Middle Pleistocene fluvial, lacustrine and glaciolacustrine sediments of the Czyżów and Kuców Formations (Kuców 9, 10 and 16 sections), Bełchatów outcrop, central Poland – the problem of stratigraphical interpretation

• Autorzy: Krzyszkowski Dariusz , Wachecka-Kotkowska Lucyna , Nita Małgorzata , Wieczorek Dariusz

Identyfikatory

DOI

10.24425/sq.2020.133760

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The article presents results of research of three sections (Kuców 9, 10 and 16). Two of them record fluvial and lacustrine interglacial sediments and the third, cold-stage glaciolacustrine sediments. They were formed inside the Miocene–Pliocene syncline depressions in a central part of the southern horst within the Kleszczów Graben. Fluvial and lacustrine deposits of the Middle Pleistocene Interglacial (Mazovian or Ferdynandovian in the Czyżów Formation) are described from the Kuców 9 and 10 sections. Their sediments are located in marginal parts of a buried river valley and within an oxbow palaeolake, then covered by glaciofluvial deposits of the Ławki (Early Saalian) and Rogowiec (Late Saalian) Formations. The Kuców 16 section comprises ice-dam sandy lithofacies (Kuców Formation, Elsterian) of a marginal part in a proglacial lake. Two pollen diagrams of K65/15 and Kuców 9 sections represent the Mazovian (Holsteinian) succession, although in the Kuców 9 section some features are typical for the Ferdinandovian succession.

Słowa kluczowe

EN

lake deposit; fluvial deposit; oxbow; Mazovian; Ferdynandovian; Kleszczów Graben; central Poland

• Wydawca: Institute of Geological Science Polish Academy of Science
• Czasopismo: Studia Quaternaria
• Rocznik: 2021
• Tom: Vol. 38, Nr 1
• Strony: 53--66
• Opis fizyczny: Bibliogr. 46 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Krzyszkowski Dariusz

• University of Wrocław, Institute of Geography and Regional Development, 50-137 Wrocław, Pl. Uniwersytecki 1, Poland

• https://orcid.org/0000-0003-4451-2051

autor

Wachecka-Kotkowska Lucyna

• University of Łódź, Department of Geology and Geomorphology, 90-139 Łódź, Narutowicza 88, Poland

• https://orcid.org/0000-0002-5440-6300

autor

Nita Małgorzata

• University of Silesia, Faculty of Natural Sciences, Będzińska Str. 60, 41-200 Sosnowiec, Poland

• https://orcid.org/0000-0002-1843-0071

autor

Wieczorek Dariusz

• Polish Geological Institute – National Research Institute, Holy Cross Branch of Jan Czarnocki, Zgoda 21, 25-953 Kielce, Poland

