształt i formę zbliżoną do elipsy. • Inkluzje kuliste - tak zwane inkluzje dojrzałe, które pod względem kształtu uzyskały formę idealną -została uzyskana najniższą energie swobodną. Badane inkluzje maja charakter inkluzji wtórych. Najczęściej są wypełnione kilkoma substancjami jednocześnie, przeważnie jest to materia organiczna, CO2 oraz hematyt. Dodatkowo w czasie szczegółowej analizy inkluzji zbadano wrostki chalkopirytu, hematytu oraz rzadszych minerałów minerałów takich jak lazuryt (Na,Ca)8[(S,Cl,SO4,OH)2 |(Al6Si6O24)], goethyt FeO(OH) czy anataz TiO2. Dane uzyskane w czasie badań porównano z archiwalnymi danymi (Kovalevich, 1979) i na tej podstawie ustalono spójny wniosek końcowy dotyczący mineralogii złóż.

EN

The subject of research was salt deposit located in Stebnyk (Ukraine). In the Stebnyk salt mine is a very rich accumulation of potassium-magnesium salts, created in the Miocene basin of Carpathian Foredeep. Potassium-magnesium salts occur in the salt deposit as separate deformed lenses and layers often irregularly distributed. The thickness of the potassium-magnesium salts layer varies from 4 m to 150 m. The potash minerals are represented mainly by sylvite and carnallite, kainite and langbeinite, accompanied by polyhalite, epsomite and kieserite. Detailed mineralogical studies of Stebnyk salts area were carried out in the 70s (V. M. Kovalevich 1979). Currently, these data are correlated with the results obtained and on the basis of these data it has been determined the most reliable results. The inclusions are very rare one, usually form groups, which have specific characteristics by which managed to extract the four main types (due to the shape): inclusions elongated (oblong) - the so-called inclusions young, the process was captured just after the closing of the gap. • elliptical inclusions - inclusions were already pre-processes of transformation and closing, have clearly mild shape and form similar to an ellipse. • spherical inclusions - the so-called inclusions mature, which in terms of the shape of the desired form obtained from the point of force (the lowest free energy). Tested inclusions are secondary. Most are filled with several substances at the same time, usually the organic substance, CO2 and hematite. In addition, during the thorough analysis of the inclusions were examined inclusions of chalcopyrite, hematite and rare minerals such as lazurite (Na, Ca)8[(S, Cl, SO4, OH)2 | (Al- 6Si6O24)] and goethite FeO(OH) anatase TiO2.

Słowa kluczowe

PL

Stebnik; inkluzje; sole potasowo-magnezowe; miocen; zapadlisko przedkarpackie

EN

Stebnyk; inclusions; potassium-magnesium salts; Miocene; Carpathian Foredeep

• Wydawca: Polskie Stowarzyszenie Górnictwa Solnego
• Czasopismo: Przegląd Solny
• Rocznik: 2015
• Tom: T. 11
• Strony: 66--77
• Opis fizyczny: Bibliogr. 19 poz., rys.

Twórcy

autor

Nowińska J.

• Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska, al. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków

Bibliografia

• CZAPOWSKI , G. BUKOWSKI , K. POBORSKA -MŁYNARSKA K., 2009. Miocene rock and potash salts of West Ukraine. Field geological-mining seminar of the polish salt mining society. Geologia (przegląd solny 2009), 35, 3: 479-490.
• DASHKO , M., 2001. Дещо з минулого стебника. - Drohobycz, Pomiar, 2001.
• FISCHER , H., 1969 resultate seiner microscopisch-mineralogischen studien. Neues jahrbuch fuer mineralogie,. 344-347.
• GOLDSTEIN, R.H. & REYNOLDS T.J.,1994. Systematics of fluid inclusions in diageneticminerals: society for sedimentary. Geology short course 31:199.
• GOLDSTEIN, R.H.,2003: Petrographic analysis of fluid inclusions. In i. Samson, a. Anderson, & d. Marshall, eds. Fluid inclusions: analysis and interpretation. Mineral. Assoc. Can., Short course ser. 32: 9-53.
• HRYNIV , S.P., DOLISHNIY , B.V., KHMELEVSKA , O.V., POBEREZHSKYY , A.V. & VOVNYUK , S.V., 2007. Evaporites of Ukraine: a review. Geological society, special publications, 285: s. 309-334.
• KITYK , W.I., PETRYCHENKO , O.I., POLKUNOV , W.F., ROSKOTCH , Y.T., SLIVKO, E.P. & TASTCH , W. M., 1971. Putevoditel ekskursyi simpozyuma po problemie ”galogennye formacji Ukrainy i sviazannye s nimi poleznye iskopayemye”. Naukovaya dumka, 63.
• KULYNIAK , D.,2002. Chemical plant in Lviv oblast poses danger to stebnyk region. The Ukrainian weekly, 14.07.2002
• MAPHILL The web’s largest map gallery.http://www.maphill.com/ (dostęp 1.06.2016).
• MATSKEV , L., 2008. Arkheolohichni pamyatky Lvova, (lvhi.01071.BK, ISBN: 966-7379-47-5.
• PŁASZYŃSKA M., 1995. Świat minerałów i kamieni ozdobnych. Mineralogia polonica, vol 26 no 1. 79-86
• ROEDDER , E.,1979. Fluid inclusion evidence on the environments of sedimentary diagenesis - a review. Sepm special publication 26, symposium on determination of diagenetic paleotemperatures,. 89-107.
• ROEDDER , E., 1979. Application of a new raman microprobe spectrometer to nondestructive analysis of sulfate and other ions in individual phases in fluid inclusions in minerals. Geochimica et cosmochimica acta, 43: 1907-1915.
• ROEDDER , E., & BELKIN , H.E. 1979. Migration of fluid inclusions in waste isolation pilot plant site salt in thermal gradients material research society symposium g, scientific basis for nuclear waste management, Cambridge, nov. 26-30, abstracts volume, abstract j1-k, 2 pp.
• ROEDDER , E 1984. The fluids in salt. American mineralogist, 69, s. 413-439.
• STOHL , F. V. & SMITH , D. K. 1981. The crystal chemistry of the uranyl silicate minerals. American mineralogist 66, s. 615-625.
• TOBOŁA , T. MARKIEWICZ , A., 2009. Wstępne wyniki badań inkluzji fluidalnych z najstarszej soli kamiennej Na1 w rejonie Głogowa (SW Polska). Geologia t. 35, z. 3: 349-371
• WINDAKIEWICZ, E., 1926-1930. Solnictwo. Sole kamienne, potasowe i solanki, ich własności, fizjografja, górnictwo i warzelnictwo, cz. I-IV. Skład główny w Księgarni Jagiellońskiej, Kraków.

Uwagi

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2018).