Rola refleksji filozoficznych Stanisława Zaremby w kontekście sporu o podstawy teorii względności

• Autorzy: Polak P.
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

The role of philosophical reflections of Stanislaw Zaremba in the context of a dispute on the foundations of the theory of relativity The aim of this paper,is to present the philosophical background of Stanislaw Zaremba's critique of Einstein's theory of relativity. In the 1920s, Zaremba was the most prominent Polish opponent of this theory. His papers influenced some discussions related to Einstein's theory, especially in France and in Poland. This paper takes also into account the development of Zaremba's critique. The analysis of his papers shows that he never became a follower of the Einstein's theory of relativity. Such a statement compels us to confront it with the previous interpretations of Zaremba's thought.

Słowa kluczowe

PL

teoria względności; działalność naukowa; teoria; refleksja naukowa

EN

scientific activity; theory; scientific reflection

• Wydawca: Instytut Historii Nauki im. L. i A. Birkenmajerów Polskiej Akademii Nauk
• Czasopismo: Kwartalnik Historii Nauki i Techniki
• Rocznik: 2014
• Tom: R. 59, nr 4
• Strony: 55--73
• Opis fizyczny: Bibliogr. 36 poz.

Twórcy

autor

Polak P.

• Wydział Filozoficzny, Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie, Centrum Kopernika Badań Interdyscyplinarnych