• https://orcid.org/0000-0001-6612-5349

Bibliografia

• Allen, P., Krzyszkowski, D., 2008. Till base deformation and fabric variation in Lower Rogowiec (Wartanian, Younger Saalian) till, Bełchatów outcrop, central Poland. Annales Societatis Geologorum Poloniae 78 (1), 19-35.
• Balwierz, Z., Goździk, J., Marciniak, B., 2006. Palinologiczne i diatomologiczne badania osadów interglacjalu mazowieckiego z odsłonięcia w kopalni Bełchatów. Przegląd Geologiczny 54, 1, 61-67.
• Balwierz, Z., Goździk, J., Marciniak, B., 2008. Geneza misy jeziornej i warunki środowiskowe akumulacji limniczno-bagiennej w interglacjale mazowieckim w rowie Kleszczowa (środkowa Polska). Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego 428, 3-21.
• Baraniecka, M.D., 1971. Dorzecze Widawki na tle obszaru marginalnego stadiału mazowiecko-podlaskiego (Warty) w Polsce. Biuletyn Instytutu Geologicznego 254, 11-36.
• Borówko-Dłuźakowa, Z., 1981. Interglacjał mazowiecki na Wyżynie Wieluńskiej. Biuletyn Instytutu Geologicznego 321, 259-275.
• Břizová, E., 1994. Vegetation of the Holsteinian interglacial in Stonava-Homi Sucha (Ostrava rerian). Sbornik geolorickych ved, Antropozoikum 21, 29-56.
• Cailleux, A., 1961. Aplication a la geomorpfologie des methodes d'etudes des sables et des galets, Unuversidade do Brasil. Course de Altos Etudos Geographicos, Rio de Janeiro.
• Czerwonka, J.A., 1998a. Litostratygrafia glin lodowcowych: uwagi metodyczne. Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego 385, 113-125.
• Czerwonka, J.A., 1998b. Wspomaganie analizy minerałów ciężkich komputerem ZX-Spectrum. Archiwum Przedsiębiorstwa Geologicznego „Proxima" S.A., Wroclaw.
• Czubla, P., Terpilowski, S., Orłowska, A., Zieliński, P, Zieliński, T., Pidek, LA., 2019. Petrographic features of tills as a tool in solving stratigraphical and palaeogeographical problems - A case study from Central-Eastern Poland. Quaternary International 501, 45-58, https://doi.Org/10.1016/j.quaint.2017.08.028.
• Goździk, J.S, 1980. Zastosowanie morfoskopii i graniformametrii do badań osadów w kopalni węgla brunatnego Bełchatów. Studia Regionalne 4, 101-114.
• Goździk, J.S., 1995. Vistulian sediments in the Bełchatów open cast mine. Central Poland. Quaternary Studies in Poland 13, 13-23.
• Gruszka, B., Goździk, J., Zieliński, T., 2004. Osady delty i jeziora ze zlodowacenia warty oraz warunki ich sedymentacji (odsłonięcie bełchatowskie). In: Harasimiuk, M., Terpilowski, S. (Eds), Zlodowacenie warty w Polsce. UMCS Press, Lublin, 71-86.
• Hałuszczak, A., 1982. Osady zastoiskowe typu deltowego. Charakterystyka i znaczenie ich występowania. In: Czwartorzęd rejonu Bełchatowa. 1 Sympozjum. Główne kierunki i wstępne wyniki badań w zakresie stratygrafii i struktur osadów. WG, Wrocław-Warszawa, 175-179.
• Janczyk-Kopikowa, Z., 1985. Opracowanie paleobotaniczne osadów czwartorzędowych nakładu w kopalni węgla brunatnego Bełchatów. Archiwum PIG, Warszawa, 43 pp.
• Janczyk-Kopikowa, Z., 1987. Wyniki analizy pyłkowej próbek z wierceń z Pola Bełchatów. Archiwum PIG, Warszawa, 12 pp.
• Krzyszkowski, D., 1989. The Deposits of the Mazovian (Holsteinian) Interglacial in the Kleszczów Graben (Central Poland). Bulletin of the Polish Academy of Sciences. Earth Sciences 37 (1-2), 121-130.
• Krzyszkowski, D., 1991a. The Middle Pleistocene Polyinterglacial Czyżów Formation in the Kleszczów Graben (central Poland): stratigraphy and palaeogeography. Folia Quatemaria 61/62, 5-58.
