W poszukiwaniu kresów możliwości systemów sztucznej inteligencji

• Autorzy: Gajer M.

Warianty tytułu

EN

Towards the Frontiers of Possibilities of Artificial Intelligence Systems

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Artykuł niniejszy nawiązuje w swojej tematyce do prac wybitnego matematyka i fizyka teoretycznego Rogera Penrose'a, dotyczących poszukiwania możliwości poznania zasad leżących u podstaw pracy ludzkiego mózgu oraz tłumaczących fenomen świadomości. Autor zebrał większość panujących w tej materii poglądów i opinii, a następnie dokonał gruntownej ich analizy. Rozważania nad poszukiwaniem kresu możliwości systemów sztucznej inteligencji doprowadziły autora do zagadnień związanych z translacją automatyczną. Translacja automatyczna jest dyscypliną nauki dostarczającą wiedzy o tym, jak programować komputery, aby mogły one dokonywać automatycznych przekładów pomiędzy językami naturalnymi. Translacja automatyczna była również jedną z pierwszych aplikacji, jakie zostały zaproponowane dla komputerów. Niestety szybko okazało się, że zadanie translacji automatycznej jest znacznie trudniejsze, ale zarazem o wiele ciekawsze z naukowego punktu widzenia, niż pierwotnie sądzono. W artykule omówiono podstawowe przyczyny powodujące, że translacja automatyczna jest zadaniem tak niezwykle trudnym. Omówiono również skrótowo najbardziej obiecujące kierunki rozwoju systemów translacji automatycznej.

EN

The theme of this paper is connected with the works of prominent mathematician and theoretical physicist Roger Penrose that are directed towards the cognition of the basis of human mind and phenomenon of conciseness. This author has gathered together and thoroughly analyzed the most of the most popular opinions concerning the aforementioned subject. The research work in seeking the frontiers of possibilities of artificial intelligence has led this author to the discipline of machine translation between natural languages. Machine translation is a science that teaches us how to program the computers, so as they were able to translate between different human languages. Machine translation was also one of the first applications that were proposed for computers. Nonetheless, it soon appeared that the task of machine translation is much more difficult, but also much more interesting from the scientific point of view, than one had ever thought before. In the paper it is thoroughly explained why machine translation is so extremely hard. The most promising directions of development of machine translation systems are also briefly described.

Słowa kluczowe

PL

translacja automatyczna; lingwistyka komputerowa; przetwarzanie języków naturalnych

EN

machine translation; computational linguistics; natural language processing

• Wydawca: Wydawnictwa AGH
• Czasopismo: Elektrotechnika i Elektronika
• Rocznik: 2002
• Tom: T. 21, z. 2
• Strony: 127--149
• Opis fizyczny: Bibliogr. 42 poz., rys.

Twórcy

autor

Gajer M.

• Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie, Katedra Automatyki

Bibliografia

• [1] Penrose R.: Nowy umysł cesarza. O komputerach, umyśle i prawach fizyki. Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN 1995
• [2] Penrose R.: Makroświat, mikroświat i ludzki umysł. Warszawa, Wydawca Prószyński i S-ka 1997
• [3] Szarski H.: Historia zwierząt kręgowych. Warszawa, PWN 1990
• [4] Harel D.: Rzecz o istocie informatyki. Warszawa, WNT 1992
• [5] Tadeusiewicz R.: Sieci neuronowe. Warszawa. Akademicka Oficyna Wydawnicza RM 1993
• [6] Kurzyński M.: Rozpoznawanie obiektów. Metody statystyczne. Wroclaw, Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej 1997
• [7] Goldberg D. E.: Algorytmy genetyczne i ich zastosowania. Warszawa, WNT 1995
• [8] Fang D.Z., Fang Z., Wang H.F.; Application of the injection modeling approach to power flow analysis for systems with unified power flow controller. Electrical Power and Energy Systems, 23, 2001, 421-425
• [9] Mulawka J.J.: Systemy ekspertowe. Warszawa, WNT 1996
• [10] Basztura С.: Jak rozmawiać z komputerem ludzkim głosem? Wrocław, Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej 1995
• [11] Langshaw A.J.: Sense and sensibilia. [w:] Przewodnik po literaturze filozoficznej XX wieku, t. 1, Skarga B. (red.). Warszawa, Wydawnic¬two Naukowe PWN 1994, 9-20
• [12] Whitehead A.N.: Process and reality: An essay in cosmology, [w:] Przewodnik po literaturze filozoficznej XX wieku, t. 3, Skarga B. (red.), Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN 1994, 406-415
• [13] Kordosa M., Skwarczyński M„ Zawadowski W.: Leksykon matematyczny. Warszawa, Wiedza Powszechna 1995
• [14] Banachowski L., Diks K, Rytter W.: Algorytmy i struktwy danych. Warszawa, WNT 1996
• [15] Tadeusiewicz R.: Problemy biocybernetyki. Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN 1994
• [16] Osowski S.: Sieci neuronowe w ujęciu algorytmicznym. Warszawa, WNT 1996
• [17] Nowy M„ Tadeusiewicz R., Vetulani J.: Rozmowy o mózgu. Wszechświat, t. 101, nr 10-12, 2000, 220-224
• [18] Villee C.A.: Biologia. Kowno, 1990
• [19] Weinberg S.: Czy uda się do 2050 roku zunifikować fizykę? Świat Nauki. styczeń 2000. 38-45
• [20] Sredniawa В.: Mechanika kwantowa. Warszawa. PWN 1988
• [21] Januszajtis A., Langer J.: Ilustrowana encyklopedia dla wszystkich - fizyka. Warszawa, WNT 1985
• [22] Popper KR.: The logic of scientific discovery, [w:] Przewodnik po literaturze filozoficznej XX wieku, t. 1, Skarga B. (red.). Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN 1994, 306-322
• [23] Peitgen H.O., Jürgens H., Saupe D.: Granice chaosu -fraktale. Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN 1996
• [24] Galarowicz J.: Fenomenologiczna etyka wartości. Kraków, Znak 1996
• [25] Hawking S.: Czarne dziury i wszechświaty niemowlęce. PWN, Warszawa 1995
• [26] Wiślicki W.: Czy możliwy jest naukowy opis tego. co dzieje się w umyśle? Wszechświat, t. 101, nr 1-3/2000, 8-12
• [27] Damasio A.R.: Jak rodzi się świadomość? Świat Nauki, styczeń 2000,76-81
• [28] Ney H.. Ortmanns S.: Progress in dynamie programming searchforLVCSR. Proceedings of the IEEE, vol. 88, No. 8, August 2000, 1224-1240
• [29] Arnold D., Balkan L„ Meijer S., Humphreys R.L., Sadler L.: Machine translation: An introductory guide. London, NCC Blachwell 1994
• [30] Melby A.: Machine translation and philosophy of language. Machine Translation Review. No. 9, April 1999, 6-17
• [31] Szymczak P.: Kto skonstruuje myśląca istotę, będzie miał wszystkie prawa i obowiązki Boga - twierdzi sir Roger Penrose w rozmowie z Wiedzą i Życiem. Wiedza i Życie, wrzesień 2001, 20-23
• [32] Stanisławski J.: Wielki słownik angielsko-polski. Warszawa, Państwowe Wydawnictwo „Wiedza Powszechna" 1983
• [33] Majewicz A.F. Języki świata i ich klasyfikowanie. Warszawa, PWN 1989
• [34] Szulc A.: Gramatyka dydaktyczna języka szwedzkiego. Kraków, Wydawnictwo UJ 1992
• [35] Jakubowski В.: Sterowanie językiem. Wiedza i Życie, wrzesień 2001.41 -43
• [36] Lulik N., Ilczuk W.: Rozmówki słoweńskie. Warszawa, Wydawnictwo Wiedza Powszechna 1999
• [37] Cegieła A., Markowski A.: Z polszczyzną za pan brat. Warszawa, Wydawnictwo ISKRY 1986
• [38] P. Rutkowski: Jak wiele można przetłumaczyć? Wiedza i Życie, luty 2001,42-44
• [39] Carbonell J.G., Mitamura Т., Nyberg E.H.: The KANT perspectiv: A critique of pure transfer (and pure interlingua. pure statistics,...). Pittsburgh, Center for Machine Translation, Carnegie-Mellon University 1992
• [40] Stembor L., Prędota S.: Mówimy po niderlandzku. Warszawa, Wiedza Powszechna 1986
• [41] Baker K.L., Franz A.M., Jordan P.W., Mitamura Т., Nyberg E.H.: Co¬ping with ambiguity in a laige-scale machine translation system. Pittsburgh, Center for Machine Translation, Carnegie-Mellon University, 1992
• [42] Waibel A., Geutner P., Tomokiyo L.M., Schultz Т., Woszczyna M.: Multilinguality in speech and spoken language systems. Proceedings of IEEE, vol. 88, No. 8, August 2000, 1297-1313