Historia rozwoju maszyn elektrycznych

• Autorzy: Glinka T.

Warianty tytułu

EN

History of the development of electrical machines

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Początek i rozwój maszyn elektrycznych jest związany z odkryciem zjawisk i praw elektrotechniki. Historia rozwoju elektrotechniki jest dobrze znana i ma obszerną literaturę. Elektrotechnika jako nauka wywodzi się z fizyki, mechaniki i chemii. Kolejne odkrycia i wynalazki elektrotechniczne były inspiracją dla konstrukcji pierwszych silników elektrycznych prądu stałego. Inżynierów podejmujących próby budowy silników wirujących było wielu, lecz pierwszy wirujący silnik komutatorowy zrobił M. Jakobi w roku 1834. Pole wirujące odkryli, prawie równocześnie, G. Ferraris i N. Tesla w roku 1885 i oni pierwsi zbudowali silniki dwufazowe. Ich odkrycie zapoczątkowało budowę maszyn elektrycznych prądu przemiennego. Prądnice i silniki trójfazowe wynalazł M. Doliwo-Dobrowolski i on jest uważany za twórcę systemu trójfazowego. Do końca XIX wieku konstrukcja maszyn elektrycznych prądu stałego i prądu zmiennego została ukształtowana. W wieku XX opracowano algorytmy obliczeń elektromagnetycznych obwodu magnetycznego i uzwojeń, które umożliwiły ich optymalizację. Najważniejsze prace w tej tematyce zrealizował R Richter. W XX wieku doskonalono także konstrukcję i technologię wykonania, przy wykorzystaniu osiągnięć inżynierii materiałowej w tematyce: blach ferromagnetycznych, magnesów trwałych i materiałów izolacyjnych.

EN

Beginning and the development of electrical machines is associated with the discovery of the phenomena and laws of electrical engineering. The history of the development of electrical engineering is well known and has an extensive literature. Electrical engineering as a science derived itself from physics, mechanics and chemistry. Subsequent electrical discoveries and inventions were the inspiration for the construction of the first electric DC motors. There were many engineers who attempted to build rotating engines, but the first rotating commutator motor built M. Jakobi in 1834. Rotating field discovered almost simultaneously, G. Ferraris and N. Tesla in 1885 and they first built a two-phase motors. Their discovery marked the beginning of construction of electric machines of alternating current. The three-phase AC generators and motors invented M. Doliwo-Dobrowolski and he is considered the creator of the three-phase system. By the end of the nineteenth century the design of electrical machines both DC and AC has been shaped. In the twentieth century algorithms have been developed for the electromagnetic calculation of magnetic circuits and windings, which enabled them to be optimized. The most important work in this subject completed R Richter. In the twentieth century, the construction and the implementation technology have been perfected, using the achievements of materials science in: ferromagnetic metal, permanent magnets and insulating materials.

Słowa kluczowe

PL

rozwój magnetyzmu i elektryczności; twórcy elektrotechniki i maszyn elektrycznych; rozwój teorii maszyn elektrycznych; przemysł maszyn elektrycznych w Polsce

EN

magnetism; electricity; development; creator; electrical engineering; electrical machine; theory of electrical machinery; electrical machinery; Poland

• Wydawca: Sieć Badawcza Łukasiewicz - Górnośląski Instytut Technologiczny
• Czasopismo: Maszyny Elektryczne : zeszyty problemowe
• Rocznik: 2016
• Tom: Nr 4 (112)
• Strony: 109--120
• Opis fizyczny: Bibliogr. 61 poz., rys.

Twórcy

autor

Glinka T.