• Krzyszkowski, D., 1991b. Stratigraphy, sedimentology and ecology of the lacustrine Deposits of Ferdynandovian Interglacial in the Bełchatów outcrop (central Poland). Folia Quatemaria 61/62, 145-178.
• Krzyszkowski, D., 1991c. Extra-channel muddy sedimentation and soil formation during The Middle Pleistocene Czyżów Interstadial with examples from the Bełchatów outcrop (Kleszczów Graben, central Poland). Folia Quatemaria 61/62, 179-214.
• Krzyszkowski, D., 1992. Quatemary tectonics in the Kleszczów Graben (Central Poland): a study based on sections from the "Bełchatów outcrop". Quaternary Studies in Poland 11, 65-90.
• Krzyszkowski, D., 1993. Pleistocene glaciolacustrine sedimentation in a tectonically active zone. Kleszczów Graben, Central Poland. Sedimentology 40, 623-644.
• Krzyszkowski, D., 1994. Controls on sedimentation in the Elsterian proglacial lake. Kleszczów Graben, central Poland. In: Warreen, W.P, Croot, D.G (Eds), Formation and Deformation of Glacial Deposits, Proc. of the Meeting of the Commission on the Formation and Deformation of Glacial Deposits, Dublin, Ireland, May 1991. A.A. Balkemą Rotterdam. Brookfield, 53-68.
• Krzyszkowski, D., 1995. Odranian glaciolacustrine sedimentation in the Kleszczów Graben, central Poland. Annales Societatis Geologorum Poloniae 64, 1-14.
• Krzyszkowski, D., 1996. Climatic control on Quaternary fluvial sedimentation in the Kleszczów Graben, Central Poland. Quatemary Science Reviews 15, 315-333.
• Krzyszkowski, D., Czerwonka, J.A., 1992. Quaternary Geology of the Kleszczów Graben (Central Poland): a study based on boreholes from the western forefield of the „Bełchatów" outcrop. Quaternary Studies in Poland 11, 91-129.
• Krzyszkowski, D., 2010. Stratygrafia glin lodowcowych w zachodniej Polsce - dyskusja. In: Marks, L., Pochocka-Szwarc, K. (Eds), XVII Konferencja Stratygrafia plejstocenu Polski. Dynamika zaniku lądolodu podczas fazy pomorskiej w północno-wschodniej części Pojezierza Mazurskiego. Jeziorowskie, 6-10.09.2010. PIG-PIB, Warszawa, 123-127.
• Krzyszkowski, D., Bótger, T, Jungę, F., Kuszell, T., Nawrocki, J., 1996. Ferdynandovian Interglacial palaeoclimate reconstructions from pollen successions, isotope composition and palaeomagnetic susceptibility. Boreas 25, 283-296.
• Krzyszkowski D., Wachecka-Kotkowska L., 2013. Stratygrafia plejstocenu Polski środkowej w świetle hipotezy krótkich i długich okresów interglacjalnych. In: XX Konf. Strat, plejst. Polski, Lasocin, PIG-PIB, Warszawa, 59-62.
• Krzyszkowski, D., Wachecka-Kotkowska, L., Wieczorek, D., 2016a. Wybrane cechy strukturalne osadów w dolnym piętrze strukturalnym w odkrywce Bełchatów (Polska środkowa) - profil Kuców 16. XXIII Konferencja Stratygrafia Plejstocenu Polski, Plejstocen południowej części pogranicza Polsko-Białoruskiego, Biała Pod-laska/Brest 5-9. 09. 2016, 70-71.
• Krzyszkowski, D., Wachecka-Kotkowską L., Wieczorek, D., Kittel, P, 2016b. Mazovian fluvial and lacustrine sediments of the Czyżów Complex based on the study of the Bełchatów Outcrop, Central Poland. In: Kalicki, T., Frączek, M. (Eds), Evolution of river valleys in Central Europe. Fluvial Archives Group, Biennial Meeting 12-18. 09. 2016, Kielce-Suchedniów, 2016, 66-67.
• Krzyszkowski, D., Wachecka-Kotkowska L., Wieczorek D., 2017. Osady interglacjalu mazowieckiego w obrębie formacji Czyżów w odkrywce Bełchatów. XXIV Konferencja Naukowo-Szkole-niowa Stratygrafia Plejstocenu Polski „Czwartorzęd pogranicza niżu i wyżyn w Polsce Środkowej", 4-8 września 2017, Wawrz-kowizna k/Bełchatowa, 154-156.