Bibliografia

• B. Średniawa: Współpraca matematyków, fizyków i astronomów w Uniwersytecie Jagiellońskim wXIXi w pierwszej polowie XX wieku. „Zeszyty Naukowe UJ" DCCCIII, „Prace Fizyczne" 1986 z. 25, s. 53-82.
• B. Średniawa: Recepcja teorii względności w Polsce. „Kwartalnik HistoriiNauki i Techniki" 1985, t. 30, s. 555-584.
• B. Średniawa: Teoria względności na Uniwersytecie Jagiellońskim w pięćdziesięcioleciu 1909-1959. „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki" 1979, t. 24, s. 759-789.
• B. Średniawa, Prace matematyków krakowskich, związane z zagadnieniami fizyki teoretycznej, [w:] B. Średniawa: Historia filozofii przyrody i fizyki w Uniwersytecie Jagiellońskim, Warszawa 2001, s. 150-156.
• T. Ważewski, J. Szarski: Stanislaw Zaremba, [w:] Studia z dziejów katedr Wydziału Matematyki, Fizyki, Chemii Uniwersytetu Jagiellońskiego (Red. S. Gołąb), Kraków 1964, s. 111-112.
• R. Piechowicz: Zaremba Stanislaw, [w:] Encyklopedia filozofii polskiej, Lublin 2011, t. 2, s. 864-865.
• R. Piechowicz: Filozofia matematyki i fizyki Stanisława Zaremby, [w:] Krakowska filozofia przyrody w okresie międzywojennym, (Red. M. Heller, i in.), Kraków-Tarnów 2008, t. 3, s. 543-548.
• A. Pelczar: Stanislaw Zaremba (120 anniversary of obtaining Ph.D.at the Paris University). „Copernicus Center Reports", 2010, no. 1, s. 91-119.
• M. M. Capria: General Relativity: Gravitation as Geometry and the Machian Programme, [w:] Physics Before and After Einstein. (Red. M.M. Capria). Amsterdam 2005, s. 113-114.
• M. Paty: Scientific reception of relativity in France, [w:] The Comparative Reception of Relativity, (Red. T.F Click). Dordrecht 1987, s. 136n.
• S. Zaremba: Le caractère propre et la portée de la Physique. „Scientia" 1920, vol. 28, s. 353-362.
• D. Ciesielska, S. Domoradzki: Mathematical lectures at the Jagiellonian University in theyears 1860-1945. [w:] Xl. Österreichisches Sympsion zur Geschichte der Mathematik „Der Blick aufs Ganze - gibt es grosse Linien in der Entwicklung der Mathematik". Wien 2012, s. 43-51.
• L. Infeld: "Kordian fizyka i ja". Warszawa 1967, s. 186.
• Sprawozdanie oddziału krakowskiego. „Sprawozdania i prace Polskiego Towarzystwa Fizycznego" 1920-1921, t. I,s. 16.
• S. Zaremba: Teorja względności wobec faktów stwierdzonych doświadczeniem. „Dodatek do Rocznika Polskiego Towarzystwa Matematycznego", 1922, t. 1, s. 1-39 (odbitka: Kraków 1922); S.Zaremba: La Theorie da la Relativite et lespaits observes. „Journal de Mathématiques pures et appliquées" 1922, s. 105-139.
• S. Zaremba: Stosunek teorji względności do doświadczeń i spostrzeżeń. „Przegląd Pedagogiczny" 1922, z. 2, s. 141-148.
• S. Zaremba: Essai sur la mise au point de la théorie de la relativité. „Scientia", 1922, 31, s. 341-346.
• A. Pais, Pan Bóg jest wyrafinowany... Nauka i życie Alberta Einsteina. Warszawa 2001.
• T. Z. Dworak, J. M. Kreiner: Tadeusz Banachiewicz - twórca krakowianów, Wrocław 1985, s. 38.
• T. Banachiewicz: Uwagi krytyczne nad rozprawą prof. dr. St. Zaremby..., „Rocznik Astronomiczny Obserwatorium Krakowskiego", 1923, t. 2, s. 136-144.
• Z. Zawirski: Metoda aksjomatyczna a przyrodoznawstwo. „Kwartalnik Filozoficzny", 1923, t. 1.
• B. Gawęcki: Zygmunt Zawirski. Metoda aksjomatyczna a przyrodoznawstwo. „Przegląd Filozoficzny" 1925, t. 28, s. 110-114.
• H. Greniewski: Próba dedukcyjnej teorjiprzyczynowości. „Przegląd Filozoficzny", 1925, t. 28, s. 82-105.
• S. Zaremba: Sur la mobilité des solides subissant la contraction de M. Lorentz dans le sens de la vitesse, „Bull. Soc. Math, de France", 1924, t. 52, s. 596-601.
• J. Rayski: Foundations of modern theoretical physics. Warszawa 1983, s. 127).
• „Jahrbuch über die Fortschritte der Mathematik", 1927, t. 50, s. 686.
• S. Zaremba: Sur un groupe de transformations qui se présente en électrodynamique. „Annales de la Société Polonaise de Mathématique", 1926, t. 5, s. 3-19.
• S. Zaremba: Sur le changement du système de référence pour un champ électromagnétique déterminé. „Annales de la Société Polonaise de Mathématique", 1927, t. 6, s. 8-49.
• H. Minkowski: Raum und Zeit. Leipzig 1909.
• S. Zaremba: Reflexions sur les fondements de la mécanique rationnelle. „L'Enseignement Mathématique", 1939-1940, vol. 38, 59-69.
• B. Średniawa: Scientific and personal contacts of polish physicists with Einstein. „Concepts of Physics", 2006, vol. 3, s. 385-427.
• S. Zaremba: Sur la conception relativiste de l'espace. „Comptes Rendus Hebdomaaires des Séances de l'Académie des Sciences",. 1922, t. 174, s. 1416-1418.
• F. Kucharzewski: Painlevéo Einsteinie. „Przegląd Techniczny", 1921, nr 47, s. 294- 295; nr 50, s. 318-319; F. Kucharzewski: Mechanika w swym rozwoju historycznym. Warszawa 1924, s. 213-223.
• S. Zaremba: La théorie de la relativité et l'expérience [ w: ] A tti del V Congresso lnternazionale di Filosofia Napoli, 5-9 Maggio, 1924 (red. Guido delia Wie). Napoli 1925, s. 541-544.
• H. Weyl: rec : S. Zaremba, Essai sur la mise au point de la théorie de la relativité. „ J ahrbuch über die Fortschritte der Mathematik", 1925, t. 48, s. 992.
• G. Tiercy : Les interprétations relativistes et l'astronomie. „Scientia", 1943, 73, s. 41-50.