• Instytut Napędów i Maszyn Elektrycznych KOMEL, Katowice

Bibliografia

• [1]. Гусев С. А.: Очерки по историй развитя электрческих машин. Госэнергоиздат, Москв 1955 г.
• [2]. https://pl.wikipedia.org/wiki/Guglielmo_Marconi.
• [3]. Gilbert W.: De Magnete, Magneticisque Corporibus, et de Magno Magnete Tellure. 1600 r. https://pl.wikipedia.org/wiki/William_Gilbert_fizyk.
• [4]. Guericke O.: Experimenta nova. Księga IV, w rozdziale 15 opisano zjawisko elektrostatyki. 1663 r. https://de.wikipedia.org/wiki/Otto_von_Guericke.
• [5]. Coulomb Ch. A.: Second memoire sur l’electricite et le magnetisme," Histoire de l’Academie Royale des Sciences. S. 578-611. 1785 r. https://en.wikipedia.org/wiki/Charles-Augustin_de _Coulomb.
• [6]. Coulomb Ch. A.: Quatrième mémoire sur l’électricité, Histoire de l’Académie Royale des Sciences, pages 67-77. 1786 r. https://en.wikipedia.org/wiki/Charles-Augustin_de_Coulomb.
• [7]. Coulomb Ch. A.:Septième mémoire sur l’électricité et le magnétisme, Histoire de l’Académie Royale des Sciences, pages 455-505. 1789 r. https://en.wikipedia.org/wiki/Charles-Augustin_de _Coulomb
• [8]. Volta A.: Epistolario, Volume 5. Zanichelli. 1955r. https://en.wikipedia.org/wiki/Alessandro_Volta.
• [9]. Oersted H. Ch.: Der Geist in der Natur. 1854 r. https://en.wikipedia.org/wiki/Hans_Christian_Oerst.
• [10]. Amper A.: Mémoire sur la théorie mathématique des phénomènes électrodynamiques uniquement déduite de l'expérience” .
• [11]. O'Connor J. J., Robertson F. E.: André Ampère. Mactutor History of Mathematics archive. https://pl.wikipedia.org/wiki/Andre_Ampere
• [12]. Faraday M.: Experimental Researches in Electricity Vols.i. and ii Richard and John Edward Taylor. 1839 r. Vol. iii. Richard Taylor and William Francis, 1855 r. https://pl.wikipedia.org/wiki/Michael_Faraday.
• [13]. https://en.wikipedia.org/wiki/Charles_Wheats tone.
• [14]. https://en.wikipedia.org/wiki/William_Fother gill_Cooke
• [15]. Jacobi's motor - The First real electric motor of 1834 r. https://en.wikipedia.org/wiki/Moritz_von_Jacobi.
• [16]. https://en.wikipedia.org/wiki/Thomas_Daven port_(inventor).
• [17]. https://pl.wikipedia.org/wiki/Werner_von_Siemens.
• [18]. https://en.wikipedia.org/wiki/Antonio_Pacinotti.
• [19]. https://en.wikipedia.org/wiki/Zenob_Gramme
• [20]. https://de.wikipedia.org/wiki/Friedrich_von_Hefner-Alteneck
• [21]. https://en.wikipedia.org/wiki/Gaston_Plante
• [22]. https://pl.wikipedia.org/wiki/Thomas_Alva_Edison
• [23]. https://en.wikipedia.org/wiki/Galileo_Ferraris
• [24]. Tesla N.: A new System of Alternating Current Motors and Transformers. American Institute of Electrical Engineers, vol.7, 1888 r.
• [25]. Tesla N.: Experiments with Alternate Currents of high Potential and high Frequency. (1892). p. 58. Retrieved 26 November 2010. https://en.wikipedia.org/wiki/Nikola_Tesla
• [26]. Molęda S.: Michał Doliwo-Dobrowolski – 120 lat elektroenergetycznego trojfazowego systemu przesyłowego w Europie. Elektroenergetyka – Wspołczesność i Rozwoj, nr 3(9), Wyd. PSE Operator S.A., Gdańsk 2011, ISSN 2080-8593. https://pl.wikipedia.org/wiki/Michał_Doliwo-Dobrowolski
• [27]. Fortescue c.L.: Method of Symmetrical Coordinates Applied to the Solution of Polyphase Networks. AIEE, Vol.37, 1918.
• [28]. Heydt G. T.; Venkata S. S.; Balijepalli N."High Impact Papers in Power Engineering, 1900-1999" . Proceedings 2000 North American Power Symposium, Vol. 1, October 2000. North American Power Symposium Waterloo, Ontario. Retrieved July 18, 2015].