• Krzyszkowski, D., Wachecka-Kotkowska, L., Malkiewicz, M., Jary, Z., Tomaszewska, K., Niska, M., Myśkow, E., Raczyk, J., Drzewicki, W., Hamryszczak, D., Nawrocki, J., Ciszek, D., Rzodkiewicz, M., Krzymińska, J., Skurzyński, J., Jezierski, P, 2019. A new site of Holsteinian (Mazovian) limnic deposits in the Książnica outcrop at Krzczonów (near Świdnica), Sudetic Foreland. Quatemary Intemational 501, 59-89, https://doi.0rg/lO.lOl6/j. quaint.2017.09.046.
• Kuszell, T., 1991a. The Ferdynandovian Interglacial in the Bełchatów outcrop. Central Poland. Folia Quatemaria 61/62, 75-83.
• Kuszell, T., 1991b. The floral characteristics of the Middle Pleistocene Czyżów Interstadial. In the Bełchatów outcrop. Central Poland. Folia Quatemaria 61/62, 215-222.
• Lindner, L., Marks, L., Nita, M., 2013. Climatostratigraphy of interglacials in Poland: Middle and Upper Pleistocene lower boundaries from a Polish perspective. Quaternary International 292, 113-123, https://doi.0rg/lO.lOl6/j.quaint.2Oi2.ll.Ol8.
• Marks, L., Dzierżek, J., Janiszewski, R., Kaczorowski, J., Lindner, L., Majecką A., Makos, M., Szymanek, M., Toloczko-Pasek, A., Woronko, B., 2016. Quaternary stratigraphy and palaeogeography of Poland. Acta Geologica Polonica 66 (3), 403^27, doi: 10.1515/ agp-2016-0018.
• Marks, L., Karabanov, A., Nitychorak, J., Bahdasarau, M., Krzywicki, T., Majecka, A., Pochocka-Szwarc, K., Rychel, J., Woronko, B., Zbucki, L., Hradunova, A., Hrychanik, M., Mamchyk, S., Rylova, T., Nowacki, L., Pielach, M., 2018. Revised limit of the Saalian ice sheet in central Europe. Quaternary International 478, 59-74, https://doi.Org/10.1016/j.quaint.2016.07.043.
• Miall, A.D., 1978. Lithofacias types and vertical profile models in braided river deposits: a summary. In: Miall, A.D. (Ed.), Fluvial Sedimentology. Canadian Society of Petroleum Geologits, Memoir 5, 597-604.
• Mojski, J.E., 2005. Ziemie polskie w czwartorzędzie. Zarys morfogenezy. Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa, 404 pp.
• Morawski, J., 1995. Metoda badania morfologii ziem piasku za pomocą powiększalnika fotograficznego. Annales Universitae Mariae Curiae-Sklodowska B 10, 199-222.
• Pawłowska, K., Greenfield, H., Czubią P, 2014. 'Steppe' mammoth (Mammuthus trogontherii) remains in their geological and cultural context from Bełchatów (Poland): A consideration of human exploitation in the Middle Pleistocene. Quaternary International 326-327, 448^68.
• Racinowski, R., Rzechowski, J., 1960. Próba wykorzystania stopnia obtoczenia ziaren skalnych dla genetycznej klasyfikacji osadów plejstoceńskich. Annales Universitattis Mariae Curiae-Sklodowska B 13, 107-118.
• Rzechowski, J., 1996. Interglacjał Ferdynandowski w profilu stratotypowym w Ferdynandowie (Południowo-Wschodnie Mazowsze). Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego 373, 161-171.
• Terpiłowski, S., Zieliński, T., Kusiak, J., Pidek, I., A., Czubią, P, Hrynowiecka. A., Godlewska, A., Zieliński, P, Małek, M., 2014. How to resolve Pleistocene stratigraphic problems by different methods? A case study from eastern Poland. Geological Quarterly 58 (2), 235-250, doi: 10.7306/gq.ll58.
• Walanus, A., Nalepka, D., 1999. POLPAL. Program for counting pollen grains, diagrams plotting and numerical analysis. Acta Palaeobotanica 2, 659-661.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa Nr 461252 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2021).