• [29]. Park R.H.: Two-reaction Theory of Synchronous Machines. Trans. AIEE, Vol. 48, 1929 i Vol. 52, 1933.
• [30]. Clarke E.: Circuit Analysis of A.C. Power Systems. Vol.1,2. New York, 1943, 1952.
• [31]. Kron G.: Tensor Analysis of Networks. New York, 1939.
• [32]. Kron G.: TheAapplication of Tensors to the Analysis of Rotating Electrical Machinery. Schenactady, 1942.
• [33]. Puchała A.: Formy liniowe i kwadratowe niesymetrycznych maszyn elektrycznych. ZN AGH z.6, 1964.
• [34]. Arnold E.: Die Ankerwicklungen der Ggleichstrom- Dynamomaschinen : Entwicklung und Anwendung einer Allgemein Gültigen Schaltungsregel, 1891. PPN: 038578409..
• [35]. Arnold E.: Die Ankerwicklungen und Ankerkonstruktionen der Gleichstrom-Dynamomaschinen, 1896. PPN: 084033991.
• [36]. Arnold E.: Die Wechselstromtechnik. 5 Bande, PPN: 011367415.
• [37]. Arnold E., La Cour J.L.: Die Gleichstrommaschine: Theorie, Konstruktion, Berechnung, Untersuchung u. Arbeitsweise derselben, 1903. 2 Bande, PPN: 011375566.
• [38]. Arnold E., La Cour J.L.: Die Kommutation bei Gleichstrom- und Wechselstrom-Kommutatormaschinen, 1906 (Sammlung elektrotechnischer Vorträge Band 9). PPN: 096728957
• [39]. Richter R.: Elektrische Maschinen mit Wicklungen aus Aluminium, Zink und Eisen. 1916 r.
• [40]. Richter R.: Ankerwicklungen für Gleich-und Wechselstrommaschinen. Ein Lehrbuch. 1920 r.
• [41]. Richter R.: Elektrische Maschinen, Band 1: Berechnungselemente. Die Gleichstrommaschinen. 1924 r.
• [42]. Richter R.: Elektrische Maschinen, Band II: Synchronmaschinen und Einankerumformer. 1930 r.
• [43]. Richter R.: Elektrische Maschinen, Band III: Die Transformatoren. 1932 r.
• [44]. Richter R.: Elektrische Maschinen, Band IV: Die Induktionsmaschinen. 1936 r.
• [45]. Richter R.: Die in einer Läuferspule induzierte EMK bei Mehrphasenmaschinen mit Stromwender. 1948 r.
• [46]. Richter R.: Kurzes Lehrbuch der Elektrischen Maschinen: Wirkungsweise, Berechnung, Messung. 1949 r.
• [47]. Richter R.: Elektrische Maschinen, Band V: Stromwendermaschinen für einphasigen und mehr phasigen Wechselstrom. Regelsätze. 1950 r.
• [48]. Richter R.: Lehrbuch der Wicklungen elektrischer Maschinen. 1951 r.
• [49]. Gogolewski Z., Gabryś W.: Maszyny prądu stałego. Obliczenia, konstrukcja, zagadnienia specjalne. PWT 1960 r.
• [50]. Kordecki A.: Budowa maszyn elektrycznych. WNT. 1973 r.
• [51]. Koter T., Pełczewski W.: Maszyny elektryczne w zadaniach. PWT. 1961 r.
• [52]. Latek W.: Turbogeneratory. WNT, 1973 r.
• [53]. Plamitzer A. M.: Maszyny elektryczne. WNT. Wydanie I, 1962 r. i wydania następne.
• [54]. Arnold E.: Die Ankerwicklungen und Ankerkonstruktionen der Gleichstrom-Dynamomaschinen, 1896. PPN: 084033991.
• [55]. Arnold E.: Die Wechselstromtechnik. 5 Bande, PPN: 011367415.
• [56]. Arnold E., La Cour J.L.: Die Gleichstrommaschine: Theorie, Konstruktion, Berechnung, Untersuchung u. Arbeitsweise derselben, 1903. 2 Bände, PPN: 011375566.
• [57]. Arnold E., La Cour J.L.: Die Kommutation bei Gleichstrom- und Wechselstrom-Kommutatormaschinen, 1906 (Sammlung elektrotechnischer Vorträge Band 9). PPN: 096728957.
• [58]. Gogolewski Z., Gabryś W.: Maszyny prądu stałego. PWT 1960 r.
• [59]. Gierlotka S.: Historia elektrotechniki. Wydawnictwo „Śląsk”. 2012 r
• [60]. Веселовский О. Н. В., Шнейберг Я. А.: Очерки по истории электротехники. Госэне-ргоиздат, Москв 1955 г.
• [61]. Nowakowski R.: Wstęp do elektryki. Wyd. ZUT w Szczecinie, 2011. ISBN 078-83-7663-086-1. 120

Uwagi

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